ثواب صله رحم در قاب احادیث

«صله رحم» و به یاد داشتن نزدیکان و برقراری ارتباط با آنها یکی از راههای مهم ابراز محبت، مهروزی و نوع دوستی به حساب میآید. با توجه به اهمیت و کارکرد مهمی که این واجب الهی در زندگی فردی و اجتماعی به دنبال دارد برای تقویت و گسترش فرهنگ نوعدوستی و صله رحم سزاوار است با شناسایی و برطرف کردن آسیبهای پیشروی آنها موجبات بهره مندی از برکات این واجب دینی را فراهم کنیم.
در مذمت و نکوهش قطع ارتباط با خویشاوندان و شومی آن همین بس که در روایتی از امام باقر (ع) نقل شده: «مبادا با کسی که قاطع رحم است رفاقت کنی؛ زیرا من او را در سه موضع از قرآن یافتم که به او لعن شده است».
خداوند عز و جل می‌فرماید (23 سوره محمد): پس (ای منافقان) آیا امید بستید که چون (از خدا) برگشتید (یا سرپرست مردم شدید) در (روی) زمین فساد کنید و خویشاوندیهای خود را از هم بگسلید. (24) آنهایند آن کسانی که خدا لعنتشان کرده است و آنها را از گوش و چشم هایشان کور کرده است» و فرموده است (24 سوره رعد): «آن کسانی که بشکنند پیمان خدا را پس از بستن آن و ببرند از آنچه خدا فرمان داده که پیوست باشد و فساد کنند در زمین، آنانند که لعنت از آن آنهاست و بدخانمانی» و در سوره مبارکه بقره فرموده است (27): «آن کسانی که بشکنند عهد و پیمان خدا را پس از بستن آن و ببرند آنچه را خدا فرمان داده که پیوست شود و فساد کنند در زمین هم آنانند زیان کاران».
در ادامه احادیثی از ائمه اطهار (ع) در وصف ثواب صله رحم؛
* قال رسول الله (ص): انَّ أعجَل الخیرِ ثواباً صلهُ الرَّحم. «الکافی، ج 2، ص 160»؛ پاداش صله رحم، سریعترین پاداش کار خیری است که به انسان میرسد.

* قال الامام علی (ع): ما آمَنَ باللهِ مَنْ قَطِعَ رحِمَهُ. «غررالحکم، ص 407، ح 9327»؛ کسی که با خویشاوندان خود قطع رابطه کند، به خدا ایمان نیاورده است.

* قال الامام علی (ع): انَّ صلهَ الارحام لَمِن موجباتِ الاِسلام اِنَّ اللهَ سبحانَه أمَر بِإکرامِها «غررالحکم، ص 406، ح 9290»؛ همانا صله رحم از واجبات دین اسلام است و خداوند سبحان نسبت به اکرام ارحام و خویشان امر فرموده است.

* حضرت علی (ع) فرمودند: أنه تعالی یَصل مَن وصلِها و یَقطَعُ مَن قَطَعها و یَکرَم مَن أکرَمَها «غرر الحکم، ص 406، ح 9290»؛ همانا خداوند متعال به کسی که صلهرحم کند، توجه و عنایت میکند و کسی که با خویشاوندان خود قطع رابطه کند، خداوند توجه خویش را از او سلب میکند.

* قال الامام علی (ع): من أفضَلِ المُرُوّهِ صلَهُ الرّحم. «غررالحکم، ص 406، ح 9299»؛ صله رحم، از برترین جوانمردی هاست.

* قال الامام علی بن الحسین (ع): ما مِنْ خُطْوَهٍ أحبُّ الی اللهِ من خُطْوَتین: خُطْوَهٌ یُسَرُّ بِها صفَّا فی سبیلِ الله تعالی وَ خُطوَهٌ الی ذی رَحم قاطعٍ. «بحار الانوار، ج 74، ص 87»؛ دو گام نزد خداوند، محبوبترین گام هاست؛ گامی در راه خدا برای تحقق لشکر اسلام (برای جهاد)  و گامی به سوی خویشاوندی که با انسان قطع رابطه کرده است.

* قال رسول الله (ص): اَلصّدَقَهُ بِعَشرَهٍ و القَرضُ بثَمانیهَ عَشَرَ و صلَهُ الرَّحم بأربعهٍ و عِشْرین وَ صلهُ الِاخوان بِعِشْرینِ. «بحار الانوار، ج 74، ص 31» رسول خدا فرمودند: پاداش صدقه در راه خدا، ده برابر است و قرض دادن، هیجده برابر و پاداش صله و پیوند با خویشاوندان، بیست و چهار برابر و پیوند با برادران دینی، بیست برابر است.

* قال رسول الله (ص): مَنْ مَشی الی ذی قرابهٍ بنفسِهِ و مالِهِ لیَصِلَ رَحِمَه أعطاهُ الله عزّ و جلّ اجرَ مِأه شهیدٍ. «وسائل الشیعه، ج 6، ص 286»؛ کسی که با جان و مالش در پی صلهرحم بر آید، خداوند متعال اجر صد شهید را به او عطا میکند.

* قال الامام علی (ع): صِلوُا أرحامَکُم و لو بالتّسلیمِ. «الکافی، ج 2، ص 155»؛ با بستگان و خویشان صله رحم کنید، هر چند با سلام کردن باشد.

* قال الامام الصادق (ع): … أفضَلُ ما توصَلُ بِهِ الرَّحِم کفُّ الأذی عَنْها. «الکافی، ج 2، ص 151»؛ برترین چیزی که با آن صله ارحام انجام میگیرد، خودداری از آزار و اذیّت آنان است.

* قال الامام الصادق (ع): صِلَهُ الارحام تُحسِّنُ الخُلقَ و تُسَمِّحُ الکَفَّ و تُطَیِّبُ النَّفسَ و تَزیدُ فی الرّزقِ و تُنسئُ فی الأجلِ. «الکافی، ج 2، ص 158»؛ صله ارحام، اخلاق را نیکو، دست را با سخاوت، دل و جان را پاک و روزی را زیاد میکند و مرگ را به تأخیر میاندازد.

* قال الامام الصادق (ع): اِنَّ صلهَ الرَّحم و البرّ لیُهَوِّنانِ الحسابَ و یَعصِمانِ من الذُّنوبِ.«بحار الانوار، ج 74، ص 131»؛ صله رحم و نیکی کردن، حساب رسی را آسان می کنند و انسان را از گناه باز می دارند.

* قال الامام الباقر (ع): صِلَهُ الارحام تُزَکّیِ الاعمال و تَدفَعُ البلْوی. «الکافی، ج 2، ص 152»؛صله ارحام، اعمال را پاک و بلاها را دور می سازد.

* قال رسول الله (ص): اُوصِیَ الشّاهِدَ مِنْ اُمَّتی و الغائِبَ مِنهُم و مَن فی اصلابِ الرجالِ و أرحامِ النّساءِ الی یوم القیامَهِ أن یَصِلَ الرَّحم … . «الکافی، ج 2، ص 158»؛ سفارش می کنم حاضران و غائبان از امتم را و کسانی را که در پشت پدران و در رحم مادران خویش هستد تا روز قیامت صلهرحم کنند گر چه به فاصله یک سال راه باشد؛ زیرا صلهرحم جزو دین است.

* قال الامام الرّضا (ع): یَکونُ الرّجل یَصِلُ رَحِمَهُ فیکونُ قَد بَقِیَ من عمرِهِ ثلاثُ سنین فَیُصَیِّرُها اللهُ ثَلاثینَ سَنَهً … . «الکافی، ج 2، ص 150»؛ چه بسا مردی که سه سال از عمرش بیش نمانده، ولی صله رحم به جا آورد و خدا به خاطر این کار، عمرش را به سی سال افزایش دهد و خدا آنچه را می خواهد انجام می دهد.

* قال رسول الله (ص): مَن ضَمِنَ لی واحِدهً ضمِنتُ لَهُ اربعهً یَصِلُ رَحمَه فَیُحِبُّهُ اللهُ تعالی و یُوَسِّعُ علیهِ رِزْقَهُ … . «بحار الانوار، ج 74، ص 92»؛ هر کس برای من، انجام دادن یک کار را تضمین کند، من چهار چیز را برای او تضمین می کنم: صله رحم کند تا خداوند او را دوست بدارد و روزیش را وسیع نماید، عمرش را زیاد و او را در بهشت جای دهد.

* قال الامام علی (ع): صلهُ الرّحم تُوجِبُ المُحبَّه و تکبِتُ العدوّ. «غررالحکم، ص 46، ح 9309»؛ صله رحم باعث ایجاد محبت (در بین خویشاوندان) و خوار و حقیر شدن دشمنان می شود.

* امام علی (ع): اِنّ الرّحم اذا تَماسَتْ تَعاطَفَتْ. غررالحکم، ص 406، ح 9301»؛ خویشاوندان اگر با یکدیگر تماس و ارتباط برقرار کنند، نسبت به یکدیگر مهربان و با عطوفت می شوند.

* قال الامام علی (ع): صلهُ الرَّحم تُدِرُّ النِّعمَ و تَدفَعُ النِّقَم. «غررالحکم، ص 406، ح 9305»؛ صله رحم نعمت ها را بر شما سرازیر می کند و گرفتاری ها را دور می سازد.

* قال الامام الصادق (ع): صلهُ الرّحم و حسنُ الجوارِ یعمُرانِ الدّیارَ و یزیدانِ فی الاعمارِ.
«بحار الانوار، ج 74، ص 120»؛ صله رحم و خوش رفتاری با همسایه، شهرها را آباد و بر عمرها می افزاید.

* قال الامام علی (ع): فی صلهِ الرَّحِمِ حراسَهُ النِّعم. «غررالحکم، ص 406، ح 9314»؛ صله رحم، باعث پاسداری (و حفظ) نعمت ها است.

احادیث و روایات فراوانی در وصف و بزرگی و ارزش صله رحم در دین مبین اسلام بیان شده که در این مجال امکان بیان همه آنها نبود.
تهیه و تنظیم از: علی اکبر قزوینیان
فراهنگ ** 1355**9157