قرآن کریم؛ شفا و رحمت برای مومنان خسران و زیان برای کافران

رمضان المبارک، تنها نهمین ماه قمری و یک ماه از میان ماه ها و زمانی مانند دیگر زمان ها نیست؛ بلکه به نص صریح آیات قرآن، (شهر رمضان الذی انزل فیه القرآن/ آیه 184 سوره مبارکه بقره) زمان نزول کتاب مقدس مسلمانان است و به گفته پیامبر اکرم (ص) در خطبه شعبانیه «أَیهَا النَّاسُ إِنَّهُ قَدْ أَقْبَلَ إِلَیکمْ شَهْرُ اللَّهِ بِالْبَرَکةِ وَ الرَّحْمَةِ وَ الْمَغْفِرَة؛ شَهْرٌ هُوَ عِنْدَ اللَّهِ أَفْضَلُ الشُّهُورِ وَ أَیامُهُ أَفْضَلُ الْأَیامِ وَ لَیالِیهِ أَفْضَلُ اللَّیالِی وَ سَاعَاتُهُ أَفْضَلُ السَّاعَاتِ». ای مردم به درستی که ماه خدا با برکت، رحمت و آمرزش به شما رو کرده است، ماهی که نزد خدا بهترین ماه ها و روزهای آن بهترین روزها و شب هایش بهترین شب ها و ساعاتش بهترین ساعت‌هاست (عیون اخبار رضا، ج 1، ص 358).
در این ماه علاوه بر روزه که بر اساس آیه قرآن بر مسلمانان واجب است (یَا اَیُّهَا الَّذینَ ءَامَنُوا کُتِبَ عَلَیکُم الصِّیَام کَما کُتِبَ عَلی الَّذینَ مِن قَبلِکُم لَعَلَّکُم تَتَّقُون، آیه 183 سوره مبارکه بقره)، اعمال دیگری وارد است.
خواندن قرآن و تدبر در مفاهیم آن به دلیل اهمیت این کتاب همچنین تاسی به سنت پیامبر، امامان و علمای مسلمان مهم ترین عمل بعد از انجام واجبات است. چنانکه سنت جزء خوانی یا ترتیل خوانی در این ایام همچنان در مساجد و اماکن متبرکه رواج دارد و بنابر اقوال متقن امامان شیعه این سنت را زنده نگه می داشته اند و برای نمونه امام رضا (ع) هر سه روز از ماه مبارک رمضان یکبار قرآن را ختم می کردند.
به مناسبت رمضان المبارک 1440 هجری قمری، گفتارهایی را در باب چرایی اهمیت خواندن قرآن، چگونه خواندن و تدبر در آن با هم می خوانیم.

**شفا و رحمت برای اهل ایمان
«و ننزل من القران ما هو شِفاء و رحمة للمومنین و لایزید الظالمین الا خسارا»
(سوره مبارکه اسراء، آیه ١٧)؛ آنچه از قرآن می فرستیم، شفا و رحمت برای اهل ایمان است؛ لکن کافران را جز زیان نخواهد بود.
اخلال در نظام جسمی انسان باعث مرض های جسمی و در نظام روح او باعث مرض های روحی؛ از قبیل شرک، کفر، شک، جهل، غفلت و فراموشی می شود.
قرآن کریم شفا برای رفع تمام مریضی های روحی انسان است. شفا بودن قرآن کریم همواره با رحمت همراه است؛ زیرا کمبودها جبران شده و حوائج براورده می شود. به این صورت که قرآن کریم دل آدمی را به نور علم و یقین روشن می کند و تاریک های جهل و شک را برطرف می سازد و روح انسان را به زیور ملکات فاضله و شریف آراسته می کند.
بنابراین قرآن کریم از آن جهت شفاست که اول، صفحه دل را از انواع مرض ها (شرک و جهل) پاک می کند و از آن جهت رحمت است که سعادت واقعی (استقامت و یقین) را به روح انسان می دهد.
اما قرآن کریم برای ظالم ها و کفار فقط خسارت است. زیرا با نازل شدن قرآن کریم و عمل نکردن کفار به آیات الهی، حجت برای آنان تمام و سبب سقوط بیشترشان در کفر و تاریکی می شود. (المیزان، علامه طباطبایی، ج 13، ص 308-307).

**خسران و زیان برای کفار
در واقع انسان مومن با عمل به قرآن هدایت می شود و در صراط مستقیم حرکت می کند و از آنجا که کفار به اوامر و نواهی قرآن عمل نمی کنند، نزول هر آیه و دستور، جرمشان را بیشتر و خسارتشان را افزون تر می کند. (تفسیر نور، قرائتی، ج ٧، ص ١١٠)
- «قل هو للذین آمنوا هدیً و شفاءٌ و الذین لایومنون فی آذانهم وقرٌ و هو علیهم عمیً اولئک ینادون من مکان بعید» (سوره مبارکه فُصِلَت، ٤٤) بگو این کتاب برای کسانی که ایمان آورند، هدایت و درمان است و کسانی که ایمان نمی آورند، در گوش هایشان سنگینی است و قرآن برایشان نامفهوم است، اینها را از جای دور ندا می دهند.
در این آیه به هدایت و شفا اشاره شده است؛ یعنی عمل به آیات قران کریم اهل ایمان را به سوی حق هدایت می کند و بیماری درونی شک و اضطرابش را بهبود می بخشد. اما برای آنها که ایمان نمی آورند (همان ها که در گوش خود پنبه گذاشتند که صدای پیامبر اکرم (ص) را نشنوند) باعث می شود راه حق را تشخیص ندهند و به گمراهی بیافتند.
این فراز 'ینادون من مکان بعید' تمثیلی از حالت واقعی کفار است که موعظه را نمی پذیرند و در حجت های الهی تعقل نمی کنند. (علامه طباطبایی، المیزان، ج ١٧، ص ٦٤١-٦٤٠).
قرآن کریم تمثیل زیبایی از حال کفار بیان کرده است و می فرماید: آنها پنبه در گوش گذاشته اند و از جای دور آنها را صدا می زنید. یعنی نه اینکه حقی بیان نمی شود، بلکه آنان نمی خواهند حق را بشنوند، زیرا به حق عمل نمی کنند، نتیجه عمل نکردن به حق این است که بین شما و آنها فاصله ایجاد می شود به صورتی که گویی از جای دور آنها را صدا می زنید و آنها صدای شما را نمی شنوند.
امام علی (ع) می فرمایند؛ إن فیه شفاءً من أکبر الداء و هو الکفر و النفاق و الغی و الضلال. (میزان الحکمة، ری شهری، ج ٩، ص٣٣٣)؛ قرآن کریم درمان بزرگ ترین دردهاست: درد کفر، نفاق، تباهی و گمراهی.
همچنین ایشان می فرمایند: علیکم بکتاب الله فإنه الحبل المتین و النور المبین و الشفاء النافع... مَن قال به صَدَقَ و مَن عَمِلَ به سَبَقَ. (همان) کتاب خدا را بخوانید که آن ریسمان محکم، نور روشنگر و شفابخش سودمند است. هر که به آن سخن گوید راست می گوید و هر که به آن عمل کند، سبقت گیرد.
در واقع نتیجه عمل به آیات قران کریم سبقت گرفتن بر انسان های دیگر است. گویی انسان ها در این حیات مادی در میدان مسابقه هستند و فقط کسانی در این مسابقه بر بقیه پیروز می شوند که به آیات قرآن کریم عمل کنند. این تعبیر از دنیا، باطن دنیا را به انسان ها نشان می دهد.
فراهنگ ** 9157 ** 1355