آشفته بازاری به نام موسیقی پاپ

به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوه های خبری، شرایط کلی موسیقی امروز ایران در وضعیتی است که تناقضات و مشکلات زیادی حول محور آن شکل گرفته اند. از طرفی و به دلیلی سیاست کلی که نسبت به موسیقی، ترویج و آموزش آن وجود دارد، امکان تنظیم و تدوین یک برنامه مشخص و مدون وجود ندارد؛ و از طرف دیگر شکلی از موسیقی که در کشور و در قالب خوانندگان جدید،کنسرت ها و به اسم موسیقی پاپ راه افتاده، روند موسیقی را به سمتی هدایت کرده است که به نظر می رسد با روند استاندارد آن فاصله زیادی دارد.
مسیر غیرتخصصی و ورود افراد گوناگون با پس زمینه های مختلف که عمدتا در این حوزه به دنبال مطرح ساختن خود هستند از طرفی، و وضعیت کساد تجاری در موسیقی کشور و معرفی این افراد به بازار در قبال دریافت پول باعث ایجاد هجمه ای در این سبک از موسیقی شده است. هجمه ای که علاوه بر آثار مخرب کوتاه مدتی چون برجسته و مشهور شدن افراد فاقد مهارت در سمت افراد ماهر، اثرات مخرب بلند مدتی چون تغییر تمایل و ذائقه مردمی را به همراه دارد. مسائلی که شکل گیری آنان سریع اما زدودن و حذفشان به لحاظ فرهنگی بسیار زمان و هزینه بر خواهد بود.

**عرصه شوریده موسیقی پاپ
«بردیا کیارس» موسیقی‌دان، آهنگساز، رهبر ارکستر و نوازنده که سابقه رهبری ارکستر ملی ایران را در کارنامه دارد در توضیح این مطلب که مشکلات موسیقی امروز ایران به سبک یا حوزه ای خاص محدود نمی شود، به پژوهشگر ایرنا گفت: تمامی حوزه های موسیقی ما چه از حوزه موسیقی سنتی و پاپ و چه موسیقی های کلاسیک (که به شدت مهجور مانده) امروز درگیر نوعی از بی نظمی و مشکلات هستند که این عرصه را دچار نارسایی هایی ساخته است.
«در چرایی ایجاد این شرایط، باید به سراغ مسوولان و تصمیم گیرندگان رفت تا به این برسیم که چرا موسیقی ما امروز به این وضع افتاده است. آنها می توانند نظارت بیشتری داشته باشند و افراد لایق تری را به کار گیرند. باید از آنان پرسید که از چه پتانسیل هایی برای این کارها استفاده می کنند و سطح کیفیت کارها می بایست به چه سطح استانداردی برسد».
کیارس در پاسخ به چیستی موسیقی پاپ و چرایی حال این روزهای آن بیان داشت: موسیقی پاپ از موسیقی پاپیولار (popular) می آید یعنی موسیقی مردمی (یا عامه پسند)؛ یعنی یک موسیقی که می شود به طور روزمره آن را گوش می کرد. این موسیقی، حرفه ای نیست؛ یعنی به آن صورتی که در دانشگاه یاد گرفته و مدارج آن به صورت آکادمیک طی شود.
«حرفه ای نیست و این به معنی بدون چارچوب بودن آن نیست ولی در ایران هم وضعیت آن به این شکل شده که هرکسی که بتواند با نرم افزارهای الکترونیکی و موسیقی کار کند، وارد این عرصه شده است؛ به دلیل پیشرفت های فناوری کار کردن با این نرم افزارها کار سختی نیست، در نتیجه بچه های کوچک هم قادر به کارکردن با این تکنولوژی ها هستند. به همین دلیل شاهد هستیم که برخی از آدم های بزرگ اما با توانایی بچه های کوچک، به عنوان آهنگساز در جامعه بسیار مطرح هستند».
وی در ادامه و درخصوص استفاده از واژه «فاخر» برای توضیح کیفیت موسیقی، افزود: کلمه فاخر واژه درستی نیست و من نمی دانم این کلمه از چه واژه ای گرفته شده یا برگردان کدام کلمه است چراکه هیچ معنایی ندارد. مفهوم درستی و داشتن چارچوب در موسیقی، همان استاندارد بودن آن است.
این موسیقی دان در پاسخ به این سووال که آیا در دنیا موسیقی پاپ استاندارد داریم، تصریح کرد: صد در صد داریم و کافی است نگاهی به موسیقی پاپ خارج از ایران بیاندازیم. «التون جان»، «گروه کویین» و... نمونه هایی از گروه های پاپ و راک هستند که همه استاندارد و درجه یک هستند. مگر می شود حوزه ای استاندارد نباشد و این همه ستاره در آن وجود داشته باشد؟
«در کشور ما است که تمام معیارها مغلوط هستند. در خارج از ایران مثلا یک نوازنده درام می رود و فارغ التحصیل این ساز می شود؛ این را نمی شود گفت که فارغ التحصیل پاپ شده، چون پاپ یک کلمه جهان شمول است و نمی توانیم بگوییم باید این شکلی باشد یا آن شکلی».
وی افزود: پاپ تعریف تخصصی ندارد که بگوییم دانشگاهی هست و یا نیست اما تمام افراد برای سازها و ادواتی که در موسیقی پاپ وجود دارد و به کار گرفته می شود، باید آموزش های تخصصی را پشت سر گذاشته باشند.

** استخوان بندی آثار، راز ماندگاری افراد
کیارس در ادامه و در اشاره به تغییر ذائقه ای که در موسیقی ایران و در نتیجه اعمال محدودیت ها شکل گرفته است، خاطر نشان کرد: در ایران قاعده و قانون ندارد چون هرچه محدودیت های اجرایی و آموزشی بیشتر می شوند، محدودیت شنیداری بیشتر می شود و گوش ها به محدوده ای مشخص تحدید می شوند. یعنی زمانی هست که خوردن چیزی را به دلیل بد مزه بودن برای شما منع می کنند اما شما می خواهید به هر طریق این مزه را امتحان کنید و ببینید چگونه است؛ بنابراین هرچه که موسیقی را محدود کردند این مشکلات بیشتر شد؛ یک سری آدم ها آمدند و در آن مشغول شدند که ما اصلا نمی شناختیمشان؛ دلیلش این است که نظارت روی آن نیست.
این موسیقیدان در تاکید بر لزوم بکارگیری افراد شایسته در سمت های حساس اظهار داشت: وقتی کسی کارش را بلد نباشد و در راس امور یک حوزه قرار گیرد، همه چیز دچار بحران می شود.
«من به یاد دارم زمانی برای دادن مجوز ساخت و تولید یک اثر موسیقی به محتوا و کلام و شعر به دقت توجه می شد؛ در صورتی که بعد از آمدن فضای مجازی و به موازات پیشرفت آن، امروز هرکسی می تواند یک تریبون خاص برای خودش داشته باشد. در چنین شرایطی حتی وقتی به من مجوز نمی دهند، می توانم کارم را از طریق کانال مجازی ام به نمایش بگذارم و آن را منتشر کنم؛ در چنین شرایطی نیازی به مجوز ندارم.
وی افزود: البته من خودم با مجوز به شدت مخالفم اما منظورم از این مجوز نظارتی است که باید باشد و نیست. به این منظور تیم و ترکیبی از آدم های حرفه ای این کشور باید باشند تا بر کسانی که به تازگی در حال ورود به این عرصه هستند، نظارت داشته باشند.
«اگر عرصه، عرصه متخصصین و باسوادان در این حوزه باشد، روند نسبت به امروز که هرکسی و از هرجایی به آن ورود می کند، خیلی متفاوت است. مقایسه وضعیت کار تخصصی و حرفه ای در موسیقی با کارهای افراد مبتدی، مانند مقایسه کار دندان ساز تجربی و یک دندانپزشک حرفه ای است که می داند دردها و مشکلات مختلف راه های متفاوتی دارند؛ چنانچه در حوزه تخصص ها و شاخه های مجزای متنوعی وجود دارد. من نمی توانم بروم پیش دنداپزشک تجربی و بگوییم بیا و دندان من را بکش، در صورتی که متاسفانه امروز در جامعه خودمان شاهد این اتفاق هستیم. همچنان که می بینیم آهنگ هایی یک شبه ساخته و عرضه می شوند و تب آنها جامعه را می گیرد؛ البته این ها تاریخ انقضا دارند و خیلی زود منقضی می شوند؛ خواننده ها و البته موزیسین ها هم همین هستند و اگر استخوان بندی درستی در کارهایشان نداشته باشند، زود فراموش می شوند.
«چرا هنوز روح الله خالقی و علی نقی وزیری اسمشان زنده هست اما هنرمندی که تنها 15 سال از کارش گذشته با این که هنوز در قید حیات است، دیگر اسمی از او برده نمی شود؟».
پژوهشم**9480**1552