موزه‌ها محل تعامل و مرکز آموزش فرهنگ هستند

علی اصغر مونسان شنبه شب در آیین روز جهانی موزه و مراسم انتخاب موزه‌های برتر کشور با اشاره به چهار دهه موزه‌داری در ایران گفت: در این سال‌ها نگاه و نگرش به موزه‌داری متحول شده است، جای خوشحالی دارد که موزه‌ها از جایی برای تفریح به مکانی فرهنگی تبدیل شده‌اند. دستاوردهای زندگی بشر باید در موزه‌ها به نمایش درآید و حفظ شود، خوشحالم که آموزش به طور مستمر در موزه‌ها رواج پیدا کرده است. موزه‌ها با آگاهی کامل به نقش‌شان به ویژه با تکیه بر آموزش به جایگاهی برای فرهنگ و هنر تبدیل شده‌اند.
وی ادامه داد: موزه‌ها برای کاوش در فرهنگ ملت‌ها به کار می‌آیند و یکی از مهمترین مراکز آموزش فرهنگی در جهان هستند، در کشور ما هم این اتفاق افتاده است و علوم رایانه‌ای و معلومات اطلاع‌رسانی هم به میدان آمده‌اند که میعادگاهی باشند برای آموزش فرهنگ.
مشاور رییس جمهور، با اشاره به شعار موسسه ایکوم افزود: شعار امسال ایکوم «موزه‌ها به مثابه کانون فرهنگی و آینده سنت‌ها» است که بیانگر دغدغه ایکوم است. موزه‌ها جایی برای حفظ سنت‌ها هستند و در موقعیت زمانی و مکانی جلوه می‌کنند، این شعار یعنی ما در گذشته نخواهیم ماند اما بر پایه سنت، تعاملی با آینده داریم.
مونسان بیان کرد: در چنین شرایطی کارکرد موزه‌ها افزایش پیدا می‌کند و به محل تعامل و تبادل فرهنگی تبدیل می‌شوند. موزه‌های ما در سال‌های اخیر پررنگ‌تر از قبل این کار را می‌کنند و ما با موزه‌های زیادی نمایشگاه مشترک داشته‌ایم. مثلا در نمایشگاهی که در هلند برگزار کردیم، بیش از 600 هزار بازدید کننده داشتیم که با توجه به جمعیت کم این کشور کوچک، بازدید قابل توجهی است.
وی به تغییرات در کارکرد موزه‌ها اشاره و اظهارکرد: بازدید از موزه‌ها روز به روز افزایش پیدا می‌کند و دیگر صرفا به عنوان یک آرشیو مطرح نیستند، در موزه‌ها پژوهش‌های مهم فرهنگی شکل می‌گیرد که بسیار اهمیت دارد، زیرا بسیاری از مشکلاتی که در جهان وجود دارد، از نبود شناخت فرهنگی است و این نمایشگاه‌های مشترک برای شناساندن فرهنگ بسیار کمک می‌کند. موزه‌ها با عملکرد فرهنگی‌شان به رفع مشکلات جهان کمک می‌کنند و موجب نزدیکی ملت‌ها می‌شوند.
مونسان گفت: ما باید هر چه بیشتر به موزه‌ها اهمیت بدهیم و اهمیت موزه، موزه‌داری و میراث فرهنگی هر چه بیشتر مورد توجه قرار بگیرد.

** موزه‌ها حلقه‌های ارتباط فرهنگی هستند
علیرضا اسماعیلی سرپرست فرهنگستان هنر ایران نیز با اشاره به قدمت و غنای فرهنگی ایران زمین گفت: در کشور ما موزه و موزه‌داری برای معرفی این فرهنگ اهمیت دارد، امروز موزه‌ها کارکردی فراتر از گذشته دارند و تنها فضایی برای حفظ آثار تاریخی و فرهنگی نیستند، بلکه حلقه‌ای برای ارتباط فرهنگی هستند.
وی افزود: بستر سنت در دنیای مدرن اهمیت ویژه‌ای دارد و حفظ آن به عملکرد موزه‌ها وابسته است. اگر نگاهی به آثار موزه‌ای ایران در جهان بیاندازیم، می‌بینیم آن‌چه خارج از کشور است، از آثار باقی مانده داخلی بیشتر است، شاید این مساله خوشایند نباشد اما موجب آشنایی کشورها با فرهنگ ایران و پراکندگی فرهنگی کشور می‌شود.
اسماعیلی به همکاری‌های فرهنگستان هنر با موزه‌های جهان اشاره کرد و ادامه داد: فرهنگستان در تعامل با موزه‌های داخلی و خارجی با دیدگاهی پژوهشی به معرفی آثار پرداخته است، به ویژه موزهای خارجی که برای ما شناخته شده نیستند. مثلا در موزه ورشو لهستان، مجموعه آثاری را با همکاری ایران‌شناسان لهستانی بررسی و جلساتی برگزار کردیم. از این دست پژوهش‌ها چندین مجموعه نفیس و ارزشمند در مرحله چاپ است و پروژه بعدی ما آثار مصور ایرانی است که در خارج از کشور نگه داری می‌شود.

** موزه‌ها می‌توانند کاهش دهنده مشکلات جهان باشند
تسوتان تسوتکوفسکی، رییس دفتر منطقه‌ای یونسکو در تهران، نیز با ارائه تعریف موزه که در اساس‌نامه یونسکو آمده است، موزه‌ها را مهم‌ترین رابط فرهنگی میان کشورها دانست.
وی گفت: در جهان در هم تنیده امروز، به روشنی قدرت فرهنگ را می‌توان دید، موزه‌ها رویکردی یکپارچه نسبت به میراث فرهنگی و خلاقیت دارند و برای همه جوامع یکی از کارگزاران توسعه فرهنگی به شمار می‌روند. موزه‌ها آیینه تمام‌نمای ما نسبت به خودمان هستند و باید از طریق انتقال فرهنگ‌ها، به رشد فرهنگی جهان کمک کنند.
وی افزود: مردم باید با پیوستن به گروه حمایت از موزه‌ها، در راستای پیشرفت فرهنگ گام بردارند و تصویب روز بین‌المللی موزه‌ها شرایط وحدت در رفتارهای خلاقانه را فراهم کرده است. ما امروز در روز جهانی موزه‌ها، از موزه‌ها برای حفاظت از فرهنگ تشکر می‌کنیم چرا که موزه وسیله تبادل فرهنگی و تشریک مساعی و صلح میان ملت‌هاست. امروز موزه‌ها به مثابه کانون فرهنگی برای حفظ سنت و به دنبال خلق راه‌های نوآورانه و بهتر برای برقراری ارتباط است.
تسوتکوفسکی در پایان گفت: ما امروز، روز موزه‌ها را در ایران جشن می‌گیریم. این روز در هر سال فرصتی است تا درباره چالش موزه‌ها بحث کنیم. آنها می‌توانند کاهش دهنده مشکلات جهانی باشند. ما در یونسکو به تلاش خود در سیاهه برداری از مجموعه‌ها ادامه می‌دهیم و با سازمان میراث فرهنگی و ایکوم ایران در جهت مدیریت پایدار و اثربخش موزه‌ها همکاری می‌کنیم.

**هر که در حوزه موزه‌ها کار می‌کند باارزش است
احمد محیط طباطبایی، رییس دفتر ایکوم در ایران، با اشاره به این که از نظر موزه‌داری، سال شاخصی را پشت سر گذاشته‌ایم گفت: ما دوره‌های مختلف و ارزشمندی را در سال گذشته برگزار کردیم که یکی از آن‌ها دوره رسمی مدیریت بحران در موزه‌ها بود، این دوره با حضور مدرسان خارجی و با حضور 26 کارشناس برگزار شد.
وی افزود: امسال در نشست کیوتو در ژاپن، تعریف موزه بر اساس تغییرات اجتماعی، اقتصادی، علمی و فرهنگی جهان، بازبینی می‌شود و این نکته از اهمیت بازتعریف موزه‌ها با تغییرات جهان سخن می‌گوید.
طباطبایی با اعلام این که هیچ موزه‌ای برتر نیست، ادامه داد: هر که در این حوزه کار می‌کند، برتر است و در جامعه‌ای که همه چیز دست‌خوش تغییر است، کسانی که به کار موزه‌ها می‌پردازند، باارزش هستند. ما در این جشن موزه‌ها به همه ارج می‌گذاریم و از بودن در کنارشان خوشحالیم.

** موزه‌ها باید سنت را تازه نگه دارند
سیدمحمد بهشتی رییس سابق ایکوم ایران نیز گفت: هر سال به مناسبت‌های مختلف درباره موزه‌ها بحث می‌شود، موزه باید یادخانه باشد، نه فراموش‌خانه، اساس شعار امسال ایکوم، نسبت آینده و سنت است، ما واژه سنت را بسیار می‌شنویم و آن را در برابر تجدد مطرح می‌کنیم و این تعریفی است که تجدد برای آن وضع کرده است. آن چه به گذشته مربوط است، سنت است و اگر سنت بخشی از گذشته محسوب شود، دست و پای ما را می‌بندد.
وی افزود: سنت شیوه آزموده است، تا صد سال پیش، یکی از ارکان سنت، معاصر شدن و نو شدن بوده، اگر امروز تلقی ما از سنت، از نو شدن سر باز می‌زند، به زودی سنت متروک خواهد شد. در این میان موزه دو کار می‌کند، یکی ترک گذشته و دیگری اتصال به گذشته که اولی سنت مستاصل است و دومی سنت متصل.
بهشتی به نگاه موزه‌داری اشاره کرد و ادامه داد: موزه‌ها می‌توانند گذشته را به عنوان کهنگی بپذیرند که در این صورت به فراموش‌خانه تبدیل می‌شوند اما اگر سنت را پیوسته در نظر آورند، به ریشه‌های فرهنگ تبدیل خواهند شد. سنت همیشه در حال نو شدن بوده و موزه‌ها باید آن را تازه نگه دارند.
در حاشیه این مراسم از زنده‌یاد صدرالدین شریفی حسینی موسس موزه کشاورزی شیراز و موزه شاهچراغ، موزه مجتمع فرهنگی شهدای رامسر، محسن سلیمانی مدیر امور موزه‌های سازمان فرهنگی هنری شهرداری، برزین ضرغام مدیرعامل سازمان زیباسازی شهرداری تهران، علیرضا اسماعیلی سرپرست فرهنگستان هنر، خانه موزه بومیان کیش، محوطه تاریخی «آیاپیر» در شهر ایذه خوزستان، مجموعه کتابخانه موزه ملی ملک، انجمن مجموعه‌داران ایران و علیرضا قاسم‌خان مدیرعامل موزه سینمای ایران و سیدمحمد بهشتی رئیس سابق پژوهشگاه میراث فرهنگی و رئیس سابق ایکوم، تجلیل شد.
جمعی از اهالی فرهنگ و میراث فرهنگی و موزه داران کشور نیز در این نشست حاضر بودند.
ایکوم بزرگ‌ترین خانواده جهانی موزه شناسان و سازمان‌هایی است که به نحوی با تعریف موزه در ارتباط هستد و از نقطه نظر صلاحیت علمی در این زمینه در جهان در جایگاه و مرتبه نخست قرار دارد. شورای بین‌المللی موزه‌ها تنها سازمانی است که اطلاعات مورد نیاز موزه‌ها را ارایه می‌دهد. از سال 1946 سازمان ایکوم با ارایه خدمات به اعضای کمیته موزه‌های سراسر جهان آنان را در زمینه حفظ و حراست از گنجینه‌های ملی‌شان و تبادل تاریخ و فرهنگ یاری رسانده است. همچنین ایکوم از رهنمودهای موسسه‌های مربوط بهره می‌جوید.
در همین ارتباط بیش از نیم قرن از تشکیل کمیته ملی موزه های ایران (ایکوم) می‌گذرد. در بهمن ماه 1328 برابر با 1950 میلادی، کمیسیون ملی یونسکو در ایران به منظور بهبود و توسعه موزه های کشور و ایجاد ارتباط بین موزه های ایران با موزه های سایر کشورهای جهان، استفاده از آخرین مطالعات و تحقیقات مربوط به موزه و جلب توجه عامه مردم به موزه ها و نقش آن در تعلیم و تربیت کمیته تخصصی موزه های ایران را با حضور کارشناسان، صاحبنظران آثار تاریخی، موزه داران، مدیران موزه ها و نمایندگان نهادهای مرتبط تشکیل داد.
این دوازدهمین دوره از روز جهانی موزه در ایران بود که هر ساله توسط نماینده ایکوم در ایران برگزار می‌شود.
فراهنگ**9211**3009