گام های تدریجی آمریکا برای کشاندن ایران به افراط گرایی

به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش های خبری ایرنا، در آستانه 18 اردیبهشت ماه و سالروز خروج آمریکا از برجام، روابط تهران و واشنگتن بیش از پیش به تیرگی گراییده است. پارسال در چنین روزهایی بود که به رغم مخالفت های بین المللی، «دونالد ترامپ» رئیس جمهوری آمریکا رسما برجام را ترک کرد.
خروج آمریکا از برجام، دست کاخ سفید را در اقدامات غیرسازنده و ضدایرانی باز گذاشت که مرحله به مرحله تاکنون ادامه یافته است. نخستین اقدام ترامپ، اجرای دور نخست تحریم های یکجانبه آمریکا بود که از میانه خرداد وارد فاز اجرایی شد و معامله دلار، ریال، طلا و فلزات گرانبها و همچنین صنعت خودرو و فروش هواپیما را هدف قرار داد.
در ادامه سیاست فشار حداکثری بر ایران، میانه آبان ماه دور دوم تحریم ها به اجرا در آمد که این بار صنعت نفت، مبادلات بانکی، کشتیرانی، خدمات بیمه ‌ای و بخش انرژی ایران را هدفگذاری می کرد. در این مرحله بود که آمریکا برای هشت کشور عمده خریدار نفت ایران معافیت هایی در نظر گرفت که ژاپن، هند، کره‌ جنوبی، چین، ترکیه، تایوان، ایتالیا و یونان از آن جمله بودند.
به باور ناظران اعطای معافیت برای عمده خریداران نفت ایران به چند دلیل انجام گرفته بود؛ فشارهای بین المللی بر آمریکا و همچنین ایجاد فرصت برای جایگزین سازی نفت ایران و غیره از جمله این دلایل بود.
در نهایت طی روزهای اخیر با پایان یابی معافیت های نفتی، ترامپ از تمدید مجدد آن اجتناب ورزید تا گامی مهم در پیگیری سیاست صفرسازی صادرات نفت ایران برداشته باشد؛ سیاستی که هنوز خریداران نفت ایران با آن کنار نیامده اند. برخی روابط تجاری دوجانبه با تهران را بی ارتباط با سیاستگذاری داخلی آمریکا و زیاده خواهی های ترامپ می دانند و شماری نیز برای ادامه معافیت به رایزنی مشغول اند.
به باور ناظران، سوق دادن ایران به سمت تندروی و اقدام نسنجیده یکی از مهمترین دلایل فشار تدریجی و مداوم آمریکا است. در همین ارتباط «حشمت الله فلاحت پیشه» رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس به تازگی به چرایی فشار آمریکا بر ایران و هشت هزار نوع تحریم این کشور اشاره و تاکید کرده است که «هدف واشنگتن از تحریم‌های تازه‌ هسته ‌ای علیه تهران سوق دادن جمهوری اسلامی به سمت اقدامات افراطی است.»
گام بعدی آمریکا برای فشار بر تهران با هدف به افراط کشاندن رفتارهای جمهوری اسلامی با گنجاندن نام سپاه در لیست سازمان های تروریستی برداشته شد. دیروز نیز خبرهایی مبنی بر ورود ناو آمریکایی «یو اس ‌اس آبراهام لینکلن» به آب ‌های خلیج فارس انتشار یافت.
هر چند با توجه با شرایط کنونی، کارشناسان رویارویی نظامی ایران و آمریکا را بعید می دانند اما بی تردید این اقدام آمریکا نیز ادامه همان سیاست های فشار حداکثری بر ایران است. در ظاهر نیز مقامات کاخ سفید همچون «جان بولتون» مشاور ارشد و تندروی ترامپ هم به این موضوع اذعان داشته و تاکید کرده اند که هدف از این اقدام، هشدار به ایران است و نه رویارویی نظامی.
گام بعدی آمریکا برای وادار نمودن ایران به خروج از برجام، با نقض آشکار بندهای مختلف توافق هسته ای برداشته شد. چند روز پیش خبرگزاری فرانسه از تحریم فعالیت های هسته ای صلح آمیز ایران توسط ترامپ خبر داد. آمریکا هر چند معافیت ‌های مرتبط با همکاری‌ هسته‌ ای اتحادیه اروپا، چین و روسیه با ایران را تمدید کرده اما از تمدید معافیت انتقال آب سنگین مازاد به عمان و مبادله اورانیوم غنی شده با کیک زرد اجتناب ورزیده است؛ اقدامی غیرقانونی که در ادامه سیاست فشار حداکثری بر ایران انجام گرفته است.
پس از انعکاس این خبر، مقامات جمهوری اسلامی به آن واکنش نشان دادند. «علی لاریجانی» رییس مجلس شورای اسلامی در جمع معلمان نمونه کشور تاکید کرد که ایران طبق برجام می ‌تواند آب سنگین تولید کند و طبق این توافق خلافی مرتکب نشده است. پس ما کار غنی‌سازی را انجام می‌دهیم می‌خواهید بخرید یا نخرید.
ایران که تاکنون پایبندیش به مفاد برجام بر همگان آشکار بوده، اینک اقدامات متقابل را در پیش گرفته و تلاش دارد تا به طور قانونی با تکیه بر چند بند مشخص برجام، از اجرای برخی از وظایف خودداری کند که بندهای 26 و 36 از آن جمله به شمار می روند.
بر پایه بند 26 در صورت عدم پایبندی طرف مقابل به تعهدات، ایران حق دارد اجرای تعهدات خود را به شکل کلی یا جزئی متوقف کند. بند 36 نیز تاکید دارد که اگر موضوع اختلافی با طی مراحل این بند فیصله نیافت شاکی می‌تواند این امر را به عنوان مبنای توقف کلی و یا جزئی اجرای تعهدات‌اش وفق برجام قلمداد کرده و یا به شورای امنیت سازمان ملل متحد ابلاغ کند که معتقد است موضوع مصداق «عدم پایبندی اساسی» به شمار می‌ آید.
این به معنای خروج ایران از برجام و پشت کردن به تعهدات مندرج در توافق هسته ای نیست بلکه اقداماتی است که در پاسخ به عدم پایبندی طرف های مقابل صورت می گیرد؛ توافقی که آمریکا آشکارا از آن خارج شده و در مسیر اجرای آن مانع افکنی می کند و کشورهای اروپایی نیز از اجرای تعهدات خود ناتوان مانده اند.
هر چند برخی منابع خبری از سرگیری فعالیت های هسته ای و خروج از ان پی تی را از جمله اقدامات تلافی جویانه و متقابل ایران ارزیابی می کنند اما باید منتظر ماند و دید که فردا چهارشنبه در سالروز خروج آمریکا از برجام، تهران چه اقدام متقابلی انجام خواهد داد و از کدام فعالیت هسته ای رونمایی خواهد کرد.
پژوهش**9242**1552