متغیرهای داخلی و خارجی مانع سفر عمران خان به تهران در موعد مقرر شد/ پاکستان از کاهش سطح تنش میان تهران و ریاض منتفع می‌شود

اردشیر سنایی در گفت‌وگو با خبرنگار سیاسی ایلنا، در ارزیابی و تشریح اهداف سفر عمران خان به تهران، گفت: به نظر می‌رسد نخست‌وزیر پاکستان می‌خواهد سطح متعادلی از روابط بین ایران و پاکستان را در پیش بگیرد تا دو کشور همسایه که از دیرباز روابط استراتژیکی به ویژه در پیش از انقلاب اسلامی با هم داشتند و سعی کردند این روابط را پس از انقلاب اسلامی نیز حفظ کنند؛ مجددا بتوانند با توجه به اشتراک منافع، رابطه مناسبی را در منطقه ایجاد کنند.

در داخل پاکستان، دولت به تنهایی نمی‌تواند همه معادلات سیاسی را به عهده بگیرد

 این استاد رابط بین‌الملل با اشاره به این موضوع که به نظر می‌رسد برخی متغیرهای داخلی و منطقه‌ای مانع شد تا ایشان از همان ابتدا بتواند مناسبات ویژه‌ای را با جمهوری اسلامی ایران برقرار کند، گفت: باید بدانیم که در داخل پاکستان، دولت به تنهایی نمی‌تواند همه معادلات سیاسی اعم از داخلی و خارجی را به عهده بگیرد و گروه‌ها و نهادهای مختلفی درگیر شکل‌دهی به این سیاست‌ها هستند که از مهمترین آنها می‌توان به ارتش این کشور و سازمان اطلاعات آن اشاره کرد که گاهی حتی در مخالفت با سیاست‌های رسمی دولت و حکومت شخصا اقداماتی را در پیش می‌گیرند.

عربستان تلاش می‌کند اسلام‌آباد را با سیاست‌های منطقه‌ای خود همسو‌تر کند

وی ادامه داد: در بعد منطقه‌ای نیز متغیر عربستان را باید در نظر گرفت که با توجه به خصومتی که با ایران داشته و گویا همچنان خواهد داشت، سیاست‌های خاصی را در چند سال اخیر به ویژه از زمان روی کار آمدن ملک سلمان و ولیعهدش در پیش گرفته است که از جمله مهمترین آنها ائتلاف‌سازی منطقه‌ای علیه ایران است که در این ائتلاف‌سازی، پاکستان را هم در زمره آن کشورهایی قرار داده است که بتواند از آنها علیه کشورمان استفاده کند؛ هرچند پاکستان چه در دوره قبل و چه در دوره عمران خان همواره تلاش کرده است تا سطح متعادلی از روابط را میان دو کشور حفظ کند. 

سنایی گفت: با این‌حال اما با نفوذی که سعودی‌ها مخصوصا در جریان‌های فکری پاکستان دارند و همین طور منافع اقتصادی که از سمت ریاض تامین می‌شود، می‌تواند اسلام‌آباد را با سیاست‌های منطقه‌ای خود همسو‌تر کند. 

متغیرهای داخلی و خارجی مانع سفر عمران خان به تهران در موعد مقرر شد

وی با اشاره به اینکه نخست‌وزیر پاکستان بلافاصله پس از انتخابات اعلام کرده بود که در نخستین سفر منطقه‌ای خود به تهران خواهد آمد اما در فاصله یک هفته پس از ادای سوگند به ریاض سفر کرد، گفت: به نظر می‌رسد مجموعه این متغیرهای داخلی و منطقه‌ای همه دست به دست هم داد تا عمران خان برخلاف آن چیزی که از قبل فکر می‌کرد نتواند این تعادل و موازنه را برقرار کند ولی همین اعلام سفر به ایران بعد از مدت‌ها شاید نوید این باشد که وی توانسته است در همین شرایط سطح جدیدی از روابط با تهران را کلید بزند. 

این استاد دانشگاه گفت: برای پی‌بردن به این موضوع باید صبر کنیم تا سفر انجام شود و ببینیم چه مباحث و توافقاتی صورت خواهد گرفت؛ همچنین باید دید این توافقات به چه نتیجه‌ای منتهی می‌شود. 

حجم مبادلات تجاری ایران و پاکستان بسیار پایین است

سنایی با ذکر این موضوع که روابط ایران و پاکستان می‌تواند مولفه‌های مختلفی برای بهبود و توسعه مناسبات داشته باشد، گفت: قطعا یکی از اهداف سفر عمران خان به ایران می‌تواند افزایش سطح همکاری‌های اقتصادی طرفین باشد چرا که حجم مبادلات تجاری دو کشور بسیار پایین است و احتمالا طرفین تلاش خواهند کرد تا بتوانند سطح این روابط را مخصوصا در شرایط فعلی ایران افزایش دهند.

وی ادامه داد: همچنین شاید طرف پاکستانی تمایل چندانی برای ورود به بحث مسائل امنیتی نداشته باشد اما ایران قطعا این بحث را مطرح خواهد کرد و از طرف پاکستانی خواهد خواست که به هر شکل شده همکاری‌های مشترکی را در مرزهای مشترک ساماندهی کند.

پاکستان از کاهش سطح تنش میان تهران و ریاض منتفع می‌شود

سنایی در پاسخ به این سوال که با توجه به سفر اخیر بن‌سلمان به اسلام‌آباد، آیا می‌توانیم متصور باشیم که عمران خان حامل پیامی از سوی عربستان بوده و آیا اصولا پاکستان دارای جایگاهی برای میانجیگری در روابط تهران و ریاض است، گفت: با توجه به اقداماتی که پیش از این نیز از سوی عراق شاهد بودیم بعید نمی‌دانم پاکستان هم در صدد انجام اقداماتی برای پایین آوردن سطح تنش در روابط ایران و عربستان باشد چرا که در اینصورت خودشان منتفع شده و می‌توانند روابط متعادلی را با هر دو کشور در پیش بگیرند. 

وی افزود سفر بن‌سلمان به پاکستان که با سروصدا و استقبال بسیار با شکوهی انجام شده و به قراردادهای اقتصادی کلانی نیز منجر شد نشان می‌دهد پاکستان به خوبی این را متوجه شده که نمی‌تواند به هیچ عنوان از عربستان غفلت کند و کماکان در سیاست خارجی خود باید جایگاه بسیار ویژه‌ای را برای ریاض قائل باشد اما از سوی دیگر نیز نمی‌تواند روابط خود را با ایران را دچار رکود کند. 

اراده کاهش تنش هنوز در ریاض شکل نگرفته است. 

این کارشناس مسائل منطقه گفت: در نتیجه دور از ذهن نیست که پاکستان تلاش کند تا بتواند نقش میانجی را در روابط تهران و ریاض ایفا کند اما اینکه آیا این توان را دارد یا خیر به این بستگی دارد که این میانجی تا چه میزان بر دو طرف دعوی نفوذ دارد و اینکه دو طرف منازعه نیز باید بخواهند سطح تنش میان خود را کاهش دهند. 

وی ادامه داد: در همین رابطه به نظر می‌رسد در شرایط فعلی هم تهران علاقمند به کاهش تنش با کلیه همسایگان خود بوده؛ در حالی‌که با توجه به شواهد موجود، این اراده گویا همچنان در ریاض شکل نگرفته است.