داده های فضایی راهگشای مشکلات محیط زیست

به گزارش خبرنگار علمی ایرنا، امروزه طیف وسیعی از کاربردهای سنجش از دور و استفاده از داده های فضایی در زمینه های مختلف انرژی، منابع طبیعی، هواشناسی و جوی، مطالعات شهری و بلایای طبیعی شناسائی و در دنیا به کار گرفته شده است.
در حال حاضر در بسیاری از کشورها از این فناوری نوین در جهت شناسایی و رفع آلودگی های محیط زیستی از قبیل آلودگی آب، آلودگی خاک، آلودگی ناشی از معدنکاوی و آلودگی های نوری استفاده می کنند، فناوری سنجش از دور در بحث کنترل و پایش آلودگی های مختلف با جمع آوری داده های مناسب کمک شایانی در مدیریت منابع مختلف داشته و وضعیت سلامت منابع مختلف را از لحاظ عدم حضور آلودگی های گوناگون مورد ارزیابی قرار می دهد.
همچنین پرتاب ماهواره ها واستفاده از داده های فضایی دریچه جدیدی در حوزه مطالعات بلایای طبیعی به منظور پایش مناطق حساس به آتش سوزی به روی بشر گشوده است.
قبل از استفاده از فناوری سنجش از دور، پایش جنگل ها و مناطق دارای پوشش گیاهی حساس به آتش سوزی مخصوصاً در فصول خشک توسط دیده بانها و قرقبانان انجام می گرفت. اما اکنون این عمل به کمک تصاویر ماهواره ای با قدرت تفکیک های مختلف در سطوح وسیع انجام می گیرد.
پدیده سیل نیز یکی دیگر از بالایای طبیعی است که می توان با استفاده از تصاویر ماهواره ای در زمان های مختلف پیش بینی و کاهش خسارت ناشی از آن را انجام داد.
اینک با توجه به گستره به کارگیری داده های فضایی در حفظ کره زمین و محیط زیست، نیاز است که با توجه به تعدد بلایای طبیعی درکشور، از داده های فضایی که توسط دستگاه های فضایی کشور در اختیار سازمان ها قرار می گیرد، استفاده شود.
با توجه به اینکه هر سال در فصل بارش نزولات آسمانی شاهد سیل و طغیان رودخانه ها و نیز در فصل های گرم سال بیش از پیش شاهد آتش سوزی درجنگل ها و مراتع کشورهستیم، استفاده از این داده ها می تواند از بروز بسیاری از مشکلات جلوگیری کند.
'دکتر فتح الله امی' رییس پژوهشگاه هوافضا روز سه شنبه در گفت وگو با خبرنگار علمی ایرنا در خصوص استفاده از داده های فضایی افزود: در حال حاضر این داده های فضایی از سوی پژوهشگاه هوافضا، پژوهشگاه فضایی و دیگر بخش های فضایی کشور تهیه شده و بعضا در اختیار دستگاه های مربوطه قرار می گیرد.
وی با اشاره به این که از مهمترین دستاوردهای استفاده از داده های فضایی، حفظ محیط زیست است و اینکه باید شرایط کشور را از نظر اکولوژیک روز به روز بهبود ببخشیم، افزود: در این راستا گروه محیط زیست و فضا در پژوهشگاه هوافضا فعال و در بهمن ماه سال 94 تفاهم نامه ای با محیط زیست به منظور ارتقای کیفیت محیط زیست کشور منعقد شده که براین اساس می توانیم از برخی ماهواره های فضایی که به صورت رایگان تصاویر زمین را در اختیار ما قرار می دهند، استفاده و از بروز برخی حوادث زیست محیطی در کشور پیشگیری کنیم.
امی اظهار کرد: یکی از ابزارهای قدرتمند در زمینه پیش بینی و کاهش خسارت ناشی از سیل و آتش سوزی، استفاده از تصاویر ماهواره ای در زمان های مختلف است، با مانیتورینگی که توسط ماهواره ها از زمین انجام می شود و نتایجی که به دست می آید، می توان از منابع و امکانات زمین بهره برداری درست انجام داد.
وی بیان کرد: سنجش از راه دور در فناوری فضا ما را نسبت به حوادث پیش رو از قبیل توفان، سیل، سونامی و زلزله در این کره خاکی مطلع می کند و امکان کمک به بشریت در اقصی نقاط دنیا را فراهم می سازد، حتی استفاده از این فناوری می تواند حوادث ناگوار طبیعی را پیش بینی کند و آثار تخریبی آن را به حداقل برساند.
امی با اشاره به این که اکنون در پژوهشگاه هوافضا این توان وجود دارد که داده های ماهواره هایی که اطلاعات را به صورت رایگان دراختیار قرارمی دهند، تهیه و بر اساس نیاز دستگاه ها تبدیل می شود، گفت: یک وظیفه گرفتن دیتاها از فضا است و وظیفه دیگر مربوط به مدیران دستگاه ها می شود که دیتاها را به درستی به کار گیرند.
وی ادامه داد: مثلا در خصوص احیای دریاچه ارومیه تصاویر ماهواره ها خیلی کمک کرد، با توجه به این داده ها مسولان مربوطه متوجه شدند که کدام نقاط دریاچه دارای حقآبه هست و با استفاده از آن، دریاچه را احیا کردند.
امی یادآور شد: مدیران وزارتخانه های مربوطه و سازمان محیط زیست باید از این داده ها در جهت بهبود اکولوژیک کشور استفاده کنند، به طور مثال وضعیت سه عنصر حیاتی آب وخاک و هوای کشور براساس داده ها ارزیابی می شود و تصمیماتی براین اساس گرفته می شود.
«در این ارزیابی ها دیده شده بود که در برخی از استان های کشور برغم کمبود آب کشت برنج صورت می گیرد و آب زیادی مصرف می شود؛ براین اساس مسولان تصمیم گرفتند که در آن استان ها مانند شیراز، دیگر کشت برنج نداشته باشیم و از طریق تصاویر ماهواره ای توانستیم بخشی از مصرف آب را در آن استان مدیریت کنیم».
رییس پژوهشگاه هوافضا در خصوص اینکه با توجه به وجود داده های فضایی چرا همچنان شاهد برخی مشکلات در کشور در نتیجه بروز بلایای طبیعی هستیم، افزود: گرفتن دیتاها از فضا یک وظیفه و وظیفه دیگر مربوط به مدیران دستگاه ها است که این داده ها را مورد استفاده قرار دهند؛ از سوی دیگر، پژوهشگاه هوافضا با سازمان محیط زیست در خصوص ارایه داده های فضایی تفاهم نامه دارد و اطلاعات در اختیارشان قرار می دهد و آنها نیز استفاده می کنند اما ممکن است با وجود داشتن اطلاعات، شرایط را از جمله به دلیل کمبود امکانات تدارکاتی و تجهیزات نتوان کنترل کرد.
امی افزود: داده های فضایی غیر از سازمان محیط زیست به سازمان جنگل ها، مراتع و آخیزداری نیز ارایه می شود که با استفاده از ان تاکنون توانسته اند از بسیاری از آتش سوزی های گسترده پیشگیری کنند.
وی استفاده از داده های فضایی را راهگشای بسیاری از مشکلات کشور دانستت و ادامه داد: به شرطی که مدیران با ظرفیت استفاده از فناوری های نوین آشنا شوند و دستاوردهای این فناوری ها را به کار گیرند.
علمی ** 9340**2017