پشت صحنه رای منفی به داعیه دار عدالت آموزشی

سید مجید حسینی، مدیر پیشین باغ کتاب و عضو هیئت علمی دانشگاه تهران که این روزها به‌عنوان یکی از مهم‌ترین چهره‌های مخالف کنکور و حامی عدالت آموزشی شناخته می‌شود، چه کمکی به رفع محرومیت آموزشی می‌کند؟ این سؤالی است که ذهن بسیاری از فعالان این حوزه را به خود مشغول کرده است و موجب شده‌ عده‌ای موافق یا مخالف او شوند. نکته اصلی در ابهام‌های موجود برای فعالیت وی در این حوزه مواضع این استاد دانشگاه نیست، بلکه بدون پشتوانه حرف زدن و نداشتن اطلاعات دقیق موجب اعتراض فعالان حوزه آموزش و پرورش است.

**رای منفی افکار عمومی به استدلال‌های حسینی

این استاد دانشگاه در چند وقت اخیر به‌واسطه ارتباطاتی که دارد، در برنامه‌های مهم تلویزیون و رسانه‌ها حاضر شده است و به‌حق، از عدالت آموزشی و آموزش و پرورش رایگان برای همه اقشار جامعه دفاع کرده است، اما به دلیل کلی‌گویی‌ها و برخی آماری که همخوانی با واقعیت ندارند، مورد توجه افکار عمومی قرار نمی‌گیرد. در برنامه تب‌تاب که شب گذشته از شبکه سه پخش شد، مخالفان این استاد دانشگاه به‌قدری رای منفی به او دادند که در برنامه‌های گذشته بی‌سابقه بوده است.

بخشی از مسئله، به دلیل رویکرد این استاد دانشگاه در ارائه مباحث و نداشتن ساختار مشخص در مباحث است. وقتی او از سیستم‌های آموزشی موفق دنیا صحبت می‌کند و اشاره دقیق و با آمار به آن‌ها نمی‌کند، نشان‌دهنده کمبود پژوهش دانشگاهی دقیق در این حوزه و همچنین مطالعه نکردن در مورد این مسائل است.

**پشتوانه آکادمیک و دوری از رویکرد سیاسی

بخشی از حرف‌های حسینی در این برنامه به مبارزه علیه وضع موجود نظام آموزشی می‌پردازد و بخشی از آن جدال علیه مؤسسات کنکور است. مبارزه علیه نظام آموزشی پرخطا و حمله به مواضع خصوصی‌سازی آموزش در کشور وقتی چرخه‌های پژوهشی را طی نکرده باشد و مستدل به پژوهش‌های دقیق دانشگاهی نباشد با شکست مواجه می‌شود. در برساخت مسائل اجتماعی و فرهنگی، اگر این روند به‌خوبی طی نشده باشد، پشتوانه‌ای در آکادمی نداشته باشد و نتواند افکار عمومی را با خود همراه کند، با شکست مواجه می‌شود. افکار عمومی زمانی از این مواضع دفاع می‌کنند که احساس همدلی با آن داشته باشند و ببیند شخصی که حرف می‌زند، راهکارهای مناسبی هم برای اصلاح وضع موجود ارائه می‌دهد.

از طرفی، نوعی نگاه در مورد این مدل رفتارها در عرصه اجتماعی و سیاسی ایران وجود دارد و چنین موضع‌گیری‌هایی را در راستای موفقیت در یک انتخابات می‌دانند. در پایان این مصاحبه، مجری از حسینی می‌پرسد آیا او هدف سیاسی دارد و او به‌صراحت می‌گوید چنین قصدی ندارد. اما این جواب پاسخگوی ذهنیت‌های افکار عمومی نیست، چون در ایران مسائل از مسیر سیاست به نتیجه می‌رسد و در هر بخشی، افراد برای موفقیت خود درنهایت تصمیم می‌گیرند به سپهر سیاست وارد شوند.

**عدالت آموزشی گمشده این روزهای ما

عدالت آموزشی حوزه‌ای است که سال‌ها مهجور مانده و مشکلات زیادی در کشور به‌واسطه عدم رعایت قوانین و نرسیدگی به حقوق اقشار محروم به‌وجود آمده است. مطابق اصل سی‌ام قانون اساسی، «دولت موظف است وسایل آموزش‌و‌پرورش رایگان را برای همه ملت تا پایان دوره متوسطه فراهم آورد و وسایل تحصیلات عالی را تا سرحد خودکفایی کشور به‌طور رایگان گسترش دهد.»

این اصل از قانون اساسی به‌ظاهر در حال انجام است، اما با مراجعه به آمارهایی که دستگاه‌های مرتبط با آموزش منتشر می‌کنند، سالانه تعداد زیادی از کودکان این سرزمین از تحصیل بازمی‌مانند. بازماندگی از تحصیل در معنای بین‌المللی آن یعنی کودکانی که تا قبل از 18 سالگی به هر دلیلی از فضای آموزشی دور می‌مانند. آمار بازماندگی از تحصیل در ایران دچار اغتشاش معناداری هستند، نرخ نهادهای دولتی بازماندگی از تحصیل را بسیار کمتر از پژوهشگران آموزش و پرورش و نهادهای اجتماعی گزارش می‌کنند.

آمار بازماندگی از تحصیل از حدود 100هزار کودک تا 3.5 میلیون کودک گزارش می‌شود. این اختلاف معنادار به دلیل تعریف‌های متفاوت از بازماندگی است. آن‌ها که آمار را کمتر گزارش می‌کنند، فقط به بازماندگی مطلق ارجاع می‌دهند و کودکانی را بازمانده می‌دانند که هیچ تحصیلاتی در مدرسه نداشته باشند.

**نیاز به طرح‌ریزی مبارزه علیه اشتباهات نظام آموزشی

با وجود همه این موارد و نظر فعالان این حوزه، نیاز به گام‌های مهمی برای تغییر وضعیت آموزش کشور داریم. گام‌هایی که آکادمی باید آن‌ها را طرح‌ریزی کند تا با حمایت رسانه‌ها و فعالیت نهادهای اجتماعی تصمیم‌گیران و سیاستمداران را ملزم به تغییر کند. این نوع از مبارزه که یک نفر از جایگاه آکادمیک بخواهد یک‌تنه نقش مبارز را ایفا کند و جریانی عمومی را رهبری کند، بیش از هر چیز به یک نمایش سیاسی شباهت دارد و درنهایت بعید است کمکی به عدالت آموزشی بکند.

گزارش از مهدی‌ نجفی‌خواه

**اداره کل اخبار چندرسانه‌ای**ایرناپلاس**