شتاب چرخه دیپلماسی منطقه ای و بین المللی برای حل بحران سوریه

«میخاییل بوگدانف» معاون وزیر امور خارجه و نماینده رییس جمهوری روسیه در امور خاورمیانه دیروز دوشنبه بیست و پنجم مردادماه در سفری یک روزه به ایران آمد.
بوگدانف در این سفر با «محمدجواد ظریف» وزیر امور خارجه و «صادق حسین جابری انصاری» معاون عربی و آفریقای وزارت امور خارجه دیدار و گفت وگو کرد. وی سپس به قطر رفت تا گفت وگویی نیز با معارضان سوری داشته باشد.
سفر بوگدانف به ایران و سپس قطر در شرایطی صورت می گیرد که شواهد حاکی از شکل گیری توافقی در سطح بین المللی میان آمریکا و روسیه و در سطح منطقه ای میان تهران، مسکو و آنکارا برای حل بحران سوریه است.
پیروزی های اخیر ارتش سوریه در مسیر آزادسازی حلب، همزمان با پیشروی های گروه موسوم به «نیروهای دموکراتیک سوریه» متشکل از مبارزان کرد و عرب زیر نظر آمریکا پیرامون «رقه» (پایتخت خودخوانده داعش در سوریه)، نوعی از توازن را البته به شکلی ناهمگون در سطح میدانی میان روسیه و جبهه مقاومت از یک سو و آمریکا و معارضان غیرتکفیری دولت دمشق از سوی دیگر ایجاد کرده است. در این میان، داعش و جریان های تروریست وابسته به القاعده به ویژه «جبهه النصره» از بسیاری مناطق عقب رانده شده اند.
شکل گیری توازن یاد شده در عرصه میدانی سوریه همزمان با تشدید تهدید داعش برای امنیت جهانی، آمریکا و روسیه را به سمت گفت وگوهای جدی تر برای حل فوری بحران سوریه کشانده است، به گونه ای که 2 طرف به طرحی مشترک در این زمینه دست یافته اند.
در این میان، متغیرهای منطقه ای نیز تاثیر چشمگیری بر توافق برای حل بحران سوریه داشته است. تغییر جهت سیاست های منطقه ای ترکیه و عذرخواهی رییس جمهوری این کشور از روسیه فضای تازه ای را برای گفت وگو گرد محور مساله سوریه به وجود آورد. این مساله به ویژه زمانی اهمیت یافت که ترکیه ماه گذشته با کودتایی نافرجام روبرو شد و دولتمردان این کشور را در مسیر تعدیل سیاست های منطقه ای مصمم تر کرد. سفر اخیر «رجب طیب اردوغان» رییس جمهوری ترکیه به روسیه و دیدار با «ولادیمیر پوتین» رییس جمهوری این کشور مهم ترین نقطه عطف این مسیر بود.
در این میان، ایران نیز دیپلماسی فعالی را برای حل بحران سوریه با مشارکت ترکیه و روسیه در پیش گرفته است. سفر روز جمعه (بیست و دوم مردادماه) وزیر امور خارجه ایران به ترکیه نشان دهنده عزم جدی تهران برای تقویت بلوک بندی های منطقه ای در جهت حل بحران سوریه با تکیه بر راه حلی سیاسی است.
در برابر، موضع گیری های مقام های آنکارا به ویژه نخست وزیر و همچنین وزیر امور خارجه ترکیه در خصوص سوریه نشان از تعدیل مواضع این کشور درباره بحران سوریه دارد. در همین راستا، «بن علی ییلدریم» نخست وزیر ترکیه دیروز بیست و پنجم مرداد در گفت وگو با رسانه های این کشور اعلام کرد: ترکیه همان طور که روابط خود را با اسراییل و روسیه از سر گرفت، قصد دارد که روابطش را با سوریه هم بهبود بخشد. وی گفت کشورش به همراه سایر بازیگران منطقه خواهد توانست بر مشکلی که سوریه با آن گریبانگیر است، غلبه کند. پیش از این نیز رییس جمهوری ترکیه اعلام کرده بود که ترکیه در صدد است سیاست هایش درباره سوریه را تعدیل کند.
بنا بر این شواهد، به نظر می رسد توافقی کلی میان روسیه، ایران و ترکیه برای حل بحران سوریه شکل گرفته باشد. به همین دلیل است که جابری انصاری پس از دیدار با بوگدانف اعلام کرد برای دیدار با همتای ترکش به ترکیه سفر می کند تا درباره تحولات سوریه تبادل نظر کند.
سفر بوگدانف به قطر و دیدار وی با معارضان سوری نیز نشان دهنده تلاش های روسیه برای حل بحران سوریه با مشارکت طرف های اصلی است.
بنابراین، سفر بوگدانف به تهران را باید در چارچوب رایزنی های گسترده روس ها برای حل بحران سوریه با مشارکت همه طرف های درگیر ارزیابی کرد. سفر پیش روی جابری انصاری به ترکیه و رفت و آمدهای سیاسی که میان ایران، روسیه و ترکیه طی هفته های اخیر شدت گرفته است نیز نشان از شکل گیری یک بلوک بندی سه ضلعی میان ایران، روسیه و ترکیه در جهت حل بحران سوریه دارد.
گروه پژوهش و تحلیل خبری
پژوهشم**9347**1969**9279