ییلاق خدمات و قشلاق مشکلات در کوچ عشایر

ششمین جشنواره ملی کوچ عشایر که با حضور سران و بزرگان طوایف زحمت کش عشایر و استقرار غرفه های معرفی دستاوردها و توانمندی های آنها روز چهارشنبه در بیله سوار مغان برگزار شد فرصتی مغتنم پدید آورد تا با گفت و گو با مردان و زنان آنها به آلاچیق زندگانی آنها وارد شوم و همزمان با چشیدن طعم لذت بخش غذاهای سنتی ، محدودیت ها و موانع پیش روی عشایر را لمس کنم.
احمد وفاجو از طایفه دمیرچی لو و حاجی نجف عشایر مغان که با برپایی و تزیین آلاچیق بزرگی برای معرفی زندگی عشایر در جشنواره تلاش می کرد گفت: کوچ جزو فرهنگ و سنت ماست و پیران و کهنسالان ما به علت ناتوانی در تحمل مشکلات کوچ به طور معمول در ییلاق ها می مانند و جوان ترها بار زحمت کوچ را بر دوش می کشند.
وی افزود: متاسفانه در تعلیف احشام در مراتع با مقابله ماموران منابع طبیعی مواجه هستیم و دولت اراضی وسیعی را که از نسل های قبل برای تعلیف دام در اختیار ما بود به تملک درآورده و برای تهیه علوفه و غذای دام هزینه های گزافی می پردازیم.
او اظهار کرد: خدمات ارایه شده به عشایر در مسیر کوچ ما کافی نیست و باتوجه به اینکه کوچ عشایر زمان مناسبی را طلب می کند و اگر مدتی از آن سپری شود احشام دچار بیماری و مرگ می شوند دستگاه های متولی از ارایه خدمات مدنظرشان در حین کوچ باز می مانند.
نوری وفاجو فرزند احمد وفاجو نیز گفت: با شیوع بیماری تب برفکی تعدادی از گاوهای ما تلف شده ، واکسن آن به راحتی یافت نمی شود و برای تامین دامپزشک و دارو هزینه های زیادی را متحمل می شویم.
وی افزود: به علت فصل بهار حشرات مضر زیادی به محل نگهداری دام و حتی خانه هایمان هجوم آورده و برای سمپاشی و جلوگیری از گسترش آنها به توجه و رسیدگی مسوولان ذیربط نیاز داریم.
حاج علی محمد اسلامی از طایفه عربلوی عشایر مشگین شهر نیز گفت: در قره قشلاق حاج ابیلی ساکن هستیم و با وجود نزدیک بودن خط انتقال گاز به محل سکونت ما و استقرار تعداد قابل توجهی از خانوارهای عشایر در قره قشلاق حاج ابیلی تلاش چشمگیری از سوی مسوولان برای گازرسانی به قشلاق مشاهده نمی شود.
وی افزود: نزدیک به 80 راس دام به علت ابتلا به بیماری های تب برفکی و تب مالت تلف شده است .
وی اظهار کرد: پنج فرزند دختر و پسر دارم که همه با مدرک کارشناسی بیکار هستند و به طور عمده عشایر با تلاش خود زندگانی خودشان را سپری می کنند و کمک های دولتی برای گذران روزگار ما ناچیز است.
وی بیان کرد: من برای حفظ ارزش ها و هویت عشایرو انتقال آنها به نسل امروز ، راه پدران و نیاکانم را پیمودم اما به لحاظ مشکلات دنیای معاصر امیدی به طی این مسیر از سوی فرزندانمان وجود ندارد و جوان ها به تداوم زندگی عشایر با تحمل مشکلات آن تمایلی ندارند.
شهروز اسلامی فرزند حاج علی محمداسلامی نیز گفت: با وجود مشکلات کوچ و زندگی عشایری با تلاش به دانشگاه راه یافتم و در رشته مدیریت بازرگانی با مدرک کارشناسی فارغ التحصیل شدم اما اشتغال من در دستگاه های دولتی و حتی شبه دولتی آرزویی دست نیافتنی است.
اکبر رفیعی از قشلاق طالش میکائیل عشایر مغان نیز گفت: ما در منطقه اورتاداغ عسگر چتمه سکونت می کنیم و مسوولان امر قول داده بودند راه صعب العبور مسیر کوچ ما را در نزدیکی منطقه آج چشمه بیله سوار مغان تسطیح کنند اما هنوز اقدامی صورت نگرفته است.
ذکرعلی جدی از طایفه طالش میکائیل عشایر مغان نیز گفت: با پیگیری های شرکت کشت ، صنعت و دامپروری پارس 20 تا 25 باب خانه و سکونتگاه ما که در مراتع ملی منطقه موللالی آدی گوزه ل قشلاقی ساخته شده بود به وسیله لودر تخریب شد و از تکمیل مدرسه در حال احداث در آن جلوگیری شد اما همان شرکت در مراتع یاد شده به ساخت دامداری و نگهداری احشام اقدام می کند.
کریم الله نظری از روستای عشایر نشین حاج امن نیز گفت: محل سکونت ما با 40 خانوار با دو کیلومتر فاصله در نزدیکی روستای بابک بیله سوار مغان قرار دارد و آن روستا از امکانات مطلوب برخوردار است اما از آب سالم ، بهداشت کافی و مدرسه محروم هستیم و راه ارتباطی ما که شن ریزی شده است مطلوب نیست.
صمد رحیمی کارشناس و مربی صنایع دستی اداره میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری گرمی مغان نیز که با برپایی غرفه معرفی توانمندی های دستی عشایر این شهرستان در جشنواره مشارکت کرده ، نبود صادرات ، حمایت نشدن از سوی مسوولان امر ، نداشتن بازار فروش و گرانی مواد اولیه را از مشکلات حوزه صنایع دستی عشایر اعلام کرد.
وی افزود: بافته هایی نظیر ورنی ، جاجیم و فرش از تولیدات دستی عشایر گرمی مغان است و با وجود اینکه به صورت فصلی به بافت آنها می پردازند سالانه حدود پنج هزار مترمربع ورنی توسط عشایر گرمی مغان تولید می شود.
وی اظهار کرد: پس از تحریم ها رکود اقتصادی در رونق تولید عشایر تاثیر منفی گذاشته و اگر زمینه صادرات محصولات آنها فراهم شود جهش قابل توجهی در تولید صنایع دستی عشایر مشاهده خواهد شد.
حسین مومنی از مشگین شهر نیز که با دایر کردن غرفه ای برای معرفی نمد تلطیفی و صنایع دستی عشایر این شهرستان تلاش می کرد گفت: نمد تلطیفی ابداع من است و برای فروش آن مشکلی ندارم و تاکنون به کشورهای کانادا ، روسیه و جمهوری آذربایجان صادر کرده ام.
وی افزود: برای حضور و انتقال آثار صنایع دستی خود و عشایر به این جشنواره متحمل هزینه شده ام و انتظار داشتم مسوولان امر در تامین هزینه های جاری برپایی جشنواره به صاحبان غرفه ها کمک کنند.
وی اظهار کرد: حوزه صنایع دستی عشایر زمینه درآمدزایی و خودکفایی عشایر را دارد و اگر تسهیلات بانکی کم بهره برای تولید و صدور صنایع دستی عشایر پرداخت شود رونق تولیدات و توانمندی های دستی عشایر را شاهد خواهیم بود.
قادر هنرمند ، مدیرکل امور عشایری استان اردبیل نیز که پس از تلاش برای برگزاری جشنواره ملی کوچ عشایر به همراه سایر مسوولان در بازدید از آن حضور یافته بود طوایف و قبایل عشایر این استان را از دارایی ها و سرمایه های انسانی ، اقتصادی و فرهنگی استان دانست و از تداوم حمایت های دولت برای رونق اقتصادی و رفاه زندگانی آنها خبر داد.
وی گفت: تاکنون 158 کیلومتر راه در استان برای سهولت رفت و آمد و کوچ عشایر احداث شده و با هشت تانکر انتقال آب به 140 روستا و قشلاق عشایر نشین آبرسانی می شود.
وی توزیع 668 تن نهاده های دامی ، سه هزار و 600 تن آرد ، سه هزار و 790 سیلندر گاز و 54 هزار و 600 مترمکعب آب در بین عشایر را از خدمات اداره کل امور عشایر استان به جامعه هدف در سال گذشته اعلام کرد.
هنرمند افزود: باتوجه به افزایش دمای هوا در دشت مغان زمان کوچ عشایر فرا رسیده اما به علت شیوع تب برفکی در برخی از منطقه های مقصد عشایر و با هدف جلوگیری از تلف شدن احتمالی دام کوچ بخشی از عشایر مغان به تاخیر افتاده اما با توجه به جدیت دستگاه های متولی در مبارزه با بیماری یاد شده به زودی شاهد کوچ عشایر خواهیم بود.
او اظهار کرد: برای مقابله با بیماری تب برفکی با اداره کل دامپزشکی استان هماهنگی لازم شده و تلاش برای درمان و جلوگیری از شیوع آن ادامه دارد.
مدیرکل امور عشایری استان اردبیل میزان تولیدات باغی و زراعی عشایر استان اردبیل را 160 هزار تن و ارزش آن را سه هزار میلیارد ریال در سال اعلام کرد و نقش عشایر را در چرخه اقتصاد استان و تحقق اقتصادمقاومتی مهم ارزیابی کرد.
هنرمند ادامه داد: عشایر اردبیل یک میلیون و 500 هزار راس دام دارند و سالانه 12 هزار و 600 مترمربع صنایع دستی تولید می کنند و در سال گذشته 58 هزار و 97 راس از دام عشایر این استان زیرپوشش بیمه قرار گرفته است.
او گفت: به عنوان فرزندی از عشایر استان به ایل و تبار خویش می بالم و به خانواده های عشایر سخت کوش اطمینان می دهم که همواره برای افزایش خدمات دولتی به آنها برنامه ریزی و تلاش می شود.
ایل شاهسون عشایر جزو سه ایل برتر کشور است و عشایر استان اردبیل را بیش از 66 هزار و 500 نفر در قالب دو هزار و 800 خانوار جمعیت تشکیل می دهند که 5.6 درصد جمعیت این استان را شامل می شود و آنها در 572 قشلاق ، هفت زیست بوم و یک هزار و 527 چادر زندگی می کنند.
ششمین جشنواره ملی کوچ عشایر اردبیل با برگزاری آیین نمادین حنابندان ، عروسی و کوچ آنها به مرحله پایان خود نزدیک می شود و این جشنواره را در حالی ترک می کنم که صمیمیت نگاه مردان و زنان عشایر و انتظار نشسته در دیدگان امیدوار به نتیجه دادن گزارش درد دلهایشان،فراموش شدنی نیست.
چین جبین هایشان گشاده تر ، دام هایشان شیرافشان تر و دست هایشان بخشنده تر باد!
گزارش از عیسی پاشاپور
7124/6016