اجتهاد در حوزه‌ها کمرنگ شده است/ مدارس فقه تخصصی شکل گیرد

به گزارش خبرگزاری مهر،  نشست پرسش و پاسخ نخستین همایش «حوزه‌های علمیه و علوم انسانی اسلامی» روز گذشته ششم اسفند‌ماه در محل دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی برگزار شد.

در این همایش چهار ساعته، میزگردی به صورت پرسش و پاسخ برگزار شد که در آن آیت‌الله علی‌اکبر رشاد، رئیس شورای حوزه‌های علمیه استان تهران، حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر حمید پارسانیا، عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی و حجت‌الاسلام عبدالحمید واسطی، دبیر همایش حوزه‌های علمیه و علوم انسانی اسلامی به سوالات طلاب پاسخ دادند.

در ابتدای این میزگرد حجت‌الاسلام عبدالحمید واسطی، دبیر همایش حوزه‌های علمیه و علوم انسانی اسلامی به متن آمده در سند چشم‌انداز حوزه علمیه خراسان اشاره و ابراز کرد: در افق ۱۴۰۴ متن این سند به این موضوع اشاره شده که حوزه علمیه خراسان باید دومین حوزه علمیه شیعی در عرصه تفقه، تولید علم و زمینه‌سازی نظام‌های دینی و تمدن نوین اسلامی در جهان قرار گیرد.

دبیر همایش حوزه‌های علمیه و علوم انسانی اسلامی ادامه داد: اگر حرکت حوزه علمیه به سمتی که عیار تمدنی پیدا کند باشد، حکم فرایند‌ها برای نظام‌سازی را به دست می‌دهد تا تبدیل به نقشه تمدن نوین اسلامی شود.

وی با بیان اینکه برنامه سند چشم‌انداز حوزه علمیه خراسان از ابتدای سال ۹۵ در همه مباحث و مراکز مدیریتی حوزه اجرا خواهد شد، ادامه داد: این سند محتوای مهمی دارد که اگر ما این کار و تحول را انجام ندهیم، دیگران برنامه و سیستم مشخصی ارائه کرده و در حال مدیریت کردن آن خواهند بود.

حجت‌الاسلام واسطی ادامه داد: بحث اجتهاد در حوزه‌ها کمرنگ شده است از همین رو باید به سمت کارآمدی این علوم در حوزه حرکت کنیم که اگر این امر صورت نگیرد، دوباره ارتباطمان با اندوخته‌های گذشته قطع خواهد شد.

در ادامه این میزگرد آیت‌الله علی‌اکبر رشاد، عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی در مورد سند چشم‌انداز حوزه علمیه خراسان، ابراز کرد: در حوزه علمیه مشهد وجود این سند نشان از خود‌آگاهی بوده و به عنوان سند چشم انداز تولید شده است که اگر محتوای این سند به نقد حوزویان گذاشته شود، اقدام مناسبی خواهد بود.

رئیس شورای حوزه‌های علمیه استان تهران در پاسخ به این سؤال که فقه با رویکرد تمدنی یعنی چه؟ ابراز کرد: گاهی فرد سؤالی را مطرح می‌کند و من استفتاء می‌کنم و او هم پاسخ خود را می‌گیرد؛ اما در فقه تمدن‌ساز، فرهنگ‌ساز، نظام‌ساز و فقه حکومتی قطعا باید از مبادی شروع کنیم و اگر بناست، فقهی منتهی به تولید تمدن شود و بتوانیم با آن تمدن اسلامی را مدیریت کنیم، باید اقتضائات آن را بدانیم.

آیت‌الله رشاد با بیان اینکه ما دانش اصول را در روش‌شناسی داریم که عظیم است، ادامه داد: تفسیر هم عهده دار مفاهیم قرآن و روش‌شناسی معنای متن کلام وحی است، لذا باید روش‌شناسی و منطق‌های موضوع محور را تاسیس کنیم که این امر نیازمند آغاز کار از صفر است.

وی خطاب به طلاب ادامه داد: توصیه ای که به بدنه و آینده طلاب می تـوانم داشته باشم این است که ما برای حوزه علمیه امام رضا(ع) تهران اصول و سیاست‌های دوازده گانه‌ای را در یک برنامه پنج گانه تنظیم کردیم و مطالب را در این عرصه پشنهاد داده که از جمله آن‌ها کرسی‌های فقه تخصصی است.

مدارس فقه تخصصی شکل گیرد

وی ادامه داد: در راستای آن می‌‌تواند مدارس فقه تخصصی شکل بگیرد که البته نمونه‌ای از این مدارس را که در شهر قم و زیر نظر مراجع تقلید راه اندازی شده است داریم.

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی نیز با بیان اینکه مدارس را می توان به دو دسته عرضی و طولی دسته بندی کرد، گفت: دسته ای از آنها علوم عقلی، فقهی و تفسیری را آموزش می‌دهند.

رشاد نیز ادامه داد: جزئی‌ترین که باید از تاسیس فلسفه‌های مضاف آغاز کنیم و در فلسفه خود آن علم تحول ایجاد نشود در خود آن علم نیز نباید توقع تحول داشت زیرا تحول مبدایش این قسمت است.

حجت‌الاسلام والمسلمین حمید پارسانیا، عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی نیز در این میزگرد، شرط اول تاثیرگذاری طلاب را در تمدن سازی خوب درس خواندن دانست و گفت: باید مطالعات با نگاه تازه و تمدنی در کنار مطالعات جنبی و ناظر بر فهمیدن این محتوا وجود داشته باشت ارتباط فقه و تحلیل‌های اجتماعی نیز باشد.

وی بیان کرد: آثار شهید مطهری با وجود گذشت چهار دهه از آن‌ها همچنان برای مطالعه به طلاب پیشنهاد می شود، آشنایی اجمالی به تاریخ معاصر و مسائل کلامی در جریان تربیتی نیز مهم است.

وی ادامه داد: در واقع هر فرد در هر رشته ای که کار کند نیاز دارد که حداقل فقه متناسب با رشته خود را بداند تا بدین شکل فقه به متن زندگی وارد شود.

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی تصریح کرد: بسیاری از دانش آموخته های دانشگاهی برای ادامه تحصیلات تکمیلی خود به حوزه وارد می‌شوند که عده‌ای از آن‌ها نخبه هستند و این افراد برای ایجاد تحول در حوزه بسیار مهم هستند.

وی ابراز کرد: نقش حوزه های علمیه در تحول یکی از موضوعات مهم و مطرح است که نگارش سند تحول علوم انسانی اهمیت ویژ‌ه‌ای دارد تا در ادامه آن نقشه جامع کشور آماده شود.

پارسانیا در مورد اولویت برای تحول علوم انسانی در حوزه ها گفت: نگاه کلان به امور و ارکان حوزه باید صورت گیرد.