گره در کارِ هنر اصیل صفوی/ «گره‌چینی» برای هگمتانه خاطره می‌شود

خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها - زهرا ذوالفقاری: گره‌های چوبی را یکی پس از دیگری کنار هم می‌چیند تا بازهم با استادی تمام شاهکار دستانش را به نمایش گذارد، استاد چیره‌دست که گره چینی چوب را از گذشتگان به ارث برده با فاق و زبانه چنان هنرنمایی می‌کند که چشم هر بیننده‌ای با تماشای هنر دست استاد خیره می‌ماند.

 آری! این خاصیت هنرهای قدیمی و اصیل ایرانی بوده که هرکدام با ویژگی‌های منحصربه‌فردشان گویی انسان را به دنیای دیگری می‌برد، هنرهای بی‌نظیری که این روزها برخی از آن‌ها فقط نامشان باقی‌مانده است.

هنرها و صنایع‌دستی هر مرزوبومی همواره حاکی از قدمت و ریشه‌های فرهنگی آن دیار دارد و میراث به‌جای مانده از گذشتگان و پیشینیان بوده که باید قدر و ارزش آن را دانست چراکه هر یک از این هنرها گویای فرهنگ و نحوه زندگی گذشتگان است.

همدان نیز به‌عنوان پایتخت تاریخ و تمدن ایران‌زمین از دیرباز دارای گنجینه‌ای باارزش از هنرها و صنایع‌دستی اصیل ایرانی بوده که توسط استادکاران ماهر و چیره‌دست همدانی خلق می‌شده است، و هرکدام از هنرها و صنایع‌دستی همدان در کشور و حتی در دنیا بی‌نظیر و منحصربه‌فرد بوده است، همدان نه‌تنها ازلحاظ تاریخی و باستانی قدمتی سه‌هزارساله دارد بلکه علاوه بر این هنرهای اصیل را با قدمتی چندین هزارساله در خود نهفته دارد که متأسفانه برخی از این هنرها در حال حاضر یا فراموش‌شده‌اند و یا اینکه در حال فراموشی هستند.

دوات گری (حلبی‌سازی) هنری زیبا و اصیل همدانی که در حال حاضر تنها یک استادکار ماهر در همدان آن را ادامه می‌دهد، نمدمالی که امروز فقط یک استادکار پیر در رزن آن را دنبال می‌کند، جاجیم‌بافی که به یک کارگاه در شهرستان تویسرکان بسنده کرده است.

مسگری هم که روزگاری برای خود حکایت پرشوری داشت امروز تنها دو کارگاه از آن در همدان باقی‌مانده است، چلنگری که عده معدودی در شهر همدان به آن می‌پردازند، دباغی سنتی که جایگاه ویژه‌ای در همدان داشت امروزه تنها دو سه کارگاه از آن باقی‌مانده است.

زمانی چاقوسازی روزگار خوشی را در راسته چاقوسازها داشت که امروز چیزی از آن باقی نمانده است، قفل‌سازی و نازک‌کاری روی چوب هم از جمله هنرهای در حال فراموشی استان و شهر همدان است که امروز به دلیل نداشتن کاربری در زندگی روزمره در حال فراموشی است.

«گره چینی چوب» از هنرهای در حال فراموشی همدان

«گره چینی چوب» یکی از هنرهای در حال فراموشی شهر همدان و دیار هگمتانه بوده که امروز پس از گذشت سالیان دراز تنها یک کارگاه در همدان فعال است و توسط استادکار چیره‌دست «امیر برق‌زدگان» اداره می‌شود.

«گره چینی چوب» یکی از اصیل‌ترین هنرهای ایرانی که از دیرباز در ایران بوده و در آثار تاریخی کشورمان به‌خوبی مشاهده می‌شوند و جزو عناصر مهم آثار باستانی است.

«گره چینی چوب» عبارت است از کنار هم قرار گرفتن اشکال هندسی طبق قاعده و اصول و از تکرار گره‌ها در کنار هم‌شکل‌های زیبای گره چینی به وجود می‌آیند و در «گره چینی» مسئله خیلی مهم زاویه‌ها هستند در حقیقت زاویه‌ها هستند که باعث به وجود آمدن شکل‌های هندسی می شوند و به خاطر همین شناخت زاویه‌ها و مهم‌تر از آن رسم گره اولین کار است.

وی در این خصوص ادامه داد: مستندی از روند اجرای هنر و ابزارآلات آن و همچنین نحوه اجرای هنر و پیشکسوت هنر ساخته می‌شود و در کنار مستند نگاری سازمان میراث فرهنگی و معاونت صنایع‌دستی شرایطی برای آموزش این هنر را مهیا کرده است.

معاون صنایع‌دستی میراث فرهنگی همدان با اشاره به اینکه معاونت صنایع‌دستی همدان با برگزاری کلاس‌های آموزشی رایگان از علاقه‌مندان دعوت می‌کند که در کلاس‌ها شرکت کنند، بیان کرد: تهیه مستنداتی مانند کتاب از هنرهای در حال فراموشی، آموزش رایگان هنرجویان، حضور هنرمندان و استادان هنرهای در حال فراموشی در نمایشگاه‌ها ازجمله اقدامات برای حفظ و احیاء این هنر است.

قاسمی اظهار داشت: در حال حاضر ۷۹ اثر از صنایع‌دستی استان همدان موفق به دریافت نشان ملی شدند.

حکایت هنرهای اصیل ایرانی که در حال فراموشی بوده حکایتی بس غم‌انگیز است که دل دوستداران هنر و فرهنگ ایرانی را به درد می‌آورد از همین رو توجه به حفظ و احیاء این هنرها در راستای حفظ و احیاء فرهنگ اصیل ایرانی مهم و ضروری است.