استفاده از نام ایرانی در پالمیرا و هترا به عنوان مراکز هنر اشکانی

به گزارش خبرنگار مهر، وستا سرخوش مسئول سکه های موزه بریتانیا در بیست و پنجمین نشست تخصصی موزه ملی ایران که پیش از ظهر روز یکشنبه در سالن اجتماعات این موزه برگزار شد، حضور پیدا کرد و به بررسی آثار هنر اشکانی دو شهر تاریخی هترا و پالمیرا در روسیه پرداخت.

وی در این باره گفت: زمانی که به هنر اشکانی نگاه می کنیم بیشترین نگاه ما روی آسیای مرکزی و ایران است و به خاورمیانه که هنرش تحت نفوذ اشکانیان و رومیان بوده کمتر توجه می کنیم. همیشه نام دو شهر مهم هترا و پالمیرا را شنیده ایم ولی کمتر کسی از هنر اشکانی در این دو شهر نامی می برد.

وی با نشان دادن تعدادی از مجسمه های دوره اشکانی در این دو شهر گفت: متاسفانه اکنون نمی دانیم که وضعیت تاریخی دو شهر هترا و پالمیرا به چه صورت است چون شنیده شده که هترا منفجر شده است. اولین پایتخت اشکانیان عشق آباد است در آنجا برخی مجسمه ها و ریتون های عاجی و سکه پیدا شده است و چون اطلاعات سیاسی و اقتصادی دارد یکی از مهمترین منابع هنر اشکانی به شمار می آید. حتی روی سکه ها تغییر هنر اشکانی را از دوره اشک اول تا مهرداد دوم و فرهاد چهارم را می بینی و مجسمه هایی وجود دارد مانند مجسمه برنزی شمی که در موزه ایران باستان قرار دارد و لباس و پوشش اشکانیان را نشان می دهد.

وی افزود: یکی از نکات مجسمه اشکانیان برعکس هنر هخامنشیان و یونانیان این است که صورت آنها از روبه رو نشان داده می شود و این یکی از مهمترین نمادهای هنر اشکانی است.

این موزه دار موزه بریتانیا با بیان اینکه در تاریخ شهر پالمیرا و هترا از نام های ایرانیان به وفور استفاده شده است، گفت: معماری بناهای تاریخی شهر هترا چهار ایوانی است درست مانند معماری ایران. این شهر یکی از امپراتوری های اشکانی بوده و اهمیت آن در این است که بین امپراتوری رم و اشکانی قرار داشته است همچنین یکی از مهمترین مراکز هنر  اشکانیان به شمار می آید حتی می توان روی تاق های معماری ساختمان ها سرهای مجسمه ها را با شمایل اشکانی مشاهده کرد.

سرخوش به نقش عقاب در بناهای تاریخی و مجسمه های هترا اشاره کرد و گفت: در این شهر همیشه عقاب نقش مهمی داشته و روی تاج و معماری آنها از نماد عقاب استفاده می شده است ممکن است این نماد عقاب ارتباط مستقیمی با «فر ایرانی» داشته باشد. در اوستا فر کیانی توسط عقاب نگهداری می شده است و در داستان جمشید وقتی فر از پیش شاه می رود به شکل عقاب پرواز می کند چون همین عقاب را در سکه های اشکانی نیز می توان دید.

وی به هنر اشکانی در پالمیرا و معبد بل اشاره کرد و گفت: در شهر پالمیرا بسیاری از گروه های سوئیسی، لهستانی، اتریشی و اروپایی حفاری کرده اند. مجسمه های پالمیرا به سبک رومی و با صورت هایی از روبه رو نشان داده می شون. کسانی که سفارش این مجسمه ها را می دادند، تجار پولدار آن زمان بوده اند که خودشان را با لباس و شمایل اشکانی نشان می دادند حتی برای خدایان پالمیرا هم لباس اشکانی استفاده می کردند.

وی به طراحی لباس مجسمه های پالمیرا اشاره کرد و گفت: وقتی اسکندر برای نابودی هخامنشیان وارد ایران شد مورخان نوشتند لباس ایرانی را قبول کرد اما شلوار نپوشید این بخش از لباس افراد همیشه نماد غیررومی و غیریونانی بوده است چراکه پوشیدن شلوار فقط مخصوص ایرانی ها بود. برخی از مجسمه های پالمیرا شباهت زیادی با مجسمه مرد شمی دارند.

این موزه دار افزود: به طور حتم کسانی که می خواهند درباره هنر اشکانی مطالعه و پژوهش کنند می بایست به هنر اشکانی موجود در دو شهر تاریخی پالمیرا و هترا نیز اشاره ای داشته باشند اما متاسفانه نمی دانیم چقدر از این آثار تاریخی باقی مانده است.