لزوم ایجاد تعادل منطقی میان منابع محدود و مصارف فزآینده/ تنش آبی در گیلان حادث نخواهد شد

به گزارش خبرنگار مهر،  آب در کشور به‌عنوان یک منبع کمیاب اقتصادی همواره تاثیرات شگرفی در وقایع  تاریخی، ارتباطات اجتماعی و پیشرفت تمدن داشته است.

می‌دانیم میانگین آب قابل دسترس در هر کشور صرفنظر از تغییرات بين سالي آن مقدار ثابت و مشخصی است در حالی که تقاضا برای این کالا، به دو دلیل اصلی به طور مرتب افزایش می یابد.

نخست اینکه جمعیت دنیا بویژه در کشورهای در حال توسعه به طور مستمر در حال افزایش است و دیگر اینکه تجربه نشان می‌دهد همواره با  وسعه اقتصادی این کشورها، استانداردهای زندگی رشد یافته که به تبع آن، مقدار مصرف سرانه آب نیز افزایش می یابد.

مدیرعامل آب منطقه‌ای گیلان در این باره به خبرنگار مهر می‌گوید: اساسی ترین مسئله برنامه‌ریزی منابع آب، ایجاد تعادل منطقی بین این منابع محدود و مصارف فزآینده است.

سیف‌الله آقابیگی افزود: به این لحاظ برای ایجاد چنین تطابقی، احداث سدهای مخزنی چند منظوره با نقش اصلی تنظیم جریان رودخانه‌ها و به منظور تامین نیازهای محیط زیست، کشاورزی، آشامیدنی، صنعت و همچنین تولید انرژی برق آبی و کنترل سیلاب به عنوان بهترین عوامل مطرح هستند.

وی اظهارداشت: صرفنظر از کنترل و مهار آب، کاهش تلفات و افزایش بازده آبیاری نیز یکی از گام‌های اساسی در توسعه کشاورزی و افزایش بهره وری از منابع آب و خاک  محسوب می شود.

لزوم بهره گیری از سیستم های مدرن آبیاری برای افزایش راندمان در بخش کشاورزی

مدیرعامل آب منطقه‌ای گیلان گفت: در این رابطه بهره گیری از سیستم‌های مدرن آبیاری برای بالا بردن راندمان و استفاده از آب در بخش کشاورزی از عوامل مهم صرفه جویی است و همزمان با استفاده  از سیستم های مدرن، اعمال کنترل های لازم جهت دستیابی به حداکثر راندمان نیز باید مدنظر قرارگیرد.

وی ادامه داد: در همین زمینه و به منظور اخذ حداکثر راندمان از شبکه های احداث شده، نگهداری سیستم  بر اساس اصول طراحی اولیه و یا به عبارت دیگر نگهداری تاسیسات آبی و استفاده از شیوه های نوین آبیاری نیز از ملزومات کار است.

بنابراین کشور ایران با حدود 280 میلیمتر بارندگی متوسط سالانه در زمره کشورهای خشک و نیمه خشک محسوب می شود و متاسفانه توزیع زمانی و مکانی این بارندگی حتی در نقاطی مانند استان گیلان با متوسط  هزار میلیمتر بارش سالانه به ترتیبی است که درفصل تابستان تبخیر به این نزولات پیشی گرفته و مسئله آبیاری را برای بهره برداری از یک کشت مطلوب،  الزامی می سازد.

بدون شک با توجه به عدم مهار و كنترل منابع آب در استان، احداث سدهای مخزنی به منظور تامین آب آشامیدنی و تضمین کشت مطمئن، امری ضروری و اجتناب ناپذیر بوده و شرکت در نظر دارد سدهای مخزنی استور، شهربیجار، شفارود و پلرود را در سالهای آتی به مرحله اجرا درآورد.

با این عملیات می توان ادعا کرد که بخش قابل توجهی از مشکلات آب آشامیدنی شهری و صنایع کشاورزی و غیره در استان گیلان رفع و قدم های اساسی در راه توسعه اقتصادی و اجتماعی برداشته شده است.

رئیس سازمان جهاد کشاورزی گیلان نیز گفت: حجم آب تجدید شونده جهان 36 هزار و 100 میلیارد مترمکعب و حجم آب تجدید شونده کشور هزار و 300 میلیارد متر مکعب است.

علیرضا شعبان نژاد افزود: یک درصد جمعیت جهان در ایران زندگی می‌کنند ولی 36 صدم درصد آب تجدید شونده را در اختیار دارند.

وی همچنین متوسط بارندگی جهان 750 میلیمتر و  متوسط بارندگی ایران 250 میلیمتر ذکر کرد و اظهارداشت: در حال حاضر 50 درصدآب تجدید شونده نابهنگام "فصل غیر زراعی" است.

رئیس جهاد کشاورزی گیلان گفت: حجم آب تجدیدشونده استان 4.7 میلیارد مترمکعب در ضمن در شرايط نرمال و ترآبي 7.3  ميليارد متر مكعب آب از خارج از استان نيز به گیلان وارد مي شود.

وی افزود: به هر حال 3.5 درصد جمعیت کشور در استان زندگی می کنند ولی 5.8 درصد آب تجدیدشونده کشور را در اختیار دارد که این امر نشان از وضعیت مطلوب پتانسیل  آبی گیلان است.

شعبان نژاد همچنین با بیان اینکه متوسط بارندگی استان هزار و 100 میلیمتر است، یادآورشد:  گیلان ضمن داشتن 3.5 درصد جمعیت کشور تولید کننده 10 درصد موادغذایی کشور است که این میزان تا 20 درصد نیز قابل افزایش است.

وی اذعان داشت: هم اکنون 38 درصد تولید برنج، 60 درصد چای، 20 درصد فرآورده های جنگلی و 80 درصد ابریشم کشور در گیلان تامین می شود.

شبکه های آبیاری و زهکشی شریان های حیاتی بخش کشاورزی هستند

مدیرعامل شرکت بهره برداری از شبکه های آبیاری و زهکشی گیلان گفت: شبکه های آبیاری و زهکشی شریان های حیاتی بخش کشاورزی هستند.

 محمد عیسی چیتی افزود: هدف از اجرای شبکه های آبیاری و زهکشی انتقال و توزیع آب مورد تامین از طریق سدها و رودخانه هاست.

وی اظهارداشت: با توسعه و اجرای شبکه های آبیاری و زهکشی امکان افزایش راندمان تولید محصول از طریق تامین به موقع آب مورد نیاز محصولات کشاورزی فراهم و باروری اقتصادی صورت می گیرد.

مدیر عامل شرکت بهره برداری از شبکه های آبیاری و زهکشی گیلان گفت: این شرکت  علاوه بر آبیاری مزارع برنجکاری، پرورش ماهی، حصول آبهای زراعی و بخشی از  پیمانکاری استان را برعهده دارد.

وی افزود: گیلان  238 هزار هکتار اراضی شالیزار دارد  که 171 هزار هکتار در محدوده شبکه آبیاری سفید رود  و 67 هزار هکتار دیگر نیاز آبی خود را از شبکه های سنتی تامین می کنند. 

چیتی اظهارداشت: ظرفیت های آبی داخلی استان شامل چاهها، آب بندانها،  رودخانه ها، چشمه ها و بارش های بهنگام باران در طول دوره داشت برنج، آبهای سطحی، ایستگاههای پمپاژ و غیره است.

وی اذعان داشت: نیاز آبی مزارع برنج در محدوده شبکه سد سفیدرود  یک میلیارد و 841 میلیون متر مکعب در حالت نرمال است.

مدیرعامل شرکت بهره برداری از شبکه های آبیاری و زهکشی گیلان گفت: با افزایش دمای هوا و کاهش میزان بارش بهنگام باران در سطح حوزه داخلی استان  باعث افزایش نیاز آبی می شود.

وی افزود: سه هزار و 500 هکتار استخر پرورش ماهی در محدوده شبکه آبیاری سد سفید رود وجود دارد که در بازه چهار ماهه آبیاری مزارع برنج به 130 میلیون متر مکعب آب نیاز دارند.

چیتی با اعلام اینکه ظرفیت های آبی داخلی در شرایط مختلف متغییر است، گفت: وقتی در حوزه داخلی میزان بارش کاهش و دما افزایش پیدا می کند شرایط کم آبی  در ظرفیت های آبی حادث می شود.

وی افزود: در شرایط کم آبی از تمامی این ظرفیت ها می توان 486 میلیون متر مکعب  آب استحصال کرد  ولی در شرایط تر سالی  این شرایط  به دو برابر افزایش می یابد.

نیاز آبی  گیلان به پنج میلیارد  متر مکعب می رسد

مدیر عامل شرکت بهره برداری از شبکه های آبیاری و زهکشی گیلان گفت: طبق سند چشم انداز 20 ساله کشور  نیاز آبی  استان در افق 1404 به پنج میلیارد  و 40 میلیون متر مکعب خواهد رسید.

 چیتی افزود : گیلان  چهار هزار و 500 کیلومتر انهار آبیاری بین مزارع دارد که باید هر 15 روز یک بار پاکسازی شود.

وی تاکید کرد: در صورت عدم پاکسازی انهار ضمن اتلاف آب زراعی  کشاورزان با کمک آب مواجه خواهند شد.

مدیرعامل شرکت بهره برداری از شبکه های آبیاری و زهکشی گیلان گفت: آب های قابل دسترس در کشور براساس میزان متوسط سرانه مصرف به تنش آبی،  کمبود آبی و کمبود آبی مطلق تقسیم می شود.

وی همچنین افزود: اگر سرانه مصرف آب بین  هزار تا هزار و 700 متر مکعب  در سال باشد " تنش آبی  " از هزار و 700 متر مکعب در سال بیشتر دارای سرانه تنش آبی  نیست.

چیتی اظهارداشت: کمتر از هزار متر مکعب برای هر فرد در سال " کمبود آبی " و کمتر از 500 متر مکعب برای هر فرد درسال  " کمبود آبی مطلق "خواهد بود.

وی اذعان داشت: سرانه آبی کشور بر اساس آمار سال 1385  هزار و 900 متر مکعب در سال و سرانه آبی در گیلان سه هزار و 800 متر مکعب در سال است.

مدیرعامل شرکت بهره برداری از شبکه های آبیاری و زهکشی گیلان گفت: این سرانه طبق سند چشم انداز 20 ساله یعنی تا سال 1404 در سطح کشور به هزار و 300 متر مکعب می  رسد.

وی تاکید کرد: این نکته بسیاری حائز اهمیت یعنی سرانه مصرف آبی کشور در افق 1404 به هزار و 300 تا هزار و 700 قرار می گیرد به یقین تنش آبی خواهیم داشت.

چیتی بیان داشت: با برنامه ریزی های مناسب  و مهار آب های سطحی  تنش آبی در استان حادث نخواهد شد.

وی تصریح کرد: طبق سند چشم انداز نیاز آبی برای شالیزارهای استان دو میلیارد و 750 میلیون متر مکعب است.

چیتی تاکید کرد: با احتساب نیازهای آبی باغات و محیط زیست این رقم به پنج میلیارد و 40 میلیون مترمکعب خواهد رسید.

وی گفت: سطح زیر کشت مزارع شالیزاری حوزه شبکه آبیاری سد سفید رود تا سال 1404 به 189 هزار هکتار افزایش پیدا خواهد کرد.

طبق سند چشم انداز نیاز آبی برای شالیزارهای استان دو میلیارد و 750 میلیون متر مکعب است

مدیر عامل شرکت بهره برداری از شبکه های آبیاری و زهکشی گیلان گفت: طبق سند چشم انداز 20 ساله کشور سطح شالیزارها به سه هزار و 834 هکتار، باغات چای  14 هزار و 85 هکتار و زیتونکاری پنج هزار  و 191هکتار می رسد که  نیاز آبی این سطوح دو میلیارد و 898 میلیون متر مکعب است.

وی افزود: تا افق 1404  نیاز آبی برای آشامیدن 174 میلیون متر مکعب، صنعت  22 میلیون متر مکعب و محیط زیست 580 میلیون متر مکعب است.

چیتی اظهارداشت: در مجموع برای اراضی شالیزاری، سایر کشت ها، محیط زیست و  آشامیدن در افق 1404 سه میلیارد و 674 میلیون متر مکعب آب در محدوده حوزه سد سفید رود نیاز است.

وی در ادامه به نیاز آبی حوزه شرق گیلان تا 1404 اشاره کرد و گفت: شالیزارهای این حوزه از 10 هزار و 800 هکتار  به 19 هزار هکتار می رسد.

مدیر عامل شرکت بهره برداری از شبکه های آبیاری و زهکشی گیلان گفت: طبق سند چشم انداز 20 سال کشور 113 هزار هکتار توسعه پرورش ماهی، 10  هزار و 882 هکتار چایکاری و 930 هکتار سایر کشت ها برنامه ریزی شده است.

وی همچنین نیاز آبی این اراضی را  303 میلیون متر مکعب اعلام کرد و افزود: نیاز آبی برای شهری و روستایی  40 میلیون متر مکعب، صنعت و خدمات 19 میلیون  متر مکعب و محیط زیست 158 میلیون متر مکعب است.

چینی بیان داشت: در حوزه پلرود  بر اساس افق چشم انداز 1404 در مجموع 520 میلیون متر مکعب آب نیاز است.

وی در ادامه به نیاز آبی حوزه غرب گیلان نیز اشاره کرد و گفت: طبق چشم انداز 20 ساله کشور اراضی شالیکاری  این حوزه به 26 هزار و 630 هکتار می رسد  که به 373 میلیون متر مکعب و سایر کشت ها به چهار میلیون متر مکعب آب نیاز دارد.

مدیر عامل شرکت بهره برداری از شبکه های آبیاری و زهکشی گیلان گفت: میزان آب آشامیدن شهری و روستایی 36 میلیون متر مکعب، صنعت و خدمات 20 میلیون متر مکعب و محیط زیست 412 میلیون متر مکعب است.

وی افزود: بر اساس چشم انداز افق 1404 مجموع نیاز آبی غرب گیلان به 845 میلیون متر مکعب خواهد رسید.

چیتی یادآورشد: سرجمع نیاز آبی سه حوزه سفیدرود، پلرود و شفارود در استان  براساس افق 20 ساله به پنج میلیارد و 40 میلیون متر مکعب می رسد.

سه میلیارد و 500 میلیون متر مکعب  آب در گیلان  بهره برداری می شود

مدیر عامل شرکت بهره برداری از شبکه های آبیاری و زهکشی گیلان گفت: در حال حاضر سه میلیارد و 500 میلیون متر مکعب آب در استان اعم از سد سفیدرود، رودخانه ها، چاهها  و غیره برنامه ریزی و بهره برداری می شود.

محمد عیسی چیتی افزود: هرساله حوزه های داخلی آب استان  دستخوش حوادث هستند و میزان ورودی ها در زمان  نیاز آبی به شدت کاهش پیدا می کند.

وی اظهارداشت: آب سد سفید رود  ( حوزه داخلی ) در شرایط نرمال 655 میلیون متر مکعب و همینطور سالانه 925 میلیون متر مکعب در استان برای اراضی شالیزاری خارج از شبکه آبیاری سد سفید رود  تامین آب می شود.

مدیر عامل شرکت بهره برداری از شبکه های آبیاری و زهکشی گیلان گفت: آب مورد نیاز برنامه های توسعه ای در استان طی 12 سال آینده از طریق  اجرای سدهای مخزنی و انحرافی تامین خواهد شد. 

وی افزود: به یقین با اجرای برنامه های در حال اجرا  و توسعه شبکه های آبیاری در مدت 12 سال آینده به اهداف سند توسعه  پنج ساله  و چشم انداز 20 ساله دست خواهیم یافت.

چیتی اظهارداشت: برای تحقق این مهم تمامی مسئولان باید همکاری کنند تا اعتبارات مورد نیاز پروژه ها به موقع در اختیار دستگاههای اجرایی قرار گیرد.

وی همچنین آبهای زراعی را از منابع  شرکت بهره برداری از شبکه های آبیاری و زهکشی گیلان دانست و گفت: این منابع حتی در تعمیر و نگهداری شبکه ها آبیاری کافی نبوده بلکه ستاد حوادث و دیگر بخش ها در این بخش کمک های لازم را انجام می دهند.

مدیر عامل شرکت بهره برداری از شبکه های آبیاری و زهکشی گیلان افزود: طی 10 سال گذشته 23 میلیارد تومان کشاورزان استان معوقه پرداخت آبهای زراعی دارند.

وی پرداخت آبهای زراعی و آبزی پروری جاری کشاورزان استان را  20 میلیارد تومان اعلام کرد و افزود: با احتساب معوقه آبهای زراعی 10 سال گذشته این رقم به 40 میلیارد تومان خواهد بود.

لزوم مشارکت جدی مردم در پرداخت به موقع آبهای زراعی

 چیتی اذعان داشت:  مشارکت مردم در پرداخت به موقع آبهای زراعی می توان در نگهداری شبکه آبیاری بسیار موثر باشد.

 وی تصریح کرد: بودجه جاری این شرکت در سال جاری هفت میلیارد و 200 میلیون تومان بوده است.

وی تاکید کرد: کشاورزان اگر مشارکت بیشتری در پرداخت آبهای زراعی داشته باشند  این شرکت هم می تواند بیشتر به این شبکه ها برسد.

مدیر عامل شرکت بهره برداری از شبکه های آبیاری و زهکشی گیلان گفت: هر سه سال یکبار کانال های آبیاری درجه یک و دو شبکه آبیاری استان لایروبی می شود.

وی افزود: این شرکت نهرهای خاکی، ساماندهی رودخانه ها و آبگذاری به انهار سنتی را انجام می دهد که هزینه های زیادی هم دارد.

چینی اعلام کرد: در حال حاضر گیلان 260 کیلومتر کانال آبرسان، هزار و 965 کیلومتر کانال های درجه یک و دو ، هزار و 564 کیلومتر زهکش و همچنین هفت هزار ابنیه فنی در شبکه آبیاری دارد.

وی اظهارداشت: سدهای در حال بهره برداری استان شامل یک سد مخزنی ( سفید رود ) و سد انحرافی شامل  تاریک، گیله رود، سنگر ، پسیخان، شاخزر،  قوام، املش و پلرود است.

مدیرعامل شرکت بهره برداری از شبکه های آبیاری و زهکشی گیلان  به سدهای در حال ساخت  شهربیجار، پلرود و شفارود اشاره کرد و افزود: سد شهربیجار برای تامین آب 13 شهر گیلان از قبیل رشت، انزلی، سیاهکل ، خمام، لاهیجان، آستانه اشرفیه، لنگرود، چابکسر و غیره برنامه ریزی شده است.

وی تصریح کرد:  مسیر خط کناری و روستاهای پیرامون شهرها نیز از آب  این سد بهره مند می شوند، حجم مفید مخزن سد 99 میلیون متر مکعب و آورد آن نیز بهنگام است.

چیتی با بیان اینکه سد شفارود بتنی – غلطکی است، گفت: حجم آب قابل تنظیم این سد 166 میلیون متر مکعب که در یک افق چهارساله به بهره برداری می رسد.

وی بیان داشت: حجم مفید مخزن سد پلرود 67 میلیون متر مکعب،  آورد بهنگام  و آب قابل تنظیم این سد که در شهرستان رودسر در حال ساخت  بوده 211 میلیون متر مکعب است.

آغاز عملیات  اجرایی 4 سد لاستیکی در گیلان 

مدیرعامل شرکت بهره برداری از شبکه های آبیاری و زهکشی گیلان گفت: سدهای  دیورش رودبار و لاسک شفت آماده برای ساخت و پیمانکارش نیز انتخاب شده است.

وی افزود: در حال حاضر  17 سد مخزنی کوچک از قبیل عزیزکیان، نیلرود، خالصان، دیلمان، ازبره، صیقلده، گرکانرود، ناورود، چافرود، آقاربیع، ملکی نساء، پیرسرا، شلمانرود، بهدان، دیسام، شالکه و شوک در حال مطالعه است.

چیتی تاکید کرد: سدهای مخزنی کوتاه آماده برای مطالعه 21  مورد است.

وی اذعان داشت: چهارسد لاستیکی در حال اجرا  شامل پهلوان بست در لنگرود، دهنه سر در لاهیجان  و انبار سر در آستانه اشرفیه و فخر آب در لشت نشا و هفت سد لاستیکی در حال مطالعه بوده و تا افق 1404 به بهره برداری می رسند.

بنابراین حجم آب در کره زمین ثابت و در مداری بسته به طور دائم در حال گردش است، همچنین تنها سه درصد از مجموع آب های کره زمین که برای مصارف انسانی مانند کشاورزی، صنعت و آشامیدنی مناسب (شیرین) است. از این مقدار نیز سه چهارم در یخ های قطبی و خارج از دسترس انسان است بنابراین درصد بسیار کمی از آب دنیا برای بشریت قابل استفاده است.

به گزارش خبرنگار مهر، در هر حال همه موظف هستند، هیچ قطره آبی در هیچ گوشه‌ای از این کشور بیهوده هدر نرود بنابراین باید در چگونگی مصرف آب و در فعالیت های شخصی و روزانه در راستای صرفه جویی از آب پاکیزه مسئولانه و دل سوزانه عمل شود.