بي‌توجهي به ميراث فرهنگي در قم/ قمي‌ها از تاريخ شهرشان اطلاعي ندارند

داشتن جاذبه‌های گردشگری برای هر شهر و کشوری یک فرصت است و بسیاری از جوامع با استفاده از درآمدهای گردشگری مسیر توسعه اقتصادی را پیموده‌اند و کشورمان در زمره 10 کشور برتر جهان در زمینه جاذبه‌های گردشگری دنیا قرار دارد.

درآمدهای سالانه ما در حوزه گردشگری بیش از یک میلیارد دلار نیست. این در حالی است که کشورهایی مانند ترکیه که از نظر جاذبه‌های گردشگری در فهرست‌های بین‌المللی پایین‌تر از ما قرار دارند، بیش از 20 برابر از حوزه گردشگری درآمد دارند.

بنا بر آنچه در سند چشم‌انداز آمده ایران در 1404 باید به درآمد 20 میلیارد دلاری در این حوزه دست پیدا کند اما هنوز در بسیاری شهرها زیرساخت‌های رسیدن به آن وجود ندارد.

جاذبه‌های گردشگری در هر حوزه متفاوت‌ هستند و گاهی جاذبه‌های طبیعی مقصد گردشگری می‌شود، گاهی هم میراث و تاریخ یک مرز و بوم دیگران را به خود می‌خواند.

یک كارشناس ميراث فرهنگي در گفتگو با خبرنگار مهر، گردشگری مذهبی و سلامت را از دیگر حوزه‌های گردشگری برشمرد و با بیان اینکه شهر قم از نظر جاذبه گردشگری مذهبی دومین شهر کشور است اظهار کرد: سالانه میلیون‌ها زائر به قصد زیارت کریمه اهل بیت(ع) به قم می‌آیند. این موضوع با تمام ظرفیت‌هایی که در قم ایجاد کرده، موجب بی توجهی مجموعه استانی به جاذبه‌های فرهنگی این شهر شده است.

نمادی از تاریخ قم دیده نمی‌شود

حسن قره‌گوزلو ادامه داد: قم یکی از شهرهای تاریخی کشور نیز هست که میراث گرانبهای فرهنگی و مردم‌شناسی دارد. هر چند گردشگری مذهبی نسبت به دیگر جنبه‌های گردشگری در اولویت قرار دارد اما بی توجهی به میراث فرهنگی نیز موجب شده تا کسانی که برای زیارت وارد قم می‌شوند و حتی خود مردم قم از تاریخ این شهر چیزی ندانند. زائری که وارد شهر قم می‌شود، کوچکترین نمادی از تاریخ قم نمی‌بیند.

وی با بیان اینکه تنها جاذبه‌ای که وجود دارد حرم حضرت معصومه(س) است گفت: ساعت ماندگاری گردشگر در شهر قم بسیار کم شده و برای کسانی که قصد اقامت چند روزه در شهر داشته باشند، برنامه متنوعی برای بازدیدهای مختلف وجود ندارد.

قره گوزلو تاکید کرد: توجه به حوزه میراث فرهنگی می‌تواند مکمل ظرفیت‌های ما در مسئله گردشگری مذهبی باشد. مسیری برای شناساندن تاریخ قم به دیگران و هویت بخشیدن به مردم آن.

میراث فرهنگی نتوانسته موفق عمل کند

اداره‌کل میراث فرهنگی و گردشگری استان تاکنون نتوانسته آنطور که باید در حراست از این میراث تاریخی موفق باشد. دلیل آن نیز روشن است. حمایت نشدن از سوی مجموعه استان. میراث فرهنگی یک بودجه ملی دارد که در حال حاضر آنقدر ناچیز است که تنها کفاف اداره کارمندان و امور جاری را می‌دهد.

بیشتر استان‌های موفق در عرصه میراث فرهنگی از بودجه‌های استانی در این حوزه استفاده کرده‌اند یا اینکه شهرداری‌ها در این عرصه فعال شده‌اند. شهرداری و استانداری قم به دلیل تمرکزی که بر مسئله گردشگری مذهبی دارند تاکنون هیچ ورودی به مبحث میراث فرهنگی نداشته‌اند در حالی که نگاه به این حوزه می‌تواند مکمل آماده کردن زیرساخت برای ماندگار کردن گردشگر و درآمدزایی بیشتر باشد.

به گفته این کارشناس میراث فرهنگی، شهرهای موفق در حوزه میراث فرهنگی مانند اصفهان، کاشان، قزوین و همدان شهرداری‌هایی دارند که به این مسئله همت گذاشته و برای تاریخ آن شهر اهمیت قائل هستند.

وی افزود: کار در حوزه میراث فرهنگی در کوتاه‌مدت سخت و هزینه‌بر است اما در طولانی مدت نتایج فرهنگی و مالی بسیار خوبی در بردارد. شهرهایی مانند کاشان، قزوین و همدان شاید روزی به میراث فرهنگی به عنوان هزینه نگاه می‌کرده‌اند اما با ظرفیت‌سازی در این حوزه توانسته‌اند به جایی برسند که میراث فرهنگی برایشان منبع درآمد باشد.

کلید قفل میراث فرهنگی در دست شهرداری

تملک خانه‌ها تاریخی توسط شهرداری‌ها و ساخت موزه، خانه هنرمندان، فرهنگسرا، کتابخانه‌ و دیگر اماکن فرهنگی که می‌تواند جذب توریست هم داشته باشد، به کارکرد اجتماعی شهرداری‌ها کمک می‌کند.

قره گوزلو گفت: هر چند طبیعی است که نمی‌توان در کوتاه مدت حجم زیادی از بودجه را وارد این مسیر کرد اما همین که این نگاه وجود داشته باشد و کارهایی حتی به صورت تدریجی صورت بگیرد، می‌تواند در درازمدت تاثیر خوبی داشته باشد.

به گفته وی در شهرهای مختلف نیز این کار سخت با توجه به منابعی که شهرداری‌ها دارند و چابکی آنها در انجام امور، به عهده این نهاد گذشته شده است. در قم نیز به نظر می‌رسد کلید قفل میراث فرهنگی تنها در دستان شهرداری باشد.