ایران در فاز مدیریت کرونا / ادامه شیوع بیماری با روندی صعودی

دکتر کیانوش جهانپور در ارتباطی ویدئو کنفرانسی با خبرنگاران در پاسخ به سوالی درباره جایگاه ایران در زمینه کنترل کرونا، گفت: ممکن است در کشورهای مختلف روش های مختلفی اتخاذ شود که حتی در برخی کشورها شاهدیم که این روش‌ها به صورت روزانه یا هفتگی تغییر می کند. اتفاق خوبی که در ایران افتاد از روز اول شناسایی بیمار در کشور افتاد که البته به پشتوانه بیش از یک ماه آمادگی نسبی بود که پیش از آن برای مواجهه احتمالی با این بیماری دیده شده بود، رویکردهایمان از روز اول مشخص بود و رویکرد اول ما در فاز اول، تبیین وضعیت بیماری، نحوه پیشگیری، اطلاع‌رسانی و آموزش عمومی در جهات اقناع افکار عمومی و جلب مشارکت عمومی و جلب مشارکت بین بخشی بود که در فاز اول بسیار موفق عمل شد.
خوداظهاری بیش از 54 میلیون ایرانی در رابطه با بیماری کرونا

وی افزود: در فاز دوم بلافاصله بعد از ساماندهی نسبی موارد بستری در کشور، وارد فاز شناسایی و مداخله زودهنگام شدیم که اولین حلقه زنجیره آن خوداظهاری در سامانه salamat.gov  بود. با رویکردی مشارکت‌جویانه این اقدام انجام شد. به طوری که تا امروز بیش از 54 میلیون نفر در این طرح مشارکت کرده و خوداظهاری کرده‌اند. از این مسیر با اطلاعاتی که همکاران‌مان بر اساس اطلاعات خوداظهاری شده، به دست آوردند و با راستی‌آزمایی آن و انجام ارزیابی‌های اولیه در مراکز خدمات سلامت و نهایتا ارجاع و قرنطینه بیماران و پایش روزانه، یک احاطه اطلاعاتی خوبی در بیش از 60 درصد جمعیت کشور و اغلب افراد مشکوک یا مبتلا به این بیماری در اختیار داریم که موجب بیماریابی فعال‌تر، شناسایی زودهنگام و قاعدتا موجب مداخلات زودهنگام شده و ما را به سمت مدیریت بیماری برده است.
ایران در فاز مدیریت کرونا
ادامه شیوع بیماری با روندی صعودی

جهانپور با بیان اینکه امروز قطعا در فاز مدیریت بیماری هستیم، گفت: حتی یک مورد صحنه‌هایی که در سوییس، ایتالیا، نروژ و حتی ایالات متحده دیده می‌شود، در ایران مشاهده نمی کنیم و امیدواریم در روزهای آینده با توجه به روند مدیریت شده بیماری به خوبی پیش رویم. تاکید می‌کنم که ما در فاز مهار و کنترل بیماری نیستیم، بلکه در فاز مدیریت بیماری قرار داریم و بیماری در کشور ما مدیریت شده است که با یک شیب صعودی روند شیوع بیماری ادامه دارد و همزمان تجهیزات و امکانات مناسب هم به نسبت شیوع بیماری در کشور در حال گسترش است. امیدواریم با توجه به اینکه در زمینه مدیریت بیماری با مشارکت بین بخشی مثال زدنی موفق بودیم بتوانیم این مدیریت را به سمت کنترل، مهار و حتی حذف بیماری بریم. باید توجه کرد که مدیریت بیماری ناشی از رویکرد اجتماعی جامعه محوری است که از روزهای ابتدایی در نظر گرفته شد که البته مبتنی بر زیرساخت خوبی به نام نظام شبکه و شبکه ارائه خدمت بود. قاعدتا با توجه به اینکه در این حوزه نسبت به بسیاری از کشورها، در مدیریت بیماری موفق‌تر عمل کردیم، قاعدتا انتظار داریم که بتوانیم وارد فاز مهار و کنترل بیماری هم شویم.
رفتارشناسی ویروس کرونا

وی در پاسخ به سوالی درباره رفتارشناسی ویروس کرونا در ایران، ادامه داد: مکررا گفته ام که این بیماری نوپدید بوده و ویروسی جدید است. بنابراین اطلاعات علمی درباره آن مبتنی بر شواهد و مدارک متقن نبوده و بیشتر بر اساس گزارش‌های موردی است که عمر هیچ یک از آن‌ها ممکن است به سه ماه هم نرسد. بر همین اساس قاعدتا مطالب ضد و نقیض ممکن است مشاهده شود. ما هم چیزی اضافه تر از دنیا درباره این ویروس نمی دانیم. می دانیم که دوره کمون بین سه تا 14 روز است و ممکن است موارد استثنا هم وجود داشته باشد. در عین حال درباره میزان ماندگاری ویروس در سطوح مختلف، مطالب متفاوت بوده و میزان ماندگاری آن بین چند ساعت تا چند روز گفته شده است. اینکه گفته می‌شود این ویروس 9 روز ماندگاری دارد، بیشتر در شرایط آزمایشگاهی است که شرایط زندگی عادی با شرایط آزمایشگاهی متفاوت است.
تعداد مبتلایان و مرگ ناشی از کرونا در ایران بیش از آنفلوآنزا است

وی تاکید کرد: اینکه آیا رفتار بیماری‌زایی ویروس در ایران با جاهای دیگر، متفاوت بوده یا خیر، مطلب خیلی قابل اعتنایی نیست و باید منتظر آمارها و تحلیل های اپیدمیولوژیک باشیم. اینکه در برخی مناطق کشور می بینیم که رفتار ویروس شدیدتر یا ملایم تر است، ممکن است مربوط به تفاوت‌هایی در برخی جهش‌های خود ویروس باشد که دو مورد آن را در دنیا گزارش کرده‌اند. اینها گزارش هایی است که هنوز دقیق و علمی تدوین نشده است. به هر حال قطعا این بیماری سریع الانتشار و انتقال است و قطعا از انواع سوش‌های آنفلوآنزا سرعت انتقال و انتشار آن بیشتر است. درباره شدت بیماری زایی آن نسبت به آنفلوآنزا هنوز مشخص نیست. ممکن است که تعداد مبتلایان واقعی یا افراد بی علامت یا دارای علامت خفیف یا متوسط بیش از چیزی باشد که در حال حاضر مطرح می‌شود که در این صورت نمی‌توان این این زمینه قضاوت کرد. به عنوان مثال ایالات متحده 18 هزار مرگ ناشی از آنفلوآنزای فصلی را گزارش کرده است حال باید دید تعداد مبتلایان کرونا در این کشور بیشتر خواهد شد یا خیر. آنچه که ما می‌گوییم در ایران قطعا تا این لحظه تعداد مبتلایان، تعداد افراد بستری و البته میزان مرگ و میر ناشی از کرونا، بیش از آنفلوآنزا و حتی بیش از آنفلوآنزای H1N1 بوده است. از موضع ایران شدت، حدت و حتی سرعت انتشار این بیماری بیشتر از آنفلوآنزا گزارش خواهد شد.
دستیابی ایران به فناوری ساخت کیتهای تشخیص کرونا

سخنگوی وزارت بهداشت در پاسخ به سوالی درباره کیت‌های تشخیصی ساخت ایران و امکان افزایش انجام تست‌های کرونا، گفت: در کشور به فناوری ساخت کیت‌های تشخیصی کرونا دست پیدا کرده اند. موارد اشکالات فنی آن‌ها از سوی انستیتو پاستور اعلام شده بود که بعد از اصلاح این اشکالات و بعد از تایید سازمان غذا و دارو، ظرف روزهای آینده این کیت‌ها به صورت تولید انبوه، تولید خواهد شد و قطعا بیش از 80 هزار کیت در هفته خواهد بود. قاعدتا این تعداد برای انجام غربالگری با دست بازتر خواهد بود. البته باید توجه کرد که در حال حاضر ما در فازی نیستیم که تست‌های PCR کمک چندانی به غربالگری ما کند. برای شناسایی ردپای اولیه بیماری و ورود آن به مرحله ابتلای انفرادی یا طغیان، نیازمند فناوری و کیت‌های آزمایشگاهی هستید که بتواند با اختصاصیت بالا، موارد قطعی را مشخص کند، اما از یک جایی که در فاز طغیان قرار می‌گیرید و طغیان بیماری در همه مناطق کشور برای شما روشن می‌شود و حتی ممکن است در فاز اپیدمیک باشد، دیگر تست کاربری زیادی در رهگیری بیماری نخواهد داشت. در ادامه مسیر جایی که نمودارمان نزولی شود و بخواهیم مشخص کنیم که از حالت اپیدمی یا طغیان در حال خروج هستیم، به تست PCR نیاز بیشتری خواهد داشت. بنابراین کاربرد تست‌ PCR بیشتر در مراحل ابتدایی و یا پایان یک اپیدمی بیماری در حوزه کووید-19 است.
چرا تعداد موارد ابتلای کرونا در روزهای اخیر افزایش یافت؟

جهانپور ادامه داد: در این مرحله انجام ارزیابی‌های اولیه و تست و اقداماتی که در قالب بسیج ملی مقابله با کرونا انجام می‌شود، کفایت می‌کند. اینکه در روزهای اخیر تعداد موارد ابتلا را افزایش یافته می‌بینید ناشی از این است که با هدف شناسایی و مداخله زودهنگام موارد بیشتری را شناسایی می‌کنیم. این‌ها در مسیر مدیریت و در گام‌های بعدی یعنی کنترل و مهار بیماری کمک می‌کند. با توجه به اینکه  سهولت دسترسی به تست‌های PCR افزایش خواهد یافت، قاعدتا تعداد مواردی که ممکن است مثبت گزارش شود حتی در بین افراد بدون علامت بیشتر می‌شود  و ممکن است که افراد بدون علامت و یا افراد دارای علائم خفیف یا متوسط هم به جمع مبتلایان اضافه شوند که خاص کشور ما هم نیست. امروز اگر در ایتالیا 10 درصد و در اسپانیا 11 درصد مرگ و میر ناشی از بیماری کووید-19 می‌بینید این آمار واقعی نیست. این بیماری به هیچ وجه 10 تا 11 درصد مرگ و میر ندارد، بلکه به این دلیل است که افراد بدون علامت و خفیف هنوز وارد فهرست بیماران این کشورها نشده است. در کشور ما هم با شدتی کمتر به همین صورت است.
7 تا 10 روز متوسط بستری بیماران کرونا در بیمارستان

جهانپور در پاسخ به سوال ایسنا درباره متوسط روزهای بستری بیماران کرونا و همچنین امکان انجام تست برای افراد مشکوک به این بیماری گفت: فکر می‌کنم اکنون متوسط بستری بیماران کرونایی در بیمارستان حدود هفت تا 10 روز است. البته با توجه به اینکه نقاهتگاه‌ها و استراحتگاه‌های پسابیمارستانی را در سراسر کشور به ویژه در استان‌هایی که بار بیماری بیشتر بود، تدارک دیده شده است و با اقدامات بسیاری خوبی نسبت به برخی کشورها انجام شده و حتی با برخی کشورهای ثروتمندی که ادعایشان در این حوزه بسیار بالاست، اصلا قابل مقایسه نیست. اینکه از تخت های یکبار مصرف و تخت‌هایی که برای آفتاب گرفتن استفاده می‌شوند را  به استراحتگاه تبدیل کنند تا اینکه ما بهترین مهمانسراها، هتل‌ها و بعضا ورزشگاه‌ها و مکان‌هایی را که در اختیار نیروهای مسلح بود با بهترین امکانات رفاهی و تجهیزات برای این بیماران آماده کردیم، اصلا قابل قیاس نیست.

وی افزود: آنچه که ما برداشت می‌کنیم این است که این استراحتگاه‌ها با الگوهای فرهنگی، جامعه شناختی و روانشناختی اجتماعی ما قرابت نزدیکی ندارد. به نظر می آید که افراد و خانواده‌ها تمایل دارند که از بیماران‌شان در منزل مراقبت کنند. یکی از مشکلات ما در برخی استان‌ها امتناع بیمارانی است که دیگر نیازی به خدمات بیمارستانی نداشته و لازم است در محیط استراحتگاه های پسابیمارستانی به سر برند که خانواده‌ها امتناع کرده و این را نمی‌پذیرند. این موضوع نشان می دهد در عین اینکه تلاش می کنیم افراد را اقناع کنیم که اقامت‌شان در این محل‌ها به نفع خود و خانواده‌هایشان است، اما با توجه به تفاوت‌های فرهنگی و حمایت‌های خانوادگی به نظر می‌آید که مردم مراقبت در منزل را ترجیح می‌دهند.

وی در پاسخ به سوالی درباره نامناسب بودن نتایج کیت‌های اهدایی از چین، گفت: گزارش رسمی در این زمینه نداشته‌ایم. البته کیت‌های تشخیصی که از ابتدا تا کنون مصرف کردیم، عمدتا کیت‌های هلندی، آلمانی و کشورهای اروپایی بوده است که بعضا از سوی این کشورها یا صلیب سرخ این کشورها به ما داده شده بود. هنوز به استفاده وسیع از کیت‌های اهدایی صلیب سرخ چین نرسیده‌ایم، اما چنین گزارشی را هم از ایران نداریم. درباره رسمیت و قطعیت و درستی این گزارش‌ها از کشورهای دیگر اطلاعات دقیقی نداریم.

گزارشی از ابتلای مجدد بهبودیافتگان ایرانی به کرونا نداریم

وی در پاسخ به سوالی درباره آمار ابتلای مجدد بیماران بهبودیافته کرونا، گفت: هیچ آماری از ابتلای مجدد بهبودیافتگان قطعی که پیش از آن تشخیص قطعی کووید-19 داشته باشند، نداشته‌ایم. مواردی که ممکن است در این باره در فضای مجازی منتشر شود، مستند نیست. زیرا اساسا ابتلای قطعی باید تایید شود.  هیچ گزارشی از ابتلای مجدد در کشور نداریم و با توجه به موفقیت‌های نسبی که در فازهای اولیه مطالعاتی در حوزه پلاسمادرمانی در کشور گزارش شده است، به نظر می‌آید که ابتلای اولیه فرد می‌تواند سطحی از ایمنی را در فرد ایجاد کند. حال اینکه این ایمنی چند ماه یا چند سال ادامه می‌یابد را دقیقا نمی‌دانیم.