چرا رسوبات ذهنی ایران و کشورهای حاشیه خلیج فارس نسبت به یکدیگر منفی است؟

نوذر شفیعی در گفت‌وگو با ایسنا با بیان این‌که روابط برخی از کشورها در عرصه بین الملل تابع اصل «ریگا» است ، ادامه داد: این اصل مربوط به روابط شوروی و آمریکا در دوران جنگ سرد است. در آن زمان آمریکا و شوروی به عنوان دو کشور با دو ایدئولوژی متفاوت رقیب یکدیگر قلمداد می‌شدند و براساس قاعده "کد عملیاتی" نسبت به یکدیگر رفتار می‌کردند.

وی در همین رابطه افزود: روابط و نگرش این دو کشور براساس تفاوت ایدئولوژیک موجود بین آنها  خصمانه بود مثلا این‌که اگر شوروی در آمریکای لاتین اقدامی انجام می‌داد آمریکا این اقدام را علیه خود قلمداد می‌کرد و اگر آمریکا اقدامی را در منطقه‌ای دیگری انجام می‌داد شوروی آن را برخلاف منافع خود می‌دانست. در حال حاضر به نظر می‌رسد روابط ایران و برخی از کشورهای حاشیه خلیج فارس نیز از این قاعده پیروی می‌کند.

یک کارشناس مسائل بین‌الملل ادامه داد: در همین راستاست که می‌بینیم هر طرحی که ایران برای امنیت منطقه‌ای ارائه می‌دهد آنها براساس نگاه خود تصور دارند که این فقط به نفع ایران است و تبعات منفی برای آنها خواهد داشت و از دیگر سو در ایران نیز این نوع تصور و ذهنیت نسبت به کشورهای حاشیه خلیج فارس و طرح‌هایی که ارائه می‌دهند، دیده می‌شود.

این استاد دانشگاه با بیان این‌که ایران طرح صلح هرمز را در راستای ایجاد امنیت در منطقه ارائه  داده است، تصریح کرد: ایران در این طرح تاکید می‌کند که امنیت باید با حضور و مشارکت تمام کشورهای منطقه تامین شود. در حالی که برخی از کشورهای جنوب خلیج فارس امنیت را در گروی حضور قدرت‌های فرامنطقه‌ای می‌دانند بنابراین می‌بینیم که ایده ایران با نگاه کشورهای جنوب در تعارض با یکدیگر قرار دارد.

وی با بیان این‌که رسوبات ذهنی  ایران و کشورهای حاشیه خلیج فارس نسبت به یکدیگر منفی است چنانکه این دو دارای نگاه هویتی منفی به یکدیگر هستند، اضافه کرد: این نگاه هویتی منفی که در واقع می‌توان آن را خصمانه عنوان کرد ادامه خواهد داشت مگر این‌که این کشورها در ذهنیت و برداشت‌های خود نسبت به یکدیگر اصلاحاتی ایجاد و به سمت اصلاح هویتی حرکت کند.

شفیعی در پاسخ به این سوال که به نظر وی کشورهای فرامنطقه‌ای چه نقشی در ایجاد این نگاه منفی هویتی داشته‌اند، خاطرنشان کرد: قطعا آنها نقش موثری در این ارتباط داشتند، چرا که از این موضوع سود می‌برند. رژیم گذشته ایران در کنار کشورهای حوزه خلیج فارس همگی سیاست فرمانبرداری از آمریکا را داشتند، بنابراین تنشی که اکنون در روابط بین آنها وجود دارد پیش از این  وجود نداشت ، چرا که اگراین  کشورها  حتی در اذهانشان با یکدیگر اختلافی  داشتند  این اختلاف را کمتر عینی می‌کردند، ولی امروز با سقوط رژیم گذشته در ایران، آمریکایی‌ها سیاست «دو ستون نیکسون» را در منطقه اجرا می‌کنند و در واقع آنها جانبدار عربستان سعودی هستند.

این کارشناس مسائل بین‌الملل در همین چارچوب اظهار کرد: در حال حاضر یک نوع وابستگی بین آمریکا و عربستان سعودی برقرار شده و سیاست خارجی "تبعی "عربستان سعودی در تشدید این موضوع موثر بوده است. آمریکایی‌ها نیز با تشدید ایران‌هراسی سعی کردند احساس نیاز به امنیت را در کشورهای این منطقه با حضور آمریکا افزایش دهند.

وی با اعتقاد بر این‌که در حال حاضر نوعی همپوشانی بین منافع آمریکا و کشورهای جنوب خلیج فارس به وجود آمده، ادامه داد: این الزاما به این معنا نیست که این منافع با یکدیگر هم‌خوانی دارند بلکه یک نوع همسویی بین آنها مشاهده می‌شود.

شفیعی در بخش پایانی صحبت‌های خود با تاکید بر این‌که مصلحت کشورهای شمال و جنوب خلیج فارس به دلیل عامل جغرافیایی ، در این است که روابط دوستانه‌ای بین آنها وجود داشته باشد، اضافه کرد: در طول 40 سال گذشته که تنش بین این کشورها وجود داشته ،بیشترین منفعت از این موضوع برای کشورهای فرامنطقه‌ای ایجاد شده است، چرا که آنها با ایجاد حس کاذب  نیاز به امنیت، اسلحه‌های خود را به کشورهای این منطقه فروخته‌اند.