قطعنامه۵۴۰؛ تبعیضی آشکار برای صدور دوباره نفت عراق از راه خلیج فارس

به گزارش ایسنا، همچنین بر مبنای این قطعنامه نقض حقوق بشر، به ویژه عهدنامه ژنو ۱۹۴۹ را در تمام ابعاد آن محکوم کرد و خواهان توقف عملیات های نظامی علیه اهداف انسانی از جمله شهرها و مناطق مسکونی شد، بدون اینکه به حملات متعدد عراق به مناطق مسکونی کشورمان اشاره کند این در حالی بود که عراق به دنبال حملات متعدد اهداف غیر نظامی در جمهوری اسلامی ایران در تاریخ ۱۳ و ۱۷ بهمن ماه سال ۱۳۶۲ رسما اعتراف کرد که شهرهای دزفول، اندیمشک، اهواز باختران، آبادان، شوش، رامهرمز، مسجدسلیمان، بندر امام خمینی و بهبهان را هدف حملات هوایی و موشکی قرار داده است.

در اولین واکنش به صدور این قطعنامه، نماینده ایران در سازمان ملل اعلام کرد شورای امنیت آخرین فرصت خود برای پایان‌دادن به جنگ را از دست داد.

رادیو بی‌بی‌سی گزارش داد: «شورای امنیت سازمان ملل متحد قطعنامه‌ای را برای برقراری یک آتش‌بس فوری در جنگ خلیج‌فارس تصویب کرده است. این قطعنامه که با ۱۲ رأی موافق، ۳ رأی ممتنع و بدون رأی مخالف تصویب شد حق دریانوردی آزاد در آب‌های بین‌المللی منطقه خلیج‌فارس را نیز مورد تأکید قرار می‌دهد. »

این گزارش افزود: «قطعنامه مذکور رسماً توسط گایانا (گویان)، توگو و زئیر ارائه شده بود. کشورهای پاکستان و مالت و نیکاراگوئه که رأی ممتنع دادند گفتند وقت برای مشورت درباره قطعنامه‌ای که مورد توافق هر دو کشور ایران و عراق باشد کافی نبوده است. » بی‌بی‌سی یادآور شد: «وزارت خارجه ایران در بیانیه‌ای که روز جمعه منتشر شد شورای امنیت را به جانب‌داری از عراق متهم کرد و گفت ایران تصمیم شورا را لازم‌الاجرا نخواهد شمرد. »

خبرگزاری فرانسه نیز ضمن انتشار این خبر درمورد رأی ممتنع کشورهای مالت، پاکستان و نیکاراگوئه اعلام کرد: «این سه کشور بیم آن دارند که این قطعنامه به‌دلیل عدم توجه به نظریات ایران به‌عنوان یک نامه بی‌مصرف باقی بماند. »

خبرگزاری فرانسه اضافه کرد که یک عضو هیئت نمایندگی ایران در سازمان ملل به این خبرگزاری گفته است که ایران این متن را نادیده می‌گیرد. گزارش این خبرگزاری همچنین حاکی است: «نماینده شوروی که به قطعنامه رأی داده ضمن هشدار ضمنی به امریکا اعلام داشت که هرگونه مداخله نظامی در منطقه خلیج فارس حتی به‌بهانه دفاع از آزادی کشتیرانی عواقب خطرناکی برای صلح و امنیت به ‌دنبال خواهد داشت. »

در همین ‌حال معاون نماینده امریکا در سازمان ملل در پاسخ به سؤالی درباره این قطعنامه یادآور شد: «شوروی‌ها تمایل دارند در همه‌جا مسائلی ایجاد کنند. »

خبرگزاری فرانسه در ادامه به نقل از محافل دیپلماتیک سازمان ملل، تصویب این قطعنامه را یک پیروزی برای فرانسه خواند و افزود: درصورت پذیرش قطعنامه توسط دو کشور متخاصم «پنج هواپیمای جنجال‌برانگیز سوپراتاندارد بلااستفاده خواهد شد. » بنا به این گزارش، نماینده هلند که اولین متن پیشنهادی قطعنامه جدید را به شورای امنیت ارائه داده بود از عدم توافق‌نظر ایران و عراق درباره قطعنامه و شتاب شورای امنیت در به‌رأی‌گذاشتن آن «بدون تعمق بیشتر در بعضی از نظریات تهران» اظهار تأسف کرد. خبرگزاری فرانسه اضافه کرد: «متن تصویب‌شده امتیازاتی به ایران می‌دهد.

قطعنامه در اشاره‌ای غیرمستقیم به عراق هرگونه تجاوز به حقوق انسانی بین‌المللی را محکوم کرده و قطع فوری کلیه عملیات نظامی علیه هدف‌های غیرنظامی به‌ویژه شهرها و مناطق مسکونی را خواهان است. قطعنامه ضمن اینکه از طرفین می‌خواهد تا از هر اقدامی که صلح و امنیت و همچنین حیات دریایی در خلیج فارس را به مخاطره می‌اندازد خودداری کنند، سایر دولت‌ها را نیز دعوت به میانه‌روی و احتراز از هر اقدامی که خطر شدت و گسترش بخشیدن به جنگ دارد می‌کند. »

ساعاتی بعد از تصویب قطعنامه، کیس هندلز خبرنگار بی‌بی‌سی در گزارشی از سازمان ملل این‌گونه اظهارنظر کرد: «چنین به نظر می‌رسد که چشم‌انداز پایان‌دادن به این جنگ سه‌ساله از راه مذاکره قطعاً رو به تیرگی گذاشته است. » وی افزود: «منظور حامیان این قطعنامه آن بود که از تشدید جنگ در خود خلیج‌فارس به‌حدی که صنعت نفت را به تعطیل بکشاند و باعث بسته‌شدن خطوط کشتیرانی و تنگه هرمز شود جلوگیری کنند. برخی از اعضای شورا به‌ویژه فرانسه و اردن امیدوار بودند که این قطعنامه به عراق امکان دهد نفت خود را از راه خلیج‌فارس صادر کند و به ‌این ‌ترتیب برای بازپرداخت وام‌های سنگین خود پول به دست بیاورند، اما ایران قطعنامه را رد کرده است و بنابراین احتمال آن نمی‌رود که سودی از آن طریق به دست آید. »

هندل همچنین اضافه کرد: سعید رجایی خراسانی نماینده ایران در سازمان ملل، در واکنش به قطعنامه جدید، شورا را «به‌عنوان ارگانی جانب‌دار و مغرض محکوم کرده است. » رجایی خراسانی همچنین گفت: «شورا اکنون آخرین فرصت خود را برای پایان‌دادن به این جنگ از دست داده است. »

از سوی دیگر گزارش آسوشیتدپرس از سازمان ملل حاکی است رجایی خراسانی سفیر ایران در این سازمان، پس از اعلام مخالفت ایران با قطعنامه شورای امنیت درمورد پایان‌دادن به جنگ ایران و عراق، در پاسخ به این سؤال که آیا ایران حاضر است بار دیگر اولاف پالمه نخست‌وزیر سوئد را که در گذشته بارها به‌عنوان میانجی دبیرکل سازمان ملل به ایران و عراق سفر کرده است، بپذیرد، گفت: «دیدار مجدد وی از دیدگاه ما به‌موقع نیست و وی پذیرفته نمی‌شود. »

امروز ساعاتی پیش از تصویب قطعنامه ۵۴۰، رادیو بغداد با قرائت متنی خطاب به مردم ایران گفت: «هم‌اکنون شورای امنیت جهانی برای انعقاد جلسه و تصویب و صادرنمودن قطعنامه تازه‌ای مبنی‌بر برقراری آتش‌بس در خلیج [فارس] آماده می‌شود و این خود بهترین راه پایان‌دادن به جنگ و جلوگیری از خونریزی می‌باشد زیرا که تنها راه حُسن و عدالت همین است. » بیانیه رادیو بغداد در تغییر لحنی آشکار ادامه داد: «ما با صراحت به شما فرزندان خلق‌های ایران بازگو می‌کنیم که عراق تمام کوشش‌های مقبول در راه برقراری صلح فی‌مابین را پذیرفته و می‌پذیرد و خواهد پذیرفت، ولی ادامه مخالفت رژیم [ایران] با آن، عراق را ناگزیر خواهد کرد تا ضربت‌های بیشتر و دردناک‌تر در عمق خاک ایران و در جبهه‌های نبرد ... وارد آورد که بار سنگین پیامدهای ناگوار آن به دوش مخالفان با صلح است... . »

منابع:

۱. واحد مرکزی خبر صداوسیمای جمهوری اسلامی، بولتن رادیوهای بیگانه، ۱۰/۸/۱۳۶۲، ص۹، رادیو بی‌بی‌سی، ۹/۸/۱۳۶۲.
۲. خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره ۲۲۷، ۱۱/۸/۱۳۶۲، صص ۶ و ۷ و ۲۴ و ۲۵، سازمان ملل - خبرگزاری فرانسه، ۱۰/۸/۱۳۶۲.
۳. خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره ۲۲۸، ۱۲/۸/۱۳۶۲، ص۸، سازمان ملل - خبرگزاری آسوشیتدپرس، 1362/8/11.
۴. خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره ۲۲۷، ۱۱/۸/۱۳۶۲، ص۳۲، رادیو بغداد، ۱۰/۸/۱۳۶۲.