خشم دریاها و قطب‌ شمال و جنوب در کمین بشریت

ایرنا: به استناد پیش‌نویسی از گزارش ویژه هیئت بین‌دولتی تغییرات اقلیمی (IPCC) که به دست خبرگزاری فرانسه رسیده است، انباشتن جوّ با دی‌اکسید کربن و دیگر گازهای گلخانه‌ای، مجموعه‌ای از پیامدها را به دنبال داشته است که بالا آمدن بدون بازگشت سطح دریاها در راس آن‌ها قرار دارد.

در ادامه به مهم‌ترین بخش‌های این گزارش که بناست خلاصه‌ای از آن در تاریخ ۲۵ سپتامبر (۳ مهر) منتشر شود، می‌پردازیم:  

گرم شدن اقیانوس‌ها

اقیانوس‌ها یک چهارم گازهای گلخانه‌ای ساخت انسان و ۹۳ درصد از گرمایی را که این گازها در جوّ آزاد می‌کنند، جذب کرده‌اند و در نتیجه این امر، دریاهای جهان گرم‌تر، اسیدی‌تر و کم‌نمک‌تر شده‌اند.

فراوانی، شدت و دامنه امواج گرمای دریایی مثل آن‌ها که دیواره بزرگ مرجانی استرالیا را از بین بردند، افزایش یافته‌ تا جایی که امروزه امواج گرمایی در اقیانوس‌ها در مقایسه با دهه ۸۰ میلادی، دو برابر شده است.

افزون بر این، بنابر پیش‌بینی‌ها در صورتی که میزان انتشار گازهای گلخانه‌ای به جوّ کاهش پیدا نکند، فراوانی وقوع ال نینوهای شدید دو برابر می‌شود. ال نینو یکی از چرخه‌های مشهور آب و هوایی جهان است که هر ۲ تا ۷ سال یک‌بار باعث ایجاد ناهنجاری‌های بزرگی در آب و هوای سراسر سیاره زمین می‌شود، از جمله این ناهنجاری‌ها می‌توان به سیلاب‌های ناگهانی، خشک‌سالی، قحطی و شیوع بیماری‌های واگیردار اشاره کرد.

علاوه بر پیامدهای ذکر شده، تا سال ۲۱۰۰ میلادی منابع غذایی که از آب‌های گرمسیری کم عمق به دست می‌آیند به دلیل گرم و اسیدی شدن آب‌ها، تا ۴۰ درصد کاهش پیدا می‌کنند. برخی موجودات آبزی از پلانکتون‌های کوچک گرفته تا ماهی‌ها و پستانداران دریایی بزرگ هزاران کیلومتر به سمت دماهای مطلوب خود جابه‌جا شده و  بر صید ساحلی تاثیر منفی گذاشته‌اند.  

بالا آمدن آب اقیانوس‌ها

به گزارش هیات بین دولتی تغییرات اقلیمی، اگر دمای زمین ۲ درجه سانتی‌گراد نسبت به دما در دوران پیش از صنعتی شدن افزایش یابد، تا سال ۲۱۰۰ میلادی سطح آب دریاها در مقایسه با سال ۱۹۸۰ تا ۲۰۰۰، نزدیک به نیم متر بالا خواهد آمد. احتمال آن می‌رود که در قرن بیست و دوم سرعت افزایش سطح آب دریاها از ۳.۶ میلی‌متر سالانه در قرن معاصر به چندین سانتی‌متر در سال افزایش یابد. حتی اگر افزایش دمای جهان به همان ۲ درجه سانتی‌گراد محدود شود، سطح آب اقیانوس‌ها در نهایت چندین متر افزایش خواهد یافت و مناطقی را که امروزه محل زندگی ۲۸۰ میلیون نفر هستند، زیر آب خواهند برد.

اگر گام‌های عمده‌ در جهت سازگاری با این تغییرات برداشته نشود، تا سال ۲۱۰۰ میلادی، هزینه سالانه خسارات سیل‌های ناشی از  موج طوفان‌ها ۱۰۰ تا ۱۰۰۰ برابر می‌شود.

فارغ از این که کاهش انتشار دی‌اکسیدکربن با چه سرعتی انجام شود، بسیاری از کلانشهرهای کم ارتفاع و کشورهای جزیره‌ای کوچک تا سال ۲۰۵۰ میلادی پدیده نادر افزایش حداکثری سطح آب دریا را به طور سالانه تجربه خواهند کرد.

تا سال ۲۱۰۰ میلادی همچنین، ۲۰ تا ۹۰ درصد تالاب‌های ساحلی در جهان، به تناسب میزان افزایش سطح آب دریاها، ناپدید خواهند شد.

مرگ اقیانوس‌ها

غلظت اکسیژن حیات‌بخش در زیست محیط‌های دریایی در ۶۰ سال گذشته ۲ درصد کاهش یافته و تا سال ۲۱۰۰ میلادی با نرخ فعلی آلودگی کربنی، ۳ تا ۴ درصد دیگر نیز کاهش می‌یابد. سطح اکسیژن نیز احتمالا طی بیست سال آینده در بیش از ۵۹ تا ۸۰ درصد سطح اقیانوس‌ها کاهش خواهد یافت.

آلودگی‌های ساحلی و گرم شدن آب اقیانوس‌ها، به ایجاد مناطق مرده وسیع خالی از اکسیژن منجر شده است.  

حتی اگر افزایش دمای زمین ۱.۵ درجه سانتی‌گراد نیز باشد، صخره‌های مرجانی که سدی مهم در برابر طوفان‌های شدید هستند تا ۹۰ درصد کاهش خواهند یافت. افزایش ۲ درجه‌ای دمای زمین به معنای حکم مرگ مرجان‌ها خواهد بود که امروزه ابزار اصلی امرار و معاش نیم میلیارد نفر در جهان هستند.

آب شدن یخ‌های قطبی

دو ورقه یخی زمین که در گرینلند و قطب جنوب قرار دارند، از سال ۲۰۰۶ میلادی هر ساله به طور میانگین بیش از ۴۳۰ میلیارد تن از حجم خود را از دست داده و به یکی از اصلی‌ترین عوامل افزایش آب دریاها تبدیل شده‌اند.  

به گزارش سازمان ملل، یخچال‌های کم ارتفاع در آلپ، رشته‌کوه‌های قفقاز و مناطق اسکاندیناوی تا سال ۲۱۰۰ میلادی بیش از ۸۰ درصد حجم کنونی خود را از دست خواهند داد.

افزون بر این، کوه‌ها نیز پوشش برفی خود را از دست داده و این امر پیامدهای گسترده‌ای را در حوزه‌های کشاورزی، تامین انرژی و گردشگری به همراه خواهد داشت.

ذوب خاک‌های منجمد

اگر آلودگی کربنی با همین سرعت ادامه یابد، تا سال ۲۱۰۰ میلادی، ۳۰ تا ۹۹ درصد از لایه بالایی خاک منجمد جهان ذوب شده و بمبی کربنی از گازهای گلخانه‌ای را آزاد خواهد کرد. در صورت کنترل جدی انتشارها، می‌توان مساحت ذوب شده را به میزان قابل توجهی کاهش داد.

علاوه بر این، با ذوب شدن یخچال‌ها و خاک منجمد که احتمالا نزدیک به ۸۰۰ هزار تن جیوه را در خود ذخیره کرده‌اند، میزان جیوه سمی و دیگر آلاینده‌های پایدار (دیرپا) در آب آشامیدنی افزایش می‌یابد.    

انسان با سهل‌انگاری‌های زیست محیطی و انتشار حجم گسترده‌ای از گازهای گلخانه‌ای به جوّ، به تغییرات اقلیمی دامن زده و فرآیند گرمایش زمین را تسریع کرده؛ حال گویی زمان انتقام‌گیری طبیعت فرارسیده است.