راز ستاره بیت اللحم

یكی از وقایعی كه به اعتقاد مسیحیان همزمان با تولد عیسی رخ داده است، درخشش ستاره ای بوده در آسمان بر فراز «سرزمین مقدس» كه خبر از تولد مسیح جدید داده است، به روایت انجیل متی درخشش …

یكی از وقایعی كه به اعتقاد مسیحیان همزمان با تولد عیسی رخ داده است، درخشش ستاره ای بوده در آسمان بر فراز «سرزمین مقدس» كه خبر از تولد مسیح جدید داده است، به روایت انجیل متی درخشش این ستاره یا ستاره بیت اللحم را مغان یا «مردان فرزانه ای» از شرق دیدند و آن را دنبال كردند تا عیسای نوزاد را در بیت اللحم یافتند.
ستاره بیت اللحم دو هزار سال پس از روایت همچنان جذابیت خودش را حفظ كرده است. برای مومنان این ماجرا صرفاً بیانگر وقایع معجزه آسای همزمان با تولد مسیح است و نیاز به هیچ توضیحی ندارد.اما در طول قرون علمای الهیات، مورخان و منجمان سعی كرده اند میان جزئیات توصیف این قضیه در انجیل و حقایق تاریخی و علمی ارتباط برقرار كنند. یكی از چیز هایی كه همه در آن متفق القولند، این است كه اگر درخشش ستاره بیت اللحم باعث آمدن آن فرزانگان برای دیدن مسیح شده باشد، این واقعه نه در ۲۵ دسامبر ۲۰۰۵ سال پیش بلكه ۲۰۱۰ سال پیش اتفاق افتاده است. زمان فعلی تولد مسیح توسط كشیش مسیحی «دنیوزیوس اكسیگووس» در سال ۵۲۵ پس از میلاد (A.D.) تعیین شد اما با توجه به خطاهای او در تعیین تاریخ وقایع و سایر شواهد زمان واقعی تولد مسیح باید سال پنج پیش از میلاد (B.C.) باشد. از طرف دیگر انتخاب ۲۵ دسامبر توسط او هم به خاطر همزمانی آن با جشنواره ماقبل مسیحی «Sol Irictus» بود كه همزمان با كوتاه ترین روز سال (شروع انقلاب زمستانی) برگزار می شد. با توجه به این موضوع مورخان به دنبال شواهد فرهنگی و تاریخی برای تعیین دقیق تاریخ تولد مسیح بوده اند. یك شاهد كلیدی به این روایت انجیلی مربوط می شود كه «شاه هرود» حاكم آن منطقه مدت كوتاهی پیش از مرگش، با توجه به رواج اخباری در مورد اینكه به زودی مسیح متولد خواهد شد، فرمان كشتن تمام كودكان زیر دو سال را صادر كرد. مرگ هرود براساس روزنگاری های یهودیان معاصر اندكی پس از خسوف ماه و پیش از «عید فصح» یهودیان رخ داده است. روایت انجیلی تولد عیسی می گوید كه در آن شب صفرادی ها (یهودیان محلی) مراقب گوسفندان خود بودند تا بره هایشان (انتهای اسفند و اوایل فروردین) را بزایند. فصل بره زایی حدود ماه های مارس و آوریل می شود. این امر با بخشی دیگر از روایت انجیلی تطبیق می كند مبنی بر اینكه مریم و یوسف در پیدا كردن جایی برای اقامت دچار اشكال شدند. در آن هنگام سال شهر بیت اللحم مملو از جمعیت بود چرا كه همزمان با عید فصح بود. در مجموع بر مبنای این شواهد و روایت انجیل تولد عیسی- و بنابراین ظهور ستاره بیت اللحم- باید در بهار سال ۵ پیش از میلاد صورت گرفته باشد. در چهارصد سال گذشته نظریات متفاوتی درباره ماهیت ستاره بیت اللحم ابراز شده است.در ابتدای قرن چهاردهم میلادی هنرمند فلورانسی «جیوتو» در نقاشی هایش ستاره بیت اللحم را مانند «ستاره ای دنباله دار»- در واقع به شكل مشهورترین ستاره دنباله دار موجود یعنی هالی- تصویر كرده است. اما محاسبه نشان می دهد كه با توجه به دوره تناوب ظهور هالی، این ستاره دنباله دار در آن حدود زمانی در تابستان سال ۱۲ پیش از میلاد در آ سمان ظاهر شده كه هفت سال زودتر از زمانی است كه براساس روایت انجیل زمان تولد عیسی است.یكی از نظریات دیگر این بوده كه مقارنه مشتری و زهره در آسمان شب منشاء ستاره بیت اللحم بوده است. اما باز محاسبات نجومی با توجه به دوره های تناوب این مقارنه نشان می دهد كه مقارنه مشتری و زهره در آن حدود زمانی در سال ۷ پیش از میلاد رخ داده است كه دو سال زودتر از سال پنج پیش از میلاد است. از طرف دیگر انجیل صریحاً به «ستاره» اشاره كرده است و مشتری و زحل حتی در هنگام مقارنه به اندازه دو قرص ماه، از هم فاصله دارند. مسئله مورد بحث دیگر خود این به اصطلاح «مغان» یا «مردان فرزانه» است. در انجیل متی در مورد تعداد آنها سخنی به میان نیامده (و سه نفر بودن آنها یك الحاق بعدی است) در روایت انجیلی از «Magoi» سخن گفته شده از شرق آمدند. این اصطلاح كه بعدها به صورت «Magi» كوتاه شد، برای توصیف طالع بینان و غیبگویانی به كار رفته كه در Persia یا ایران كنونی می زیستند. بنابراین این مردان خردمند باید سفری ۱۵۰۰ كیلومتری به سمت غرب انجام می دادند تا به بیت اللحم برسند كه قاعدتاً با وسایل آن زمان چندین هفته طول می كشید.براساس روایت انجیل ستاره در تمام این مدت همچنان می درخشید و هدایت كننده این افراد به سوی عیسی بود.بنابراین پدیده هایی كه درخشش های كوتاه مدتی در آسمان ایجاد می كنند مانند «آذرگوی» یا «باران شهابی» را باید كنار گذاشت.
در جمع بندی كلی دو پدیده نجومی محتمل ترین چیز ها برای توجیه ستاره بیت اللحم اند. اولین آنها سوپرنوا (ابرنواختر) است. ابرنواخترها در هنگام مرگ یك ستاره غول (انفجار غول سرخ) به وجود می آیند و با ظهور درخشش شدیدی در آسمان همراهند. پیشنهاد درخشش یك ابرنواختر در هنگام تولد عیسی سابقه قدیمی دارد و برای اولین بار ۴۰۰ سال پیش یوهانس كپلر منجم آلمانی آن را بیان كرد. ابرنواختر هم ردی از وجود خود را به صورت گازهای در حال گسترش و یك منبع انرژی رادیویی به جای می گذارد. تا به حال شاهدی نجومی از باقی مانده یك ابرنواختر مربوط به دو هزار سال پیش به دست نیامده است. همچنین در اسناد منجمان چینی و سایر منجمان در آسیا در آن زمان در این مورد چیزی وجود ندارد.یك نامزد احتمالی دیگر كه برای اولین بار «مارك كیجر» از موسسه اخترفیزیك «تنریف» آن را پیشنهاد كرد نوع دیگر از انفجار ستاره ای به نام نواختر (نوآ) است.نواختر -گرچه درخشش كمتری نسبت به ابرنواختر در آسمان ایجاد می كند- اما به هر حال با توصیف انجیلی از ظهور یك ستاره جدید تطبیق می كند. جالب تر آنكه در اسناد نجومی چینیان و كره ای ها مربوط به همین دوره زمانی از ظهور یك نواختر سخن به میان آمده است و از همه مهم تر اینكه آنها ظهور این نواختر را در همان تاریخی كه در ابتدای مطلب به آن اشاره رفت یعنی میانه ماه مارس سال ۵ پیش از میلاد ثبت كرده اند.به این ترتیب آیا راز ستاره بیت اللحم حل شده است؟ درست است كه توصیفات بالا هیچ گاه به قطعیت ایمان حقیقی نمی رسد، اما ظاهراً «نظریه نواختر» متقاعد كننده ترین توضیح به وجود علمی برای واقعه ای است كه پس از دو هزار سال هنوز به بسیاری در سراسر جهان شادی می‌بخشد.