بازی با "ماهی و گربه"

" ماهی و گربه " ساخته شهرام مکری با یک خبر درمورد احتمال آدمخواری در یکی از رستوران های بین راه شمالی آغاز می شود و انتظار مخاطب چنین است که فیلمی در ژانر وحشت را خواهد دید.

" ماهی و گربه " ساخته شهرام مکری با یک خبر درمورد احتمال آدمخواری در یکی از رستوران های بین راه شمالی آغاز می شود و انتظار مخاطب چنین است که فیلمی در ژانر وحشت را خواهد دید. داستان راوی جشنواره و گردهمایی چندین بادبادک باز جوان است که درون اردوگاهی در شمال برگزار می شود و در این میان نیز چند تن از اعضای گروه به گونه ای مشکوک مفقود می شوند.
اما به نظر می رسد آنچه بیشتر مورد علاقه فیلمساز است نه این داستان و نه آن خبر است بلکه بازی هوشیارانه با زمان و مکان و سایر عناصر ساختاری فیلم بوده است. این بازی با یک تصمیم شروع می شود، فیلمبرداری خطی با یک دوربین، بدون برش و بیش از دو ساعت از ابتدا تا انتهای فیلم. بدین ترتیب فیلمساز آگاهانه خود را از امکانات وسیع برش و تدوین و دیگر تکنیک ها محروم می کند اما به جای آن امتیاز بزرگ دیگری را در ذهن مخاطب بدست می آورد که همان حس پیوستگی زمان درون فیلم است که در نتیجه رویدادهای فیلم را واقع گرایانه می نمایاند.
اکنون یک فیلمبردارحرفه ای همچون محمود کلاری و مهندسی زمان و مکان فیلمبرداری، جابجایی رویدادها توسط کارگردان، و همچنین بازی گرفتن تکراری از بازیگران با حفظ راکورد ها جانشین فنون تدوین می شود. "ماهی و گربه" با وجود خطی بودن فیلمبرداری و فیلمسازی با این جانشینی، فیلمی غیر خطی با شکست های متعدد زمانی از کار در آمده است. فیلم جابجایی روابط علی و معلولی –کنش و واکنش- و همچنین تقدم و تاخر زمانی رویدادها که در جهان واقعی، عملی غیرممکن است را در ذهن مخاطب امکان پذیر می کند. بدین ترتیب دیدن معلول قبل از علت، انجام واکنش قبل از روی دادن کنش و همچنین تکرار پیوسته و چند باره بعضی از رویدادها منطق ادراکی مخاطب را در هم می ریزد. این درست همان کاری است که برخی از آثار موریتس اشر معمار و نقاش هلندی در سطح دو بعدی بوم نقاشی به وسیله پرسپکتیو و با استفاده از حفره های بازسازی خودکار بعد سوم، در ذهن مخاطب، تصویری را ارایه می دهد که در فضای سه بعدی امکان وجود ندارد. به هر حال "ماهی و گربه" خوانش های متعددی را بدنبال دارد که این خود از این حکایت دارد که فضای فیلم با تعلیق همراه بوده است و استعداد تاویل و تفسیرهای گوناگون را دارد و این نیز می تواند امتیاز دیگری برای فیلم باشد.

زهره نبی زاده - کارشناس ارشد سینما
چاپ شده در روزنامه آفتاب یزد ۲۳/۱۰/۱۳۹۳ شماره ۴۲۳۸