حقوق ارتباطات

رشته ی حقوق را می توان رشته ای مادر دانست که بنا به نیاز های جامعه انشعابات گوناگونی چون حقوق خصوصی، حقوق جزا، حقوق بین الملل، حقوق عمومی و رشته های جدیدی چون حقوق اقتصادی، حقوق تجارت بین الملل و حقوق ارتباطات را شکل داده است.

رشته ی حقوق را می توان رشته ای مادر دانست که بنا به نیاز های جامعه انشعابات گوناگونی چون حقوق خصوصی، حقوق جزا، حقوق بین الملل، حقوق عمومی و رشته های جدیدی چون حقوق اقتصادی، حقوق تجارت بین الملل و حقوق ارتباطات را شکل داده است.
در حقیقت در جهان امروز هیچ علمی به صورت محض و مجزای از علوم دیگر چندان کاربردی نخواهد بود و باید عصر جدید در علوم را عصر علوم میان رشته ای توصیف کرد! علم حقوق نیز از این قاعده مستثنی نیست، چراکه قوانین و مقررات و چالشهای حقوقی به سبب گسترش جوامع و روابط اجتماعی آنچنان گسترده شده است که دیگر یک حقوقدان نمی تواند بر همه ی حوزه های این علم احاطه داشته باشد و باید رشته ی خاصی را در حقوق انتخاب کند و عمق اطلاعات خود را در آن حوزه افزایش دهد.
در این میان حقوق ارتباطات از اهمیتی خاص و ویژه برخوردار است، چراکه با مهمترین علم بشر یعنی ارتباطات که منشاء و مبنای علوم گوناگون است پیوند خورده است. برخی حقوقدانان همچون (دوریویِ فرانسوی) حقوق ارتباطات را حقوق رسانه دانسته اند؛ اما حقیقت آن است که حقوق ارتباطات بسی فراتر از حقوق رسانه است و همه ی حوزه های ارتباطی از قبیل مخابرات، ارتباطات رادیویی و ... را نیز در بر میگیرد.
در جهان در حال توسعه ی امروز، ورود فناوری های نوین به علم ارتباطات روز به روز بر نزدیکی مردم در این دهکده ی جهانی می افزاید؛ لکن این ارتباطات نیازمند چهارچوب و قاعده گذاری های خاصی برای جلوگیری از سوءاستفاده احتمالی و نظم بخشیدن به این ارتباطات است و این مهم تنها از عهده ی متخصصین خاصی بر می آید که هم بر حوزه ی علم حقوق احاطه داشته باشند و هم از علوم ارتباطات بهره مند باشند. تغییر و تحول و دگرگونی در علم حقوق ارتباطات بیش از هرکدام از رشته های حقوق می باشد، چراکه وسایل ارتباط هرروز پیشرفت میکند و دچار تغییر و تحولات گوناگون می شود و متخصص این علم را وادار میکند که دانش خود را به روز نگاه دارد.
زمانی پیشرفته ترین وسیله ی ارتباطی رادیو و تلفن های سیمی بود، پس از آن تلویزیون، سینما و تلفن های بیسیم به عرصه ی ارتباطات وارد شد و امروز شاهد انواع ابزارهای ارتباط تصویری هستیم که در کسری از ثانیه امکان برقراری ارتباط میان نقاط گوناگون جهان را فراهم میکنند. این پیشرفت ها به همان میزان که برای رفاه بشر و سهولت زندگی وی مفید است، چنانچه قواعد و مقررات لازم را نداشته باشد، می تواند به چالشی مهم برای وی بدل شود! برای مثال وجود ابزار ارتباط تصویری هرچند محسنات فراوانی را دربر دارد لکن چنانچه چهارچوب مشخصی برای آن کاربری آن تبیین نشود، می تواند ناقض حریم خصوصی افراد نیز باشد! در حوزه ی ارتباطات مخابراتی، در همه ی دنیا، مردم شاهد پیامک های تبلیغاتی فراوان در طول روز هستند؛ آیا شرکت های تجاری حق دارند بدون خواست صاحب تلفن همراه، اقدام به ارسال این پیامک ها نمایند؟ وقتی افراد اقدام به تاسیس رادیویی نمایند، چه مقرراتی لازم است تا از تداخل امواج رادیویی جلوگیری شود؟ همه ی این مسائل که تنها نمونه هایی از چالشهای عرصه ی ارتباطات است، در حوزه ی کار حقوق ارتباطات جای دارد و تلاش متخصصین این رشته را می طلبد.
نویسنده: خدایار سعیدوزیری ـ روزنامه آفرینش