«پَقی ژوتِم» البته به ‌جز فابیوس

اگر از سنگ‌اندازی‌های بی‌نتیجه لوران فابیوس وزیر امور خارجه فرانسه در مذاکرات اخیر اجلاس ژنو بگذریم، این کشور اروپایی خدمات ارزنده‌ای را دست‌کم به فرهنگ و هنر جهان ارائه داده است.

اگر از سنگ‌اندازی‌های بی‌نتیجه لوران فابیوس وزیر امور خارجه فرانسه در مذاکرات اخیر اجلاس ژنو بگذریم، این کشور اروپایی خدمات ارزنده‌ای را دست‌کم به فرهنگ و هنر جهان ارائه داده است.

بخصوص سینما تا همیشه تاریخ مدیون و وامدار سینماگران فرانسوی است و تاثیر انکارناپذیر آنها بر سینمای تمام کشورها از گذشته تا امروز بخوبی دیده می شود.

چه آن زمان و دهه ۲۰ میلادی که جنبش امپرسیونیستی با تکیه بر مولفه های مبتنی بر نمایش افکار و احساسات آدمی موجی را در سینمای اروپا به وجود آورد و چه بعدها که با کوچ دسته جمعی منتقدان مجله معتبر «کایه دو سینما» به سمت فیلمسازی به شکل گیری موج نو منجر شد، سینمای فرانسه همواره جزو پیشگامان و پیشقراولان جریان های سینمایی دنیا بوده است.

سینمای اقصا نقاط جهان حتی هنوز هم هرازگاهی به دوران درخشان موج نوی سینمای فرانسه رجوع و از آن الگوبرداری می کند. اهمیت دادن به شاخصه هایی چون فیلمساز به عنوان مولف و میزانسن و تاکید بر مقوله هایی چون ساختارشکنی و تقابل با قواعد کلاسیک و تثبیت شده تصویری و روایتی پیشین، انقلابی در فرانسه به وجود آورد که موجش به دیگر کارگردان های پیشرو و آوانگارد هم رسید.

ژان لوگ گدار با «از نفس افتاده» و فرانسوا تروفو با «چهارصد ضربه» کاری کردند که سینماگران برای خلاقیت و نوآوری دیگر هیچ مرزی نشناسند و خودشان را محدود به حصارهای دست و پاگیر نکنند.

تاسیس نخستین موزه سینمایی در چنین روزی در پاریسِ ۱۹۲۴ و بعدها افتتاح پاتوقی به نام سینماتک از دیگر اقدامات ارزشمند سینمای فرانسه است که به موازات فیلمسازی تاثیر مثبت خودش را به جا گذاشت و نقشی اساسی در رشد و تربیت سینمادوستان و سینماگران داشت.

جشنواره کن به عنوان یکی از مهم ترین رویدادهای رقابتی سینما در دنیا که امسال شصت و ششمین دوره خود را پشت سر گذاشت هم دیگر نیازی به معرفی ندارد، بخصوص این که ما ایرانی ها چند تا از بهترین خاطرات سینمایی خود مثل دریافت نخل طلای بهترین فیلم توسط عباس کیارستمی را از این جشنواره داریم.

پاریس به عنوان شهری رویایی و رمانتیک لوکیشن بسیاری از فیلم های مشهور تاریخ سینما همچون «نیمه شب در پاریس»، «پاریس؛ دوستت دارم» (با تلفظِ پَقی ژوتِم!) و همین «گذشته» خودمان بوده است.

مهم تر از همه اینها و تمام آن چهره های سرشناس و محبوبی که سینمای فرانسه به جهانیان معرفی کرده، باید به شاهکار برادران لومیر یعنی اختراع سینما اشاره کرد.

به قول عزت الله خان انتظامی در «ناصرالدین شاه آکتور سینما»: راستی که اخوان لومیر در آن اتاق تاریک با ما چه کردند!

علی رستگار