دردهـای مـفـصـلـی دو نـوع‌انـد

مفصل، دوسر استخوان را به یکدیگر وصل می‌کند. مفاصل انواع مختلفی دارند؛ برخی از آنها متحرک و آزادانه حرکت دارند مثل مفصل مچ دست و زانو و برخی غیرمتحرک هستند مثل مفصل استخوان‌های …

مفصل، دوسر استخوان را به یکدیگر وصل می‌کند. مفاصل انواع مختلفی دارند؛ برخی از آنها متحرک و آزادانه حرکت دارند مثل مفصل مچ دست و زانو و برخی غیرمتحرک هستند مثل مفصل استخوان‌های بین جمجمه که نوع متحرک خود دو نوع با حرکت زیاد و با حرکت مختصر دارد...
در ساختمان مفصل متحرک، فضای کمی بین دو استخوان دیده می‌شود که «حفره مفصلی» نام دارد و یک ورقه نازک لغزنده به نام غضروف مفصلی، سطح مفصلی دو استخوان را پوشش می‌دهد. غضروف رگ خونی ندارد و حاوی مایع سینویال است و از طریق انتشار مواد از مایع تغذیه می‌کند. واردشدن هرگونه آسیبی به غضروف، درد در ناحیه مفصلی ایجاد می‌کند.
دردهای مفصلی به دو نوع مکانیکی و التهابی تقسیم می‌شوند؛ دردهای مکانیکی یا سایشی به دلیل ساییدگی و از بین رفتن سطح غضروف ایجاد می‌شوند و ممکن است هر مفصلی را درگیر کنند ولی اغلب مفصل زانو در معرض ابتلاست چون باید وزن بدن را تحمل‌کند. بیماری‌ای که در اثر ساییدگی مفصل بروز می‌کند، آرتروز است. دردهای مکانیکی با استراحت بهبود می‌یابند و با فعالیت عود می‌کنند.
بیماران مبتلا، هنگام برخاستن از خواب به سختی راه می‌روند و خشکی مفاصل معمولا نیم تا یک ساعت طول می‌کشد و کم‌کم راه‌رفتن و فعالیتشان به حالت عادی برمی‌گردد. بیماری آرتروز غیرقابل درمان است و فقط می‌توان با اصلاح شیوه زندگی از پیشرفت آن جلوگیری کرد ولی در موارد شدید، عمل جراحی تعویض مفصل لازم است.
در نوع التهابی (بیماری آرتریت روماتویید) مفصل ملتهب‌ می‌شود و سیستم ایمنی بدن مایع سینویال را مورد تهاجم قرار می‌دهد. مفصل درگیر ملتهب، گرم و قرمز است. فشار داخل مفصل بالا می‌رود و بیمار دیگر قادر به خم و راست کردن عضو گرفتار نخواهدبود.
در معاینه، مفصل ملتهب به شدت حساس است و بیمار به دلیل داشتن درد شدید، اجازه لمس عضو را به پزشک نمی‌دهد. اگر یک فرد سالم بتواند مثلا مچ دستش را نسبت به زاویه افق ۹۰ درجه بالا و پایین ببرد، زاویه حرکتی بیمار دچار آرتریت روماتویید شاید فقط ۲۰ درجه باشد.
عضو درگیر بدن بیماران مبتلا صبح‌ها کاملا خشک است و شاید این خشکی بیش از یک ساعت (۴-۳ ساعت) طول بکشد. بیماران از شدت درد نیمه‌شب برمی‌خیزند. صبح بدترین زمان روز برای آنهاست ولی هرچه فعالیتشان بیشتر می‌شود، درد کمتر خواهد شد.

دکتر شهلا ابوالقاسمی
عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی تهران