۱۵ اسفند سال ۱۳۲۳ خورشیدی ـ روزی که هواداران دکتر مصدق در بهارستان کشتار شدند

۱۵ اسفند سالروز تیراندازی به مردم در میدان بهارستان در سال ۱۳۲۳ خورشیدی ( ششم مارس ۱۹۴۵) است . در این روز بسیاری از مردم و دانشجویان دانشگاه تهران به خانه دکتر مصدق که دو روز پیش …

۱۵ اسفند سالروز تیراندازی به مردم در میدان بهارستان در سال ۱۳۲۳ خورشیدی ( ششم مارس ۱۹۴۵) است .
در این روز بسیاری از مردم و دانشجویان دانشگاه تهران به خانه دکتر مصدق که دو روز پیش از آن، جلسه مجلس را به حالت اعتراض ترک گفته بود رفته بودند و او را به اصرار به مجلس باز گردانده بودند .
در میدان بهارستان ماموران فرمانداری نظامی به سوی انبوه مردم که هنوز در خارج از مجلس به حمایت از دکتر مصدق شعار می دادند آتش گشودند و جمع کثیری را مقتول و مجروح ساختند .
در پی این تیراندازی، مردم از بیرون و نمایندگان مجلس از داخل دولت را تهدید به ادامه تظاهرات و اقدامهای دیگر کردند که برای حل مسئله و رفع تشنج، همان روز ژنرال گلشائیان از ریاست فرمانداری نظامی تهران و حومه برکنار شد.
دکتر مصدق سیزدهم اسفند ۱۳۲۳ در پی یک کشمکش چند ماهه با نماینگان هوادار دادن دادن امتیاز بهره برداری از منابع کشور به خارجیان و مخالفان محدود شدن قدرت شاه، پس از این که پیشنهاد او در باره اعلام جرمها با مخالفت رو به رو شد، جلسه مجلس را به حالت اعتراض ترک کرده بود.
دکتر مصدق در هفتم آبان ۱۳۲۳ پس از آن که شنید دولت وقت می خواهد امتیازهای صنعتی و معدنی و اداره امور مالی کشور را به خارجیان بدهد و از جمله نفت شمال را در اختیار شوروی بگذارد ضمن نطق تندی با دادن هر گونه امتیازی به خارجیان مخالفت کرده بود و در این زمینه آنقدر پافشاری کرده بود که در جلسه یازدهم آذر همان سال طرح منع مقامات دولتی از واگذاری هرگونه امتیازی در زمینه نفت به شرکتها و دولتهای خارجی از تصویب گذشت که طبق آن برای متخلفان از این قانون، مجازاتی برابر سه تا هشت سال زندان و انفصال ابد از خدمات عمومی تعیین شده بود.
دور شدید مخالفت نمایندگان طرفدار قدرت شاه با دکتر مصدق از ۲۳ آبان همان سال (سال ۱۳۲۳) آ‎غاز شده بود. روز ۲۱ آبان، سه روز پس از کناره گیری ساعد از نخست وزیری، مجلس رای تمایل به نخست وزیرشدن دکتر مصدق داده بود و در پی این ابراز تمایل، ۲۳ آبان شاه با دکتر مصدق ملاقات کرد تا او را به عنوان نخست وزیر معرفی کند. دکتر مصدق در این ملاقات که در کاخ مرمر انجام شد شرایط خود برای قبول سمت نخست وزیری را با شاه در میان گذارد؛ ازجمله محدودشدن اختیارات شاه به همان حد که در قانون اساسی آمده بود و عدم مداخله او در تعیین وزیر جنگ و تبدیل واژه جنگ به « دفاع ملی » و منع کامل درباریان، اطرافیان و بستگان شاه از مداخله در امور دولت و نوشتن هرگونه توصیه به مقامات. شاه از پذیرفتن این شرایط خود داری کرد و دکتر مصدق هم انصراف خود را از نخست وزیر شدن به مجلس اعلام داشت و از آن روز تا ۱۳ اسفند و قهر کردن مصدق از مجلس، مخالفت نمایندگان طرفدار قدرت شاه و دادن امتیاز به خارجیان با وی شدت یافته بود.
روایت است که دکتر مصدق در ملاقات ۲۳ آبان۱۳۲۳ به شاه گفته بود که اگر نخست وزیر باشد و توصیه ای از درباریان به مقامهای دولتی برسد توصیه نامه را در روزنامه ها منتشر خواهد ساخت .
چند سال بعد که شاه بر اثر فشار مردم مجبور شد ورقه نخست وزیری دکتر مصدق را امضاء کند می دانست که زود و یا دیر اختیارات او را مخصوصا در امور ارتش محدود خواهد ساخت و به نفوذ نزدیکان او در امور دولتی، مقاطعه ها (مزایده و مناقصه ها) و صدور امتیازها پایان خواهد داد.