یوغ شاخی

ظاهراً کهن‌ترین مالبندها بر این اساس بود که دو جانور را طوری به یکدیگر ببندد که در یک ردیف حرکت کنند. گاوها به کمک شاخ‌های خود خیلی آسان‌تر به یکدیگر بسته می‌شدند. اختراع یوغی …

ظاهراً کهن‌ترین مالبندها بر این اساس بود که دو جانور را طوری به یکدیگر ببندد که در یک ردیف حرکت کنند. گاوها به کمک شاخ‌های خود خیلی آسان‌تر به یکدیگر بسته می‌شدند. اختراع یوغی به شکل چوب نازکی که شاخ‌های دو جانور را به یکدیگر بسته می‌شدند گویا در مصر صورت گرفت. این نوع یوغ رفته‌رفته تکامل یافت و برای اینکه تسمه‌های چرمی را از آن بگذرانند شکاف‌ها یا سوراخ‌هائی در آن ایجاد می‌کردند. این تسمه‌ها از یک‌سو به مالبند و از سوی دیگر به یک تیر چوبی متصل شده بود که ارابه را می‌کشید. این نوع یوغ در باختر اروپا رواج داشت.
▪ یوغ گردنی: تحول دیگری از یوغ، دوگانه شدن میلهٔ چوبی است به‌طوری‌که دو جانور مانند اینکه در یک چهارچوب قرار گرفته است. با این نوع یوغ می‌توان چهارپایان بی‌شاخ نظیر خر یا آنهائی که شاخ‌هائی مورب نزدیک به افقی داشتند مانند گاومیش به‌کار می‌گرفت و چون روی گردن و برآمدگی تیرهٔ پشت قرار دارد آن را یوغ گردنی نامیدند. ازین نوع یوغ با دو تیر چوبی به شکل یک چهارچوب هنوز در کشورهای بالکان برای گاوها استفاده می‌کنند. در قدیم در جنوب فرانسه برای قاطرها به‌کار می‌رفت ولی با این تفاوت که به‌جای چوب پائینی تسمه‌هائی می‌گذراندند که دو چوب پهلوئی را به یکدیگر وصل می‌کرد. [۱۰]

۱۰ـ تاریخ صنعت و اختراع ـ موریس دوما ـ ترجمه عبدالله ارگانی