اشاعه فرهنگ دینی در سایه هنر قرآنی

جستجویی در بخش های مختلف هجدهمین نمایشگاه بین المللی قرآن کریم . . .

دل هر روزه داری یک پرنده مهاجر است که در تب و تاب رسیدن به آسمان به دنبال نشانه هاست. نوای صوت قاری که در فضای نمایشگاه قرآن می پیچد، دل آزاد می شود. این نمایشگاه فرصتی است که دل رد تابلوهای راهنما و اعجاز آیه ها را بگیرد و به بالاتر از خاک و بنده هایش، بالاتر از رنگ ها و لعاب هایش پربکشد.
اکثر خانواده ها با فرزندان خود به نمایشگاه می آیند و این همگامی هم فضای شادی را ایجاد می کند و هم تأثیر بسیار مثبتی در روحیه و تربیت فرزندان دارد. گروه نمایش صحنه تئاتر را در فضای بیرونی مهیا می کنند.گروه موزیک سنج و طبل می زنند. نوای سنج که برمی خیزد، ناخودآگاه تعزیه عاشورا در یادمان زنده شده و روح هوایی می شود. روح سرکش در اسارت، روح مظلوم و محکوم به زندان خاک، دمی بیاسای، دمی در هوای نور نفسی تازه کن. دامن گرم آفتاب بر سر خیمه های بیرونی پهن شده اند. روی صندلی پلاستیکی همان حوالی می نشینم و ذهنم را روانه این کاروان می کنم که همه چیزش را از قرآن گرفته است.
فضای ۹۰ هزارمتری نمایشگاه به ۳۲ بخش تقسیم شده که مجموعاً ۳۴۳ناشر داخلی و خارجی در آن حضور پیدا کرده اند و این از رشد ۳۵ درصدی حضور ناشران نسبت به سال گذشته خبر می دهد. ۶۰استاد در بخش پژوهش، ۴۰۰اثر برگزیده هنری، ۷۰ شرکت هنری، ۱۴۰ نشست، ۳۶ ملیت، ۱۵هزار منابع قرآن پژوهی، ۶۰ نهاد دانشگاهی، ۵۰ نهاد حوزوی، ۱۵۰ عکس برگزیده از میان بیش از دو هزار عکس، ۱۰۸ تئاتر صحنه ای قبل و بعد از افطار، بخش خانواده و حجاب که با همکاری وزارت کشور برگزار شده است و ۳۰۰ تابلو و پوستر محتوایی ازجمله ویژگی های این نمایشگاه است.
در نمایشگاه امسال بخش کودک و نوجوان آنچنان رشد پیدا کرده که نظر ویژه مسئولان به این گروه سنی به عنوان مخاطبین باهوش و تأثیرپذیر از کلام الله کاملاً مشهود است. زبان هنر در تمام بخش ها جاری است، از تئاترهایی که در فضای بیرونی نمایشگاه برگزار می شود تا غرفه هایی که دانشجویان دانشگاه های هنر با تقدیم دستاوردهای هنری شان سعی دارند هنر متأثر از اسلام و قرآن را پیش روی بازدیدکنندگان بگذارند، همگی نشان دهنده این است که بالاخره به جایگاه ارزنده زبان هنری در اشاعه تربیت و سلیقه دینی پی برده ایم.


● سیاست جدید هنری کردن نمایشگاه قرآن
خیلی ها برای اولین بار به نمایشگاه آمده اند و این را مدیون اطلاع رسانی خوب در رسانه ها هستیم. رسانه ها به ویژه از نوع مکتوب وقتی همت کنند، حرکتی بزرگ جرقه می خورد.
قلی پور، کارمند که امسال اولین سال بازدیدش ازنمایشگاه است، تکه ای از روزنامه های صبح را که پیرامون این نمایشگاه مطلب نوشته اند، نشانم می دهد و می گوید: «صبح این مطالب را خواندم و از گستردگی حضور ناشرین مذهبی باخبر شدم. بعدازظهر که از محل کارم با مترو به سمت خانه می رفتم در ایستگاه مصلی توقف کردم که سر راهم به نمایشگاه بیایم.»
وی که بسیار به خواندن کتاب های دینی علاقمند است و دوست دارد عناوین کتاب های تاریخی و روایی در نمایشگاه قرآن دوچندان شوند، می گوید: «نام این نمایشگاه را از روی پوسترها و تابلوهای مسیر این طور متوجه شدم؛ قرآن، کتاب زندگی.
در شرایط امروز که دشمنان ذهن و فکر جوانان ما را نشانه گرفته اند، بهترین شیوه مقابله این است که از قرآن کمک بگیریم. نوجوانی که با قرآن انس گرفت، بیمه الهی می شود و از خیلی خطرات مصون می ماند. ازطریق داستان های تاریخی و روایی دین را به تفکر فرزندانمان پیوند زده و از آنها بخواهیم جواب سؤالاتشان را از قرآن بگیرند. اشتباه بزرگ ما این است که قرآن های نفیس را در ویترین منزلمان گذاشته ایم و فقط در زمان های خاصی آن را بیرون می آوریم. قرآن و مفاهیم آن باید وارد متن زندگی مان شود. این همان مطلبی است که مقام معظم رهبری بارها به آن تأکید داشته اند.»
برای اولین بار با تصویب مجلس، دستگاه ها می توانند نیم درصد از اعتبارات هزینه ای خود را برای فعالیت های قرآنی هزینه کنند. امسال چیزی که بیشتر بر آن تأکید می شود بودجه قرآنی کشور است.
حجت الاسلام حمید محمدی، قائم مقام قرآنی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و رئیس هجدهمین نمایشگاه قرآن کریم در مراسم افتتاحیه می گوید:
«بودجه قرآنی امسال ده ها برابر سال گذشته است و این یکی از شرایط خاص نمایشگاه هجدهم محسوب می شود؛ چراکه مسئولان سازمان های گوناگون پول بیشتری برای خرج کردن دارند و می توانند با فراغ بال بیشتری از نمایشگاه خرید کنند.»
وی ادامه می دهد: «اکنون زمان مناسبی است که مسئولان با بازدید از نمایشگاه اقدام به جذب نیم درصدی بودجه قرآنی خود در ادارات کنند. ضمناً ۵ سیاست کلان در حرکتی جدید برای هجدهمین نمایشگاه رخ داده که نخستین سیاست، هنری کردن نمایشگاه است؛ چراکه می توان از طریق معارف، بر عقل ها و از طریق هنر ناب قرآنی، بر دل ها نفوذ کرد. درواقع با هنر می توان همزمان عقل، قلب و دل مردم را برای جلب انظار آنها به سوی قرآن نشانه گرفت. تسهیل حضور نهادها در نمایشگاه، خدمات مردمی خوب، تجمیع ظرفیت های ملی و بین المللی و بین المللی کردن حقیقی نمایشگاه با حضور حداقل ۳۵ کشور دنیا از روز اول برپایی، از سیاست های جدید هجدهمین نمایشگاه بین المللی قرآن کریم هستند.»
محمدی از برپایی ۹۳ بخش نرم افزاری، ۷۰ شرکت تولیدکننده آثار هنری، ۱۴۰ نشست علمی همراه با ضبط تلویزیونی و پخش در طول سال، حضور ۶۰ استاد دانشگاه، عرضه ۱۴اثر هنری داوری شده، نمایش ۱۵۰ عکس و اجرای ۱۰۸ تئاتر صحنه ای با موضوع خانواده و نوجوان و ۱۶۰ تئاتر خیابانی به علاوه برپایی غرفه مخصوص عرضه محصولات حجاب و عفاف خبر می دهد.


● فعالیت های بخش کودکان و نوجوانان نمایشگاه قرآن
دو خانم که یکی فرزند نوزادش را به کمر بسته است، روی نیمکت حاشیه راهروهای نمایشگاه استراحت می کنند. فریده تقی زاده که خود مربی جامعه الزهرا(س) -مؤسسه حفظ قرآن- است. می گوید: «در جامعه الزهرا(س) شروع آموزش های قرآنی به کودکان از چهارسالگی است. ما سعی می کنیم مفاهیم مذهبی و قرآنی را در قالب های جذاب کودکانه مثل شعر و بازی به بچه ها ارائه دهیم. وقتی ذهنیت کودک با قرآن و مفاهیم آن پیوند بخورد، در حقیقت توانسته ایم مسیر آرامش را پیش رویش قرار دهیم. چنین کودکانی در آینده افرادی توانمند، با صلابت و لبریز آرامش خواهند شد.» وی که معتقد است زندگی مشترک و فرزندش را از برکت توسل به قرآن دارد، در ادامه توضیح می دهد: «نقش خانواده در هدایت فرزندان خیلی مهم است. ما باید راهنما باشیم، اما مسیر توسط خود بچه ها طی می شود. شاید یکی از نقش های والدین در تربیت قرآنی فرزندان این باشد که آنها موظفند فرزندانشان را به عامل قرآنی، جمع ها و محیط های مذهبی انس دهند. نمایشگاه قرآن فرصت این گره خوردن را فراهم کرده و می تواند معرف بیشمار کانال دیگر باشد.»
تشکیل ۱۰ غرفه گفت وگو، هشت کارگاه هنری، دو کارگاه وبلاگ نویسی و دو کارگاه نشریات قسمتی از برنامه های مختلف بخش نوجوانان نمایشگاه بین المللی قرآن است که همه روزه پذیرای جمع کثیری از نوجوانان بازدیدکننده است. این بخش در ۱۰ غرفه جهت گفت وگو محیطی دلنشین برای پرسش و پاسخ و رفع ابهامات نوجوانان ترتیب داده که همه روزه با حضور کارشناسان دایر است. در این بخش هشت کارگاه آموزش رشته های پتینه، خوشنویسی، معرق، قالیبافی و گرافیک با حضور استادان هر رشته فعال است. کارگاه وبلاگ نویسی نیز برای آموزش ساخت وبلاگ و کارگاه نشریات برای ارائه اشتراک شش ماهه نشریات دانش آموزی در نمایشگاه قرآن دایر شده اند. بخش نوجوانان قرآن در طبقه همکف سالن شبستان واقع شده است.
وزارت آموزش و پرورش نیز با شکل دهی یک مدرسه نمادین قرآنی در بخش آموزش نمایشگاه بین المللی قرآن حضور دارد.
علی عزتی، مسئول غرفه مدرسه قرآن برنامه های این مدرسه را در ۴۳بخش معرفی کرده و می گوید: «مخاطبین ما از دوره پیش دبستانی تا پیش دانشگاهی، فرهنگیان و اولیا هستند. بحث آموزش قرآن طبق مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی به وزارت آموزش و پرورش سپرده شده است. از این رو مدرسه نمادین قرآن را طراحی کرده ایم که در آن انواع کلاس ها و فعالیت های قرآنی که در وزارت آموزش و پرورش برگزار می شود، به نمایش درآمده اند.»
وی ادامه می دهد: «برای اولین بار دارالقرآن مجازی را راه اندازی کرده ایم که می توانیم آن را در ردیف بعدی دانشگاه علوم حدیث قرار دهیم و به عنوان یکی از پیشرفته ترین دارالقرآن ها توصیفش کنیم. فضای نمادین حیاط مدرسه پذیرای دانش آموزان ۲۲منطقه آموزشی شهر تهران است و بعد از اذان مغرب سفره افطاری در آن پهن می شود. در این مدرسه از سوی ستاد اقامه نماز، سازمان آموزش استثنایی، سازمان پژوهش و تألیف کتب درسی، مراکز تربیت معلم و غرفه انجمن اولیا و مربیان مسابقات قرآنی برگزار شده و کتاب های ویژه دانش آموزان معرفی می شوند.»
عزتی حضور متمرکز آموزش و پرورش را در هجدهمین نمایشگاه قرآن دلیلی بر اهمیت ویژه آموزش قرآن کریم و مفاهیم آن عنوان می کند.


● غنی کردن اوقات فراغت جوان با تفکر قرآنی
سمیه سادات رضوی، مسئول غرفه انتشارات «پیری» با تأکید بر این که در غرفه شان قرآن هایی با قیمت مناسب برای عموم مردم ارائه داده اند، می گوید: «قیمت های ما زیاد بالا نیست، ولی کلام الله را با چاپ های مختلف و مناسب نیازهای گوناگون مخاطبین ارائه داده ایم. قرآن های درشت خط در کنار قرآن هایی که به صورت منسجم و درشت معنای آیات را آورده اند، پیش روی مخاطبین قرار گرفته اند. قیمت ها بین دو تا دوازده هزار تومان هستند.»
وی پیرامون تأثیر انس با قرآن در مراحل مختلف زندگی به ویژه در دوره جوانی می گوید: «جوانان باید به مفاهیم آیات توجه خاص داشته باشند. تنها قرائت و خواندن معنا کافی نیست باید در معانی تفکر کرد. خاصیت جوانی این است که جوان هیچ چیز را کورکورانه قبول نمی کند، لذا شرکت در بحث های قرآنی و جلسات پرسش و پاسخ دینی برای آنها بسیار راهگشاست. باید مفاهیم قرآنی وارد متن زندگی جوان شود.»
رضا مرتضایی، مسئول غرفه سفیران بی نشان نیز غرفه خود را این گونه معرفی می کند: «به سفارش آیت الله بهجت به شرکت معنوی مردم برای آزادی چهار دیپلمات ربوده شده احمد متوسلیان، سیدمحسن موسوی، تقی رستگارمقدم و کاظم اخوان این غرفه را برپا کرده ایم. ایشان برای آزادی این چهار دیپلمات به ختم قرآن، ذکر صلوات و خواندن نماز جعفر طیار سفارش کرده بودند که البته از این توصیه همه افراد گرفتار نیز می توانند استفاده کنند. در این غرفه علاوه بر ثبت نام مردم برای مشارکت معنوی در آزادی این چهار عزیز، سعی کرده ایم اطلاعات روشنی را از نحوه اسارت ایشان به مردم ارائه دهیم. خیلی از افراد شاید درست در جریان قضایا نیستند.»
وی ادامه می دهد: «در هجدهمین نمایشگاه قرآن کریم، پیرامون بصیرت قرآنی خیلی خوب عمل شده است. نمایشگاه امسال در شرایطی برگزار می شود که علاوه بر ماه مبارک رمضان در ایام تعطیلی مدارس و دانشگاه ها قرار گرفته ایم. جوان برای پرکردن اوقات فراغتش به نمایشگاه می آید و می تواند از هر بخشی با توجه به سلیقه اش بهره ای ببرد. قرآن می تواند به اوقات فراغت جوان برکت ببخشد و آن را ثمربخش کند.»


● سرمایه گذاری فرهنگی در سایه هنر قرآنی
در سیاست کلان خدمات دهی خوب به مردم امسال شاهد راه اندازی تهویه مصلای تهران هستیم و فضای داخلی خنک راتجربه می کنیم. ضمناً از هشت هزار روزه دار در افطارهای نمایشگاه پذیرایی می شود. اما تغییر ساعت کار نمایشگاه قرآن و محدود کردن آن به ۵ بعدازظهر تا ۱۲شب به نظر می رسد چندان مناسب نبوده است.
زیبا صالح پور، خانه دار در مورد ساعت برپایی نمایشگاه می گوید: «من صبح ها در خانه تنها هستم و سال های گذشته با خیال راحت به نمایشگاه می آمدم، اما امسال با توجه به این که ساعت کار نمایشگاه فقط به حوالی افطار و بعد از آن اختصاص پیدا کرده، بازدید سخت شده است. زنان خانه دار معمولا در این ساعات مشغول مهیا کردن سفره افطاری هستند و با توجه به پخش سریال های ماه مبارک رمضان اغلب اعضای خانه دوست دارند در منزلشان باشند. سال های گذشته که صبح و بعدازظهر نمایشگاه دایر بود هر کس می توانست با توجه به شرایطش برنامه ریزی داشته باشد.»
لیلا کریم اخلاقی، دانشجوی کاردانی نقاشی ایرانی در غرفه کارگاه هنری دانشگاه جامع علمی و کاربردی به همراه دوستانش مشغول تهیه کردن آثار هنری کوچک برای هدیه دادن به بازدیدکنندگان است. خانم بهرامی، مسئول اجرایی در بخش پشتیبانی این غرفه صادقانه می گوید: «کار این بچه ها ارزش دارد وگرنه ما فقط یاریگرشان هستیم. این بچه ها با دهان روزه همه توانشان را به کار گرفته اند تا هدیه ای هنری با دست خود تهیه کنند و به بازدیدکنندگان یادگاری دهند. وقتی هنر اسباب اشاعه فرهنگ دینی قرار می گیرد، زیباترین آثار و ثانیه ها خلق می شود.»
کریم اخلاقی نیز توضیح می دهد: «اسم دانشگاه ما این است که علم را کاربردی می کند و به متن زندگی می آورد. ما هم سعی کرده ایم با توسل به مفاهیم قرآنی هنر متعالی را پیش چشم بازدیدکنندگان قرار دهیم. امسال در نمایشگاه کارگاه هنری زده ایم و در رشته های تذهیب، خوشنویسی، طراحی و نقاشی، گرافیک رایانه، فرش، نقاشی روی شیشه، گل و مرغ، کاشیکاری، خط در گرافیک، معرق کاشیکاری، انواع چاپ و نگارگری آثاری ارائه داده ایم.»
وی ادامه می دهد: «وقتی قرآن می خوانیم به عمق هنر واقعی پی می بریم. هنر ایرانی از متن مفاهیم قرآنی برخاسته اند. اگر بخواهیم در قالب هنر مفاهیم قرآنی را اشاعه دهیم نیازمند پشتوانه علمی و تحقیق و پژوهش هستیم. اثر هنری طی چند ماه خلق می شود ولی پشتوانه اش باید چندین سال تفحص علمی باشد. با این حال هزینه کردن در این مسیر پول دور ریختن نیست یک سرمایه گذاری ایده آل فرهنگی است. آثار هنری قادرند با تفکر هر ملیتی ارتباط برقرار کنند. خارجی ها وقتی کارهای خط نوشته غرفه را می بینند صراحتاً می گویند که ما می دانیم در پیچ و خم این خطوط حرف های معنوی زیبایی به حیات طیبه شان ادامه می دهند و به چشم هر بیننده آرامش می بخشند.»
پشت پنجره دل، ترنم اشک های دعا نشسته است. آخر راه به کجا ختم می شود؟ خیلی از ما پای سفره سحر و افطار دعا می کنیم که عاقبت به خیر شویم. اما این عاقبت به خیری چگونه حاصل می شود؟ حتماً شنیده اید که بخش اعظم خوشبختی و سعادتمندی به این بستگی دارد که در چه مسیری قدم می زنیم، وگرنه بدون انتخاب راه نتیجه روشنی هم حاصل نمی شود. انسانی که با یاد خدا دلش اتصال همیشگی دارد و با آیات نور عجین شده است، زمینه استجابت بزرگترین دعای دنیا و خوشبختی عالم را برای خودش رقم زده است.
قرآن چراغی است که تا همیشه مسیر درست را پیش رویمان قرار می دهد و به عاقبت به خیری پیوند می خوریم.
رسالت قرآن در شفای دل ها مقدم بر هدایت آن است. ابزار هدایت قرآن اندیشیدن در عمق آیات الهی و ابزار شفای قرآنی جذب مشتاقان است.
در نمایشگاه امسال زبان هنر به اندیشه قرآنی پیوند داده شده، چراکه این راهکار بهترین شیوه در توسعه فرهنگ قرآنی است و هنر در سایه آیات الهی خط و جهت تعالی پیدا می کند.
نمایشگاه قرآن بزرگترین نمایشگاه دینی کشور است که هرساله به صورت متمرکز در پایتخت برگزار می شود، اما همچنان این سؤال وجود دارد که آیا نیازی نیست برای جهت دهی فعالیت های قرآنی و تقویت سلیقه مخاطبین در سراسر کشور این نمایشگاه لااقل در گام نخست در شهرهای بزرگ کشور به فواصل در طول سال تکرار شود؟
این گونه هم ناشرین کتب معرفتی فرصت و انگیزه رشد پیدا می کنند و هم مخاطبین در سراسر کشور به منابع جدید دسترسی خواهند داشت و به نوعی عدالت در توزیع محصولات فرهنگی رعایت می شود.


● پایه گذاری انس با قرآن از بستر خانواده ها
آموزش قرآن در خانه، آموزش و مسابقات احکام در خانه، مسابقه خطبه غدیر، مسابقه آموزش مفاهیم قرآن کریم، مسابقه آموزش قصار و حکم نهج البلاغه و نیز آموزش روخوانی و روانخوانی به همراه حفظ قرآن کریم همگی از شاخه های فعالیت غرفه هیئت های قرآن و عترت است که به نمایندگی از بسیج مستضعفین و معرفی فعالیت های آنها در نمایشگاه حضور دارند.
محور اصلی کار بر این گذاشته شده که خانواده ها با قرآن کریم انس بگیرند و در این فضای معنوی تربیت فرزندان به بهترین نحو صورت گیرد.
مهدی قاسمی غرفه دار این بخش توضیح می دهد: «این طرح ها در سال ۷۳ از دل دارالقرآن بسیج برخاستند و با شرکت بیش از یک میلیون و صدهزار نفر در ۴۳ مرحله آموزشی آغاز شدند. تاکنون طرح آموزش قرآن در خانه برای خانواده پرسنل سپاه و بسیاری از وزارتخانه ها به اجرا درآمده است.
درهرکدام از مسابقات و دوره های آموزشی دیگر نیز تعداد زیادی از علاقمندان حضور داشته اند و استقبال به همین میزان چشمگیر بوده است.»
وی از برپایی کارگاه های آموزشی قرآن به زبان هنر برای کودکان و نوجوانان در سالن های مختلف نمایشگاه خبر می دهد و می گوید: «یکی از ویژگی های نمایشگاه امسال بیان مفاهیم قرآن به زبان هنر است. تئاترهای قرآنی و بیان قصه های قرآنی برای کودکان و نوجوانان بسیار جالب بوده و با استقبال کم نظیری روبرو شدند.
در بخش نرم افزاری نمایشگاه نیز تنوع محصولات نسبت به سال های قبل رشد چشمگیری داشته و با حضور مؤسسات خصوصی در کنار مؤسسات ارگانی سفره ای رنگارنگ از CDهای آموزشی به سبک و سیاق های گوناگون و متناسب با سلیقه های مختلف و کاربری های متفاوت پهن شده است.
وی از تئاتر شعبده شیطان که ویژه کودکان و نوجوانان در فضای بیرونی نمایشگاه در حال اجراست، به عنوان شیوه ای بدیع برای آشنایی این قشر با مسائل روز یاد می کند و می گوید: «با زبان نمایشی و هنر می توان ریزترین و ظریف ترین مسائل اخلاقی و تربیتی را خیلی لطیف گوشزد کرد و به بهترین نتایج رسید، چراکه اصولاً قشر کودک و نوجوان زبان نصیحتی و خشک را نمی پذیرند.»


● هجرت از روزمرگی ها
دور تا دور غرفه را با نی و گونی تزیین کرده اند. این جا غرفه کارهای مخلصانه و آغاز جدایی از روزمرگی هاست، غرفه اردوهای جهادی بسیج دانشجویی. علیرضا گودرزی فراهانی، مسئول غرفه از برگزاری چند اردوی اخیر و کارهای انجام شده این گونه می گوید: «تابستان سال پیش در خواف (خراسان رضوی) فعالیت داشتیم. در خواف یک استخر برای جداسازی آب شرب از آب طیور ساختیم و تعمیر مدرسه نیز انجام دادیم. معمولاً پروژه های آبرسانی در اولویت کاری ماهستند. خیلی از این پروژه ها از زمان جهاد سازندگی کلنگ خورده اند و بعد به دلایلی رها شده اند، ما این پروژه ها را تکمیل می کنیم و تحویل مردم منطقه می دهیم.»
وی ادامه می دهد: «در بهار ۸۹ روانه سیستان و بلوچستان شدیم. ساخت سرویس بهداشتی، مسجد، خانه معلم، خدمات پزشکی و دندانپزشکی و نیز کارهای اعتقادی و فرهنگی مجموعه ای از فعالیت های ثبت شده در کارنامه سفر سیستان است. ما چون تجربه کار در خواف را داشتیم، توانستیم در سیستان و در منطقه سنی نشین به راحتی کار کنیم و به برادران دینی خود خدمت رسانی داشته باشیم.»
گودرزی فراهانی پیرامون برنامه آینده اردوهای جهادی توضیح می دهد:
«الان شرایطی فراهم شده که همه اقشار جامعه بتوانند با مراجعه به سایت بسیج دانشجویی (WWWBSOir) برای ثبت نام جهت شرکت در اردوها و نیز ارائه توانمندی هایشان به بسیج اقدام کنند. درنظر داریم اردوی بعدی را در زنجان برگزار کنیم. تاکنون چندین بار جهت شناسایی نیازهای منطقه و پروژه های رفاهی و فرهنگی تیم های کارشناسی به روستاهای زنجان اعزام کرده ایم. تمام تلاش ما این است که افراد با هر دیدی ورود پیدا کنند و بعد در جریان اردو هم برایشان در راستای خودسازی اتفاقاتی بیفتد و هم نگاهشان غیرمستقیم تغییر کند.»
در گوشه غرفه ماکت زیبایی از پروژه پل سازی در روستاهای رشت به چشم می خورد. بچه های مهندسی عمران به کمک سایر دانشجویان توانسته اند این پل بتونی را روی یک رودخانه بسازند و دو روستای این سو و آن سوی رودخانه را به یکدیگر متصل کنند.
غرفه دار این بخش در تکمیل صحبت هایش می گوید: «امسال حتی در تزئین غرفه سعی کرده ایم به نوعی فاصله محرومیت و رفاه را در ذهن مخاطب تداعی کنیم. این حصیرها، گونی ها و نی ها نشانه ساده زیستی و محرومیت در برخی مناطق نیازمند است و اما LCD، لپ تاپ و CD و ... که در غرفه به چشم می خورد گواه تکنولوژی و رفاه شهری است. ما با اردوهای جهادی توانسته ایم بچه ها را بین این دو قطب قرار دهیم و آنها را به سمت هدف های بزرگتر که یکی از آن کم کردن فاصله غنی و فقیر در جامعه اسلامی تعریف شده، سوق دهیم.»


● کلاسی برای خودسازی و انقلاب درونی
حبیب نصیری، جوان دانشجویی است که خودش را هیچ کاره در اردوی جهادی معرفی می کند! و پشت نی ها قایم می شود! همگی می خندیم و می گوییم: «مگر می شود هنری نداشت و پا در اردوی جهادی گذاشت؟ کمترین هنر این است که توان جدا شدن از روزهای بی دغدغه و آرام شهر و دیار خودتان را دارید.»
نصیری با بچه های اردوی سوسنگرد همراه بوده و در آنجا پروژه ساخت مسجد را دنبال کرده اند.
وی می گوید: «همه کسانی که اول ثبت نام می کنند در خیالشان این است که با جریان فکری خاصی همراه شده اند، اما در اردوی جهادی دانشجویان با هر سلیقه فکری حضور دارند و کم کم خودشان در میدان فعالیت و همنشینی با مردم بومی منطقه محروم به یک انقلاب درونی می رسند.
همکلاسی داشتیم که بسیار ثروتمند بود. با ماشین تک و مدل بالایش به دانشگاه می آمد و به قول معروف از آن تی تیش ها بود، ولی شاید باورتان نشود در اردوی جهادی یک چفیه به سر و صورتش بسته بود و در یک نقطه دورافتاده سرویس بهداشتی مدرسه ای را تعمیر می کرد!»
نصیری ادامه می دهد: «گاه حتی روحانیون گروه وارد گروه های بچه ها می شدند و بی آنکه زبان نصیحتی به کار گرفته شود، شوخی های تند بچه ها به شوخی های لطیف و فرح بخش تبدیل می شد. اردوی جهادی یک کلاس خودسازی و انقلاب درونی است.»


● جهادی دیگر
علیرضا رضایی، یکی از بازدیدکنندگان نمایشگاه که اتفاقاً مستندساز هم هست و با بچه های اردوهای جهادی ارتباط تنگاتنگی داشته پیرامون تجربه همراهی اش با اعضای گروه می گوید: «ما یک تیم از شبکه سه سیما بودیم که جهت تهیه فیلم مستند با اردوی جهادی خراسان همراه شدیم. اولش به ما گفتند که قرار است سفر مشهد برویم. تمام ذهنیتمان هم سفر مشهد بود. وقتی وارد روستای چاه زول شدیم، تازه فهمیدیم در ۵ کیلومتری مرز افغانستان هستیم! بچه ها اخم کردند که اینجا کجاست؟ یکی دو روز اول گرفته بودند، اما چند روزی که گذشت آنچنان با هم و با شرایط گروه خودشان را تطبیق دادند که باورنکردنی بود.
این حالت در مردم منطقه هم دیده می شد. ذهنیت آنها نسبت به بچه های بسیج چیز دیگری بود، اما وقتی اخلاص و تلاش خستگی ناپذیر بچه ها را دیدند، دیدشان به گروه کلاً تغییر کرد و حتی تک تک شان برای کمک پا پیش گذاشتند. جالب ترین صحنه ای که دیدم زن جوان بارداری بود که پا به پای مردان خانواده اش برای ساختن خشت و کمک به بچه های گروه جهادی به میدان آمده بود.»
وی رسالت اصلی اردوی جهادی در سایه معرفت دینی و قرآنی را برانگیختن حس خودباوری افراد (شرکت کنندگان در اردو و اهالی منطقه) عنوان کرده و می گوید: «در منطقه چاه زول یک هفته تمام بدون تلفن همراه بودم. در آرامش فقط کار می کردیم و بیشترین لذت را می بردیم، به ویژه وقتی لبخندی بر لبان کودکان منطقه می نشست حس می کردیم دوبال برای پرواز بر شانه هایمان روییده است!»
وی به خاطره دیگری از بچه های عمران اشاره می کند و می گوید: «یکی از بچه های گروه پشت بی سیم سؤال می کرد: حاجی بتونه را چطور درست می کنند؟ و رئیس اردو دستور کار را می داد. برایم تعجب آور بود که بچه های عمران کار عملی را تجربه نکرده بودند، اما در جریان اردو حتی تئوری هایی را که در دانشگاه خوانده بودند به اجرا می گذاشتند و از لحاظ علمی نیز زبده تر می شدند.»
این مستندساز در تکمیل صحبت هایش می گوید: «هدف من از ساخت مجموعه پیرامون اردوهای جهادی ترویج روحیه جهادی در اقشار مختلف جامعه بوده، چون ما می دانیم تنها راه موفقیت طولانی مدت تعهد به خود، دیگران و جهان پیرامونمان است. در حال حاضر کشور ما مورد هجوم همه جانبه رسانه های غربی قرار گرفته و آنها می کوشند انسان را به مادی گرایی ماتریالیسم و اومانیسم تشویق کنند و می کوشند ارزشهای معنوی و روحانی را کمرنگ کنند تا به اهداف شوم خود دست پیدا کنند، از این رو مستندسازی از فعالیت های جهادی برای من به عنوان یک وظیفه شغلی نبود و با انگیزه شرکت در جهادی دیگر قدم در این مسیر گذاشتیم.»


● کوچکترین قرآن و نامه جهان
سیدعلی مجابی، مسئول دفتر حمایت از هنرمندان بسیج علمی نیروی مقاومت و غرفه دار غرفه ریزنگاری که خود در جایگاه یک هنرمند توانسته طرح ها و نوشته های متعددی را از جمله آیات قرآن کریم بر دانه های برنج بنویسد، برایمان توضیح می دهد: «با این شیوه علاه بر نوشتن قرآن بر دانه های برنج توانستم کوچکترین نامه جهان را خطاب به اوباما بر دانه برنج بنویسم و به پنتاگون ارسال کنم. دانه برنج حاوی کوچکترین نامه جهان از پشت به یک برگ زیتون به نشانه صلح جهانی چسبانده شده بود.
در نامه آورده بودم: به نام خدا، آقای اوباما شما که با ادعای دوستی با مردم جهان از جمله ایران جایزه صلح نوبل را به خود اختصاص داده اید، بار دیگر خاطره جنایت های گذشته دولت آمریکا را با تهدیدات اتمی به ایران زنده نمودید و می دانیم که استفاده صلح آمیز از انرژی هسته ای حق مسلم همه ملت های جهان است. جایزه صلح نوبل با بمباران اتمی تعارض دارد.»
این هنرمند که تاکنون موفق شده بر روی تار مو و دانه شکر نیز آیات و نقوشی را حک کند، در ادامه می گوید: «این هنر، هنر نویی است. هدف بعدی من این است که مثل انجمن خوشنویسان، انجمن ریزنگاری را تشکیل دهم و خوشنویسی و نقاشی روی اجسام ریز را به هنرآموزان آموزش دهم. قرآن کاملی که روی یک برگ نوشته شده می تواند به راحتی تا شود و در جیب قرار بگیرد. این نوع نگارش را تنها با چشم مسلح می توان خواند، در نتیجه برخی مطالب را می توان با این شیوه محفوظ کرد. ویژگی های مثبت ریزنگاری بیشمار است.»