کلیشه‌هایی از جنس حقیقت

درباره دو نمایشگاه « سفیران صلح» و «ما محرومیم» . . .

● ما بودیم
سردشت جایی‌ست در حوالی استان آذربایجان غربی. حدود ۲۳ سال پیش در همین روزها بود که این شهر بمباران شد و ۱۱۰ نفر از ساکنان غیرنظامی آن درجا کشته شدند. ۸۰۰۰ نفر دیگر هم مسموم شدند و مجبور که عمر عوارض فرساینده آن را تحمل کنند. به همین مناسبت تلخ، فرهنگسرای نیاوران نمایشگاه «سفیران صلح» را با شعار «قربانیان سلاح‌های شیمیایی و اتمی در آرزوی صلح و عدالت» برگزار کرده است. نمایشگاهی به یاد آدم‌هایی که روزگاری روی این کره گرد و خاکی نفس می‌کشیدند و اگر جهان جای بهتری بود، هنوز هم می‌توانستند باشند. و همچنین به یاد آدم‌هایی که هنوز هستند و نفس می‌کشند. اما با درد، با رنج....
در نگارخانه شماره یک این فرهنگسرا ۱۵۰ قطعه عکس مربوط به بمباران اتمی و شیمیایی پنج کشور آسیب دیده از حدود ۱۰۰ عکاس داخلی و خارجی به نمایش گذاشته می‌شود. هنگام تماشای این عکس‌ها،می‌توانید گاه به گاه به فیلم‌های مستندی که از بمباران شیمیایی در گالری به نمایش گذاشته شده، نگاه کنید.
در نگار خانه شماره دو فرهنگسرای نیاوران، نقاشی کودکان و نوجوانان قرار دارد. این نقاشی‌ها، پیش‌تر از این در «هیروشیما» به نماش گذاشته شده‌اند. شهر هیروشیما و مردمان‌اش هم خود، یکی از قربانیان بمباران‌های شیمیایی هستند. در کنار این برنامه قرار است کارگاه تخصصی «اریگامی» برگزار شود. اریگامی یکی از هنرهای قدیمی ژاپنی است. این کارگاه با نام «کاغذ و تا» به مدت سه روز در فرهنگسرا برگزار می‌شود.
این نمایشگاه تا یازدهم همین ماه برقرار خواهد بود. ظاهرا قرار است در روزهای مختلف، مصدومان شیمیایی در سالن گوشه فرهنگسرای نیاوران حاضر شوند و خاطرات خودشان را از آن روزها بیان کنند. سالن گوشه در در انتهای حیاط مرکزی فرهنگسرا و بین دو ساختمان قرار دارد. این نمایشگاه به همت انجمن حمایت از قربانیان سلاح‌های شیمیایی بنیاد شهید و امور ایثارگران، موزه صلح تهران برگزار می‌شود.
چند روز قبل از آغاز این برنامه، خبر دیگری در رابطه با نمایشگاه «سفیران صلح» روی خبرگزاری‌ها قرار گرفت که در انتها این جملات به چشم می‌خورد: « انجمن حمایت از قربانیان سلاح‌های شیمیایی از نمایندگان رسانه‌ها و مطبوعات دعوت کرده که با قربانیان سلاح‌های کشتار جمعی هم‌صدا شده و در رساندن پیام صلح آرزوی جهانی بدون این سلاح‌های غیرانسانی به گوش جهانیان آنان را یاری کنند». حالا ما هم به شما پیشنهادمی‌دهیم که در یکی از این روزهای پیش رو سری بزنید به این نمایشگاه و اگر شد چند نفری را با خودتان همراه کنید. مواجهه با درد و رنج لذت بخش نیست. اما خیلی چیزها را یادمان می‌اندازد. فرهنگسرای نیاوران در انتهای پاسداران، مقابل پارک نیاوران قرار دارد.


● ما محرومیم
نگارخانه چلیپا دوره جدید نمایشگاه‌های خود را در سال ۸۹ با نمایشگاه «ما محرویم» آغاز می‌کند. این نمایشگاه شامل ۵۰ قطعه عکس است که دانشجویان جهادگر در مدت حضور خود در اردوهای جهادی گرفته‌اند.البته تعداد عکس‌ها بیشتر از این بوده، اما در نهایت این تعداد برای نمایش انتخاب شده‌اند. مسئول برگزاری این نمایشگاه می‌گوید اکثر این عکس‌ها مربوط به مناطق مرزی و حاشیه ای ایران هستند:« این مناطق به دلیل بعد مسافت و دوری از مناطق مرکزی عموما مورد غفلت قرار می گیرند که البته با اجرای این قبیل طرح‌های جهادی مشخص می شود که در خصوص محرومیت زدایی کارهای اساسی و بنیادین در حال انجام است. کار فرهنگی و تبلیغی با هنری چون عکاسی می تواند در مجاب کردن مسئولان برای اهتمام و توجه بیشتر به این مردم، کمک شایانی کند.» در این نمایشگاه می‌توانید عکس بچه‌هایی را که پشت میز و نیمکت فرسوده مدرسه نشسته‌اند ببینید. بچه‌هایی که با هزار زحمت، هزینه و وقت برای تحصیل‌شان را فراهم می‌کنند و در نهایت هم امکانات آن قدر که باید در دسترس‌شان نیست. حق با شماست. تمام این جمله‌ها تکراری است. تمام این حرف‌ها میلیون‌ها بار گفته و نوشته شده و از این دست عکس‌ها هم در تاریخ عکاسی فراوان است. اما وقتی آدم در مقابل عکس چشم‌های بی‌حس و حال این دخترکان و پسرکان می‌ایستد، وقتی در یک عکس با دست‌های پینه بسته و رنج دیده‌شان روبه رو می‌شود، دیگر فکر کردن به اینکه تمام حرفی که در مورد رنج و مظلومیت و محرومیت این آدم‌ها نوشته شود کلیشه است، کمی مسخره به نظر می‌رسد. کلیشه‌ها معمولا حقیقت دارند. فقر حقیقت دارد. چشم‌های این بچه‌هایی که تنها گناهشان زاده شدن در جایی است که جبر جغرافیایی بیشتر خودش را تحمیل می‌کند هم حقیقت دارد.
نهادهایی که این نمایشگاه به همت آن‌ها برگزار شده زیاد هستند: دفتر هنرهای تجسمی پایداری، نگارخانه چلیپا، تعاونی همراهان هنر مستعان، شورای هماهنگی حرکت‌های جهادی، بنیاد شهید و امور ایثارگران و پایگاه مقاومت بسیج شهید آوینی. نمایشگاه عکس «ما محرومیم» تا ۱۶ تیرماه در نگارخانه چلیپا برقرار خواهد بود. آدرس نگارخانه به این قرار است: انتهای خیابان سمیه، نبش خیابان حافظ، حوزه هنری. نگارخانه چلیپا، همه روزه ساعت ۹ تا ۱۲ و ۱۴ تا ۲۰ پذیرای علاقه مندان است.