اين واژه براى توصيف حالتى به‌کار مى‌رود ک لخته شدن خون باعث مى‌شود تأمين خون قسمتى از مغز به‌طور ناگهانى و بحرانى مختل شود (ترومبوز مغزي) يا حالتى که پاره‌شدن شريان باعث مى‌شود خون به داخل مغز چکه کند (خونريزى مغزي). حالت اخير بيشتر براى کسانى که فشار خون بالا دارند پيش مى‌آيد. در هر دو مورد سلول‌هاى آسيب‌ديده مغز از انجام وظايف به کلى باز مى‌مانند.
هر ناحيه از مغز سيستم يا قسمت خاصى از بدن را کنترل مى‌کند و هر نوع از کارافتادگى اعضاء بدن که از سکته ناشى مى‌شود بستى دارد به اينکه کدام قسمت از مغز، و تا چه حد تحت تأثير سکته قرار گرفته است. سکته‌هاى عمده غالباً خطر مرگ در بر دارند اما بسيارى از مردم که دچار سکته‌هاى جزئى مى‌شوند جان سالم به‌در مى‌برند. سکته بيشتر در افراد ۵۵ سال به بالا، افرادى که دچار بيمارى بيهوشى آني، يا دچار اختلال در گردش خون هستند يا کسانى که سابقه سکته داشته‌اند، شايع است.
عوارض و نشانه‌هاى سکته ممکن است با مستى اشتباه شود.
- عوارض و نشانه‌ها:
۱. سردرد شديد ناگهاني.
۲. نبض کامل و پر است.
۳. مصدوم جهت را گم مى‌کند، دچار تيرگى شعور مى‌شود و ممکن است مضطرب شود و گريه کند.
۴. سرگيجه و احتمالاً بيهوشي.
بسته به شدت سکته ممکن است يک يا چند عارضهٔ زير بروز نمايد:
۱. فلج شدن دهان، گوشهٔ دهان کج مى‌شود، آب دهان از گوشهٔ دهان بيرون مى‌ريزد و صحبت‌هاى بيمار مبهم مى‌شود.
۲. ضعف و بى‌حسى در يک يا هر دو دست و پا و در يک سمت بدن.
۳. ضعف و بى‌حسى در يک يا هر دو دست و پا و در يک سمت بدن.
۴. مردمک‌هاى چشم به‌صورت نامساوى گشاد مى‌شوند.
۵. بى‌اختيارى در دفع مدفوع و ادرار.
- هدف:
به‌طور کلى کمک‌هاى اوليه در مورد مصدومى که دچار سکته شده نقش حمايتى دارد. مصدوم ممکن است هر آن بيهوش شود، يا بيهوشى او عميق‌تر شود. براى مقابله با آن آماده باشيد. راه تنفس او را باز نگهداريد و اگر لازم شد روش‌هاى نجات زندگى را به‌کار گيريد. به‌سرعت ترتيب انتقال مصدوم را به بيمارستان بدهيد.
- درمان:
۱. اگر مصدوم به هوش است او را بخوابانيد، سر و شانه‌هايش کمى بالا قرار گيرد. سر مصدوم را به يک سو خم کنيد تا آب دهان از گوشه دهان بيرون بريزد.
۲. پوشش‌هاى تنگ به دور گردن، سينه و کمر را شل کنيد تا به گردش خون و تنفس کمک شود.
۳. براى برطرف کردن حالت شوک او را به ترتيبى که در مبحث شوک گفته شده درمان کنيد.
نبايد به مصدوم از راه دهان چيزى بدهيد.
۴. اگر مصدوم بيهوش شد او را در وضعيت بهبود قرار دهيد.
۵. اگر تنفس و ضربان قلب ايستاد روش‌هاى نجات زندگى را بلافاصله شروع کنيد.
۶. مصدوم را بلافاصله با برانکارد به‌‌صورتى که وضعيت درمانى آن حفظ شود به بيمارستان برسانيد.