معاونت برنامه‌ريزى و نيروى انسانى
اين معاونت وظايف متعددى دارد از جمله:
- پيش‌بينى جمعيت لازم‌التعليم در گروه‌هاى سنى و دوره‌هاى تحصيلى و ايجاد هماهنگى در برنامه‌هاى واحدهاى مختلف.
- تعيين اولويت برنامه‌هاى آموزشى وزارت آموزش و پرورش در زمينه نيروى انسانى و ديگر نيازمندى‌هاى عوامل آموزشى با امکانات وزارت آموزش و پرورش و خط‌مشى کلى مملکتى.
- نظارت بر برنامه‌ريزى توسعه مراکز تربيت‌معلم و امور مربوط به بزرگداشت معلم.
- نظارت بر برنامه‌ريزى و اجراء برنامه‌هاى کارآموزي، سمينارها، اردوها و ديگر جلساتى که براى پيشبرد امور مربوط به واحدهاى تابع تشکيل مى‌شود.
- همکارى با دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالى براى تأمين نيروى انسانى مورد نياز وزارت آموزش و پرورش.
واحدهاى زير نظر اين معاونت عبارتند از:
- دفتر هماهنگى و تلفيق طرح‌ها و برنامه‌ها
- دفتر خدمات ماشينى
- اداره کل تربيت‌معلم و آموزش نيروى انسانى
- دبيرخانه هيئت مرکزى گزينش
معاونت ادارى و مالى
اهم وظايف عبارتند از:
- نظارت بر انجام کليه امور مالى واحدهاى ادارى و آموزشى وزارتخانه.
- نظارت بر امور سازماندهى و بافت تشکيلاتى وزارت آموزش و پرورش.
- نظارت بر تأمين امور مربوط به بودجه کليه واحدهاى مرکزى وزارتخانه و سرپرستى‌هاى خارج از کشور و نظارت بر امور تدارکات و خدمات واحدهاى مرکزى.
- نظارت بر امور مربوط به تعاونى و رفاه کارکنان آموزش و پرورش، که در اين نظارت ادارات و دفتر زير فعاليت دارند:
- اداره کل امور ادارى
- اداره کل امور مالى
- اداره کل پشتيبانى
- دفتر بودجه و تشکيلات
- اداره کل تعاون و تأمين اجتماعى فرهنگيان
معاونت حقوقى و مجلس و امور املاک
وظايف عمده اين معاونت عبارتند از:
- نظارت بر تهيه پيش‌نويس لوايح قانوني، تصويب‌نامه‌ها، آئين‌نامه‌ها و اساسنامه‌هاى مورد نياز وزارتخانه و سازمان‌هاى وابسته و ارائه آن به مراجع ذى‌صلاح براى تصويب
- تعقيب دعاوى مربوط به وزارت آموزش و پرورش در مراجع قضائى
- نظارت بر انجام همهٔ امور مربوط به وزارت آموزش و پرورش در ارتباط با مجلس شوراى اسلامى و پاسخگوئى به سؤالات نمايندگان
دفاتر و اداره کل زيرنظر اين معاونت عبارتند از:
- اداره کل امور اراضى و املاک
- دفتر امور مجلس
- دفتر حقوقى.
معاونت آموزشى
در تشکيلات مصوب ۱۳۷۷، معاونت آموزش متوسطه و معاونت آموزش عمومى در هم ادغام گرديده و به معاونت آموزشى تغييرنام يافته است. وظايف عمدهٔ اين معاونت عبارتند از:
- تهيه و نظارت بر برنامه‌هاى توسعه (آموزش ابتدائي، راهنمائى تحصيلي، متوسطه عمومي، فني، حرفه‌اي، کاردانش و پيش‌دانشگاهي، در سراسر کشور با توجه به نيازهاى مناطق مختلف.
- بررسى و تحقيق در زمينهٔ نوع و ميزان نياز کشور به رشته‌هاى تحصيلى آموزش متوسطه و هم‌چنين مسائلى که در اين زمينه به وزارت آموزش و پرورش مرتبط است.
- ارتباط با سازمان‌هاى مختلف خارج از آموزش و پرورش در زمينهٔ چگونگى توسعه مراکز آموزش فنى و حرفه‌اي، کاردانش.
- تهيه برنامه‌هاى توسعه مدارس عالى فنى و حرفه‌اى و آموزشکده‌هاى فنى و حرفه‌اى که ادارهٔ آنها به‌عهده وزارت آموزش و پرورش گذاشته شده است و نظارت بر حسن اجراء برنامه‌هاى پيش‌بينى شده.
- نظارت بر امور امتحانات داخلى و نهائى مدارس کشور.
دفاتر و اداره کل زيرنظر اين معاونت عبارتند از:
- دفتر آموزش عمومي: اين دفتر مسئوليت برنامه‌ريزى و نظارت بر امور مدارس ابتدائى و راهنمائى تحصيلى کشور را برعهده دارد و قبلاً به‌صورت دو دفتر جداگانه فعاليت داشته است
- دفتر آموزش‌هاى نظرى و پيش‌دانشگاهى
- دفتر آموزش‌هاى فنى و حرفه‌اى
- دفتر کاردانش و آموزش‌هاى مهارتى
- اداره کل بخش و ارزشيابى تحصيلى
- دفتر توسعه و برنامه‌ريزى امور آموزشى
- دفتر امور مدارس عالى فنى و حرفه‌اى.
معاونت پرورشى و تربيت‌بدنى
اهم وظايف عبارتند از:
- نظارت بر اجراء برنامه‌هاى اردوئي، سمينارها و مسابقات دانش‌آموزى براى رشد و تعالى فکرى و جسمى دانش‌آموزان با رعايت اصول و موازين اسلامى.
- برنامه‌ريزى و نظارت بر امور تربيتى و پرورشى مدارس و کانون‌هاى تربيتى.
- برنامه‌ريزى و نظارت بر امور مربوط به بهداشت مدارس و مراقبتى بهداشت.
- برنامه‌ريزى و نظارت بر اجراء برنامه‌هاى ورزشى دانش‌آموزان کشور در دوره‌هاى مختلف تحصيلى.
زيرنظر اين معاونت دفاتر و ادارات کل زير فعاليت دارند:
- اداره کل تربيت‌بدنى دختران
- اداره کل تربيت‌بدنى پسران
- اداره کل بهداشت مدارس و مشاور
- اداره کل امور فرهنگى و هنرى
- دفتر توسعه و برنامه‌ريزى امور پرورشى
- اداره کل فعاليت‌هاى دانش‌آموزى.
طبق تشکيلات جديد براى برنامه‌ريزى و نظارت بر اجراء امور ورزش مدارس دو دفتر به‌وجود آمده است؛ و نظارت بر امور مشاوره به اداره کل بهداشت مدارس و مشاوره واگذار شده است.
نکته حائز اهميت در مورد تغييرات انجام شده در تشکيلات جديد آموزش و پرورش اين است که مشخص نيست برپايهٔ کدام ارزشيابى و يا پژوهش‌هاى مستندى اين تغييرات ضرورت داشته است، و درنتيجه انتشار اسنادى داّل بر علت ادغام بعضى از دفاتر يا ادارات کل درهم و يا افزايش و کاهش آنها ضرورت دارد؛ زيرا اين تغييرات در افزايش يا کاهش موفقيت وزارت آموزش و پرورش تأثير زيادى دارد.