سلاجقهٔ بزرگ (خراسان ـ ۴۲۹ تا ۵۵۲ هجرى قمرى)
طغرل (۴۲۹ تا ۴۵۵ هجرى قمرى)
مؤسس دولت سلجوقى است. او و برادر وى چغرى‌بيگ داوود پس از واقعهٔ دندانقان، مسعود غزنوى را از خراسان بيرون راندند و طغرل خود را شاه خواند و در مرو و نيشابور خطبه به‌نام خود خواند و به‌نام خود سکّه زد. او قلمرو خود را گسترش داده، گرگان، طبرستان، خوارزم، کرمان، ري، اصفهان، همدان، فارس، بين‌النهرين، ارمنستان، هرات و سيستان را فتح کرد و بغداد را که آخر دژ آل‌بويه بود، تسخير نمود و سراسر ايران تحت سلطهٔ سلجوقيان قرار گرفت. وزير معروف او عميدالملک کندرى بود.
الب‌ارسلان (۴۵۵ تا ۴۶۵ هجرى قمرى)
پسر چغرى‌بيگ و جانشين طغرل بود. او عميدالملک کندى را کشت و خواجه نظام‌الملک طوسى را به وزارت خويش برگزيد. گرجستا و ارمنستان و آبخاز را تصرف کرد و قتل و غارت بسيار انجام داد. در جنگ با امپراتورى روم شرقى پيروز شد و قلمرو خود را تا آسياى‌صغير امتداد داد و شعبه‌اى از سلاجقه با نام سلاجقهٔ روم در آنجا دولت بزرگى تشکيل دادند. الب‌ارسلان در جنگى در ماوراءالنهر کشته شد.
ملکشاه (۴۶۵ تا ۴۸۵ هجرى قمرى)
او ۱۷ يا ۱۸ ساله بود کمه به سلطنت رسيد. او دمشق و انطاکيه و حلب را گرفت و قراخانيان ماوراءالنهر را تابع خود کرد. دوران او اوج قدرت سلجوقيان بود. قلمرو او از غرب تا مديترانه و از شرق تا کاشغر و درياى خوارزم، از شمال به کوه‌هاى قفقاز و از جنوب به خليج فارس مى‌رسيد. او اصفهان را پايتخت خود قرار داد. خواجه‌نظام‌الملک وزير او نيز بود و در زمان او بود که حسن صباح فرقهٔ اسماعيليهٔ ايران را تشکيل داد. در دروهٔ او آرامش نسبى به‌وجود آمد و تحت آن شرايط خواجه نظام‌الملک رصدخانه و نظاميه‌ها را تأسيس کرد، اصلاح تقويم معروف به تقويم جلالى که تقويم شمسى فعلى براساس آن است و بستن زيج که عمر خيام نيز در آن شرکت داشت مربوط به اين دوره است. پس از مرگ ملکشاه جنگ خانگى بر سر قدرت درگرفت.
برکيارق (۴۸۵ تا ۴۹۸ هجرى قمرى)
پسر ارشد ملکشاه بود. او پس از مدتى در اثر بيمارى درگذشت. محمد، پس از بردار خود بر کيارق مدت کوتاهى بر سراسر قلمرو سلجوقى حکومت کرد. از مسائل دورهٔ او مبارزه با فرقهٔ اسماعيليه است. و پسر وى محمد را به حکومت خراسان گمارد.
سنجر (۵۱۱ تا ۵۵۲ هجرى قمرى)
در خراسان ادعاى استقلال کرد و بر نواحى شرقى قلمرو سلجوقيان در ماوراءالنهر و خوارزم فرمانروائى کرد. او طغيان آتسز خوارزمشاه را که اعلام استقلال کرده بود فرونشاند. در جنگ با ترکان قراختائى و ترکان غز شکست خورد و به اسارت غزها درآمد. پس از ۲ سال اسارت از چنگ غزها گريخت و در اثر بيمارى درگذشت. با درگذشت وى دورهٔ سلاجقهٔ بزرگ خاتمه يافت و از اين زمان سلاجقهٔ قسمت‌هاى مختلف به استقلال حکومت کردند.
سلاجقهٔ کرمان (۴۳۳ تا ۵۸۳ هجرى قمرى)
سلاجقهٔ کرمان به‌سبب نام مؤسس اين شعبه، قاورد، آل‌قاورد نيز مى‌خوانند. قاورد بردار الب‌ارسلان و مدعى ملکشاه بود که بهدست ملکشاه کشته شد. پس از او سلاطين اين شعبه سلطنت‌هاى غالباً کوتاه مدتى داشتند. جنگ‌هاى خانگى ميان ايشان جريان داشت. پادشاهان اين سلسله مساجد و مدارس و ابنيهٔ زيادى ساختند و عده‌اى از آنها به شعر و ادب علاقه داشتند و ممدوح ازرقى هروى و عثمان مختارى بوده‌اند. اين شعبه بهدست ترکان غُز از بين رفت.
سلاجقهٔ عراق و کردستان (۵۱۱ تا ۵۹۰ هجرى قمرى)
سلاجقهٔ عراق و کردستان علاوه بر عراق و کردستان در دوره‌هائى بر فارس و خوزستان و آذربايجان نيز حکومت کرده‌اند. مؤسس اين شاخه محمود پسر محمد و نوهٔ محمود سلجوقى بود. سلطنت بيشتر پادشاهان اين شعبه اسمى و در عمل بهدست اتابکان آنها بود. آخرين سلطان اين سلسله طغرل ابن‌ارسلان بود که سلطنت وى بهدست خوارزمشاهان منقرض شد.