رئالیسم . [ رِ ] (فرانسوی ، اِ) (۱) رآلیسم . حقیقت گرایی . واقعیت گرایی . واقعبینی . حقیقت پرستی . واقعگرایی . عمل رآلیست . || کشش و میل باطنی تعدادی از نویسندگان و هنرمندان به نشان دادن طبیعت است همانگونه که هست (= من حیث هی هی ) بی آنکه خصوصیات نفسانی هنرمند در آن دخالت داشته باشد. رئالیسم عبارتست از مشاهده ٔ دقیق واقعیت های زندگی ، تشخیص درست علل و عوامل آنها و بیان و تشریح و تجسم آنها. (مکتبهای ادبی ص 129). در ادبیات مکتبی است که بموجب آن طبیعت و سایر مظاهر طبیعی باید با تمام زشتی ها و زیبائی هایش در هر اثر هنری نمودار گردد، بطور کلی پیروان این مکتب معتقدند که هنر باید بیان مستقیم واقعیات و تجزیه و تحلیل علل آن باشد. این مکتب در سال 1850 م . در فرانسه بوجود آمد و در اندک زمانی در تمام زمینه های علمی و ادبی و فلسفی مؤثر واقع گشت . (از فرهنگ اصطلاحات خارجی در زبان پارسی ). روشی است که طبیعت را در همه ٔ مظاهر واقعی و حقیقی و محسوس آن با هر زشتی و زیبایی که دارد معرفی میکنند و بعضی از مظاهر آن را پنهان نمیکنند یاتغییر نمی دهند و هرچه را همانطور که هست شرح میدهند. (از شاهکار نثر فصیح فارسی تألیف سعید نفیسی ). همانگونه که در ادب پارسی شیوه هایی بنام سبک خراسانی وعراقی و جز آن وجود دارد هنرشناسان اروپا نیز آثار هنری و ادبی اروپا را به سبکهایی تقسیم کرده اند که معروفتر از همه 7 سبک زیر است : کلاسیسم ، رومانتیسم ، رآلیسم ، ناتورالیسم ، سمبولیسم ، امپرسیونیسم ، کوبیسم .
رئالیسم مکتبی است که هدف اصلی آن تشخیص تأثیر محیط و اجتماع در واقعیت های زندگی و بیان عوامل آنها و بالاخره تحلیل و شناساندن دقیق تیپ هایی است که در اجتماع معین بوجود آمده اند. رآلیسم برخلاف رومانتیسم مکتبی است اوبژکتیف (برونی ) و نویسنده ٔ رئالیست هنگام آفریدن اثر بیشتر تماشاگر است و افکار و احساسات خود را در جریان داستان ظاهر نمیسازد. رئالیسم در واقع پیروزی حقیقت و واقعیت بر تخیل و هیجان است واین مکتب ادبی بیشتر از این رو دارای اهمیت است که مکتب های متعدد بعدی نتوانسته است از قدر و اعتبار آن بکاهد و بنای رمان نویسی جدید و ادبیات امروز جهان برروی آن نهاده شده است . از پیشوایان بزرگ این سبک در ادبیات باید در فرانسه بالزاک را نام برد که در نیمه ٔ دوم قرن نوزدهم م . با نوشتن «کمدی انسانی » پیشوای مسلم نویسندگان رآلیست بشمار آمد. رجوع به مکتبهای ادبی تألیف رضا سیدحسینی صص 119 - 137 و شاهکار نثر فصیح فارسی تألیف سعید نفیسی شود. || (اصطلاح فلسفه ) حقیقت گرایی . نظریه ای است مبتنی بر اینکه وجود هر موجود مستقل از ذهنی است که پی به آن برده است (این نظریه عکس نظریه ٔ ایدآلیسم است زیرا در مکتب ایدآلیسم نظر بر آن است که هیچ چیز خارج از ذهن وجود ندارد).