اِبْنِ صائِغ، ابوعبدالله شمسالدین محمد بن حسن بن سباع (645 -720ق/1247-1320م)، نحوی، لغوی، ادیب و شاعر مصری الاصل. وی در دمشق متولد شد (ابن شاکر، عیون التواریخ، 279) و در صاغه از توابع دمشق مسکن گزید (صفدی، 2/361). برخی (نک: 2 ؛ EIبستانی ب، 1/509، بستانی، ف، 3/281) او را ملقب به قطب الدین ابن شیخ السلامیه دانستهاند، در صورتی که وی مصاحب قطبالدین ابن شیخ السلامیه بوده است (نک: صفدی، همانجا). این استنباط نادرست، ظاهراً از یکی از نسخ فوات الوفیات برخاسته است (نک: ابن قاضی شهبه، 87). بجز اسماعیل بن ابی الیسر که وی از او حدیث شنیده (سیوطی، 1/84)، از دیگر استادان وی اطلاعی در دست نیست. ابن صائغ در عروض و بدیع و نحو و لغت مهارت تمام داشته (ابن کثیر، 14/98) و در دکان خود در صاغه این علوم و همچنین دیوان متنبی و مقامات (بدیع الزمان یا حریری؟) و جز آن را تدریس میکرده است (ابن الوردی، 2/386، ابن حجر، 5/159). وی در سرودن شعر نیز تبحر داشته و به گفتهٔ ابن الوردی (همانجا) قصیدهای مشتمل بر دو هزار بیت سروده که در آن به ذکر انواع علوم و صنایع مختلف پرداخته است. موشحاتی نیز داشته که نمونههایی از آن را ابن شاکر ( عیون التواریخ، 281-283) آورده است. وی در اشعار خود بیشتر به وصف طبیعت پرداخته و در آنها انواع صنایع لفظی، به خصوص توریه (نک: ابن معصوم، 5/65 -66، نواجی، 111، 218، ابن قاضی مکناسی، 2/303) به کار برده است، و بدین سان اشعار وی نمونهٔ تمام عیار شیوهٔ سخن سرایی در عصر ممالیک گردیده است. ابن صائغ در دمشق درگذشت (ابن الوردی، همانجا). صفدی (2/262) و ابن شاکر ( فوات الوفیات، 3/326) تاریخ مرگ او را 722 ق ذکر کردهاند. از وی چند اثر به جای مانده که عبارتند از: 1. الجامع فی اختصار الصحاح، که مختصر صحاح جوهری است و نسخهای از آن در مدینه موجود است (کحاله، 46). ابن یوسف شیرازی نسخهای با عنوان مختصر الصحاح معرفی کرده که به نظر او احتمالاً همان الجامع فی اختصار الصحاح است (سپهسالار، 2/279-280)؛ 2. مختصر کتابی ابن خروف و السیرافی علی کتاب سیبویه، موجود در کتابخانهٔ قرویّین در مغرب (نک: منجد، 5(1)/166)؛ 3. شرح مقصورهٔ ابن درید با شرح دُریدیّه، در ظاهریه (ظاهریه، 303-304)؛ 4. قطعاتی از اشعار او نیز در گوتا، به شمارهٔ 2296 ( پرچ، IV/295 ) موجود است. چند اثر دیگر به او نسبت دادهاند که اکنون هیچ کدام در دست نیست: 1. دیوان ابن صائغ، در دو جلد (ابن شاکر، عیون التواریخ، 279)؛ 2. کتاب العراقیین (بغدادی، 2/145)؛ 3. قصیدهٔ تائیهای مشتمل بر دو هزار بیت؛ 4. شرح بر ملحهٔ الاعراب حریری؛ 5. شرح قصیدهٔ ابن الحاجب (ابن الوردی، همانجا)؛ 6. مقامهٔ الشهابیّهٔ و شرح آن که صفدی قسمتی از آن را به خط خود وی در اختیار داشته است.