اِبْنِ شَعّار، ابوالبرکات کمال الدین، مبارک بن احمد بن حمدان موصلی (صفر 593 - جمادی الا¸خر 654/ دسامبر 1196- ژوئن 1256)، ادیب و مورخ. وی در موصل زاده شد و در حلب درگذشت (یونینی، 1/33؛ ذهبی، 3/274). از جزئیات زندگی و استادان و آموختههای او هیچ اطلاعی در دست نیست. تنها میدانیم که در 628ق در اربل منصبی دیوانی داشته است (نک: ابن خلکان، 4/150؛ قس: عزاوی، 1/75). شهرت وی عمدتاً ناشی از کتاب عقود الجمان فی شعراءِ هذا الزمان است. ابن فُوَطی روایت میکند که ابن شعّار مدت 50 سال درسفر و حضر به گردآوری شرح احوال و گزیدهٔ اشعار شاعران عصر خویش مشغول بوده است ( تلخیص، «کتاب الکاف»، 241). از روایات منابع چنین برمیآید که وی برای آگاهی از شرح حال و آثار شاعران و بزرگان عصر خویش که احیاناً برخی از آنان مناصب حکومتی نیز داشتند (عزاوی، همانجا)، اغلب خود به دیدار آنان میشتافته تا از زبان ایشان شرح حال و گزیدهای از اشعارشان را بشنود و در کتاب خود بیاورد. برخی از این ملاقاتها را ابن فوطی ( تلخیص، 4(1)/248، 548، 633) و یونینی (1/334- 335) نقل کردهاند. وی ظاهراً با ابن خلکان (ه م) که معاصر او بوده، دوستی و همنشینی داشته و بیشک به همین دلیل ابن خلکان او را «صاحبنا» خوانده است (6/65). ابن شعار نخست ذیلی به معجم الشعراء مرزبانی (د 384ق) با عنوان تحفهٔ الوزراء نگاشت و در آن به شرح حال و آثار شاعران تا 600ق/ 1203م پرداخت (ابن فوطی، تلخیص، 4(3)/10). و پس از اتمام آن در 631ق (حاجی خلیفه، 2/1734) به تألیف عقود الجمان پرداخت (ابن فوطی، تلخیص، «کتاب الکاف»، همانجا) و در آن به گفتهٔ خود وی (نک: عزاوی، همانجا؛ جامعه، 2/186) شرح حال و آثار شاعرانی را نوشت که سدهٔ 7ق را درک کرده بودند. از این رو نظر بروکلمان GAL,S,) که تحفهٔ الوزراء را با عقود الجمان یکی انگاشته، صحیح به نظر نمیرسد. عقود الجمان که مورد استفادهٔ مؤلفانی چون ابن صابونی (ص 253-254)، ابن ابی الوفا (1/298، 2/95، 198)، ابن فوطی ( تلخیص، 4(1)/218، 248، 548، 633، 4(2)/778، 937، 4(3)/40) و حتی ابن خلکان (6/65، 138، 7/38، 93، 236) بوده، در 10 جلد و به ترتیب حروف الفبا نوشته شده است. نسخهای از آن، بجز جلدهای 2 و 8، به شمارههای 2323 تا 2330 در کتابخانهٔ اسعد افندی موجود است (عزاوی، 76؛ ، GAL,S همانجا). در پارهای مآخذ دو اثر مختلف به نامهای عقود الجمان فی شعراءِ هذا الزمان و قلائد الجمان فی فرائد شعراء هذا الزمان به وی نسبت داده شده (بغدادی، 2/3؛ کحاله، 8/171)، اما با توجه به اینکه مؤلف خود در مقدمهٔ عقود الجمان آن را قلائد الجمان فی فرائد شعراء هذا الزمان نامیده (جامعه، همانجا)، چنین به نظر میرسد که یک اثر دو عنوان یافته، ولی نام عقود الجمان شهرت بیشتری پیدا کرده است. یونینی نیز کتابی به نام قلائد الفرائد را به ابن شعّار نسبت داده (1/334) که آن هم ظاهراً همین اثر است. حاجی خلیفه (1/383) و بغدادی (همانجا) تذکرهای را نیز در 12 جلد به ابن شعّار نسبت دادهاند که در هیچیک از منابع کهن اشارهای به آن نشده است.