اِبْنِ اَزْرَق، ابراهیم بن عبدالرحمان بن ابی بکر ازرق یمنی (د 877ق/1472م)، پزشک و نویسنده. از جزئیات زندگی او آگاهی بسیاری در دست نیست، بجز اشارههایی که در تنها کتابش از احوالِ خود به دست داده و از آنجا معلوم میشود که وی در یمن زاده شده و همانجا زیسته است (ابن ازرق، 25، 35). کتاب او در کلیّات دانش پزشکی است و تسهیل المنافع فی الطّب و الحکمهٔ نام دارد. وی این اثر را از تلفیق و اختصار دو کتاب شفاءالاجسام امام محمد بن ابی الغیث الکمرانی و الرحمهٔ فی الطّب و الحکمهٔ حکیم مقری مهدی صبری (در برخی منابع ضبری) فراهم آورده و از چند کتاب دیگر چون کتاب اللقط ابن جوزی و برءالسّاعهٔ رازی و تذکرهٔ السّویدی نیز بهره برده و خود در مقدمهٔ کتابش به این نکتهها تصریح کرده است (همو، 2-3؛ حاجی خلیفه 1/407؛ ازهریه، 6/105). تسهیل المنافع در 5 بخش است و به این ترتیب: 1. فی اشیاء من علم الطبیعهٔ والا´مر بالتّداوی؛ 2. فی تفسیر الجبوب و طبائع الاغذیهٔ و الادویهٔ و منافعها؛ 3. فیما یصلح للبدن فی حال الصّحّهٔ...؛ 4. فی علاج العلل الخاصهٔ...؛ 5. فی علاج الامراض العامهٔ المنتقلهٔ فی البدن... (ابن ازرق، همانجا). این کتاب چند بار به چاپ رسیده و بیشتر چاپهای آن به صورت مجموعه و همراه با کتابهای دیگران است. از جمله در قاهره همراه با الطّبّ النّبوی ابوعبدالله محمد بن احمد ذهبی (د 748ق/ 1347م) به دفعات در 1304، 1306، 1307 و 1308ق چاپ شده، و اخیراً در 1404ق/1984م در استانبول به چاپ افست رسیده است (ازهریه، 6/105-106؛ سرکیس، 1/429)، اما ظاهراً تاکنون کسی به تصحیح آن همت نگمارده است و طبع منقّحی از این کتاب در دست نیست. با این وصف نسخههای خطی نسبتاً زیادی از آن درکتابخانههای جهان موجود است (دارالکتب، 1/158؛ سید، 1/158؛ احسان اوغلی، 15؛ II/170 S, .(GAL, ابن ازرق بر اساس یادداشتی که کاتبِ یکی از نسخههای خطیِ تسهیل المنافع در صفحهٔ پایانی نسخهٔ خود نوشته، شب دوشنبه 9 شعبان 877 درگذشته است (مرکزی، 10/1563-12564)، اما به گفتهٔ بغدادی (1/24) او تا 890ق در قید حیات بوده است.با اینکه مأخذ سخن وی دانسته نیست، بیشتر محققان معاصر سخن او را پذیرفتهاند.