اِبْنِ بیری، ابواسحاق ابراهیم بن حسین بن احمد بن محمد بن احمد بن بیری (1023 یا 1029- 1099ق/1614 یا 1620- 1688م)، فقیه حنفی و مفتی مکه. ابن پیری در مدینه متولد شد. آموزش را نزد عمویش علامه محمد ابن بیری و شیخ الاسلام عبدالرحمان مرشدی آغاز کرد. سپس ادبیات را از علی بن جمال و حدیث را از ابن اعلان آموخت و از بسیاری از استادان آن زمان اجازه گرفت. او را در زمرهٔ فقیهان بزرگ حنفی و از دانشمندان این مذهب به شمار آوردهاند (محبی، 1/19-20). عدهای از فقهای حنفی مصر کتباً اجازهٔ روایت به وی دادند. سرانجام به ریاست و امامت مذهب حنفیه رسید و مفتی مکه شد (همانجا)، و سالها بر این سمت باقی بود و شماری از استادان از جمله حسن بن علی عجیمی و تاجالدین دهان و بسیاری از محدثانی که به مکه میآمدند از وی اجازهٔ روایت میگرفتند. ابن بیری در دوران حکومت شریف برکات محمد بن سلیمان مغربی که مردی با نفوذ بود و با او الفتی نداشت معزول شد. ابن بیری فرزندی شایسته داشت که در زمان حیاتش از دنیا رفت، پس از این واقعه وی از مردم کناره گرفت و به مطالعه و تحریر و تألیف پرداخت. تعداد تألیفات وی را بیش از 70 ذکر کردهاند. وی در روز یکشنبه 16 شوال 1099ق/ 5 اوت 1688م درگذشت و در معلات نزدیک مقبرهٔ حضرت خدیجه(ع) مدفون گردید (همو، 1/20). بروکلمان GAL,S,) سال وفات وی را 1096ق/1685م ذکر کرده است. آثار: عمدهٔ ذوی الالباب و البصائر لحل مبهمات الاشیاء و النظایر، نسخههایی از آن در اوقاف بغداد (نک: اسعد طلس، شم 822) و در مصر (ازهریه) 2/208)، و در الجزائر، موصل و رامپور (نک: موجود است؛ جامع للمسائل المهمات فی الاحکام معین لمن ابتلی بفصل الخصومات من الفضلاء که نسخهٔ خطی آن در کتابخانهٔ بریل لیدن موجود است (هوتسما، شم 486 )؛ العجالهٔ فی حکم بیع العدهٔ و الامانهٔ و السؤل و المراد فی جواز استعمال المسک و العنبر و الزباد که نسخهٔ آن دو در همان کتابخانه موجود است؛ الاقوال المرضیهٔ فی تحقیق حکم الاقتداء بالمخالف و ما کان عمت به البلیهٔ؛ رد قول العنید بجواز الاقتداء بالمخالف فی العید؛ رسالهٔ الطلاق المعلق بالعباد؛ رسالهٔ فی الفرائض، رفع الاذرعی فیما تدر بالعیار؛ القول الازهر فیما یفتی به یقول الامام زفر که نسخ آن در رامپور موجود است (بغدادی، 1/34؛ نک: II/647 .(GAL,S, علاوه بر کتب مذکور، محبی (1/20) و بغدادی (1/34) چند کتاب دیگر او را نام بردهاند.