اِبْنِ بُطّهٔ قُمی، ابوجعفر محمد بن جعفر بن احمد، محدث شیعی سدهٔ 4ق/10م. از شناخت استادان و مشایخ و نیز شاگردان و روایت کنندگان از او میتوان حدس زد که وی احتمالاً در اواخر سدهٔ 3ق/9م متولد شده و در نیمهٔ اول سدهٔ 4ق درگذشته است. وی که به «مؤدب» نیز شهرت داشته در قم میزیسته و به دانش و ادب معروف بوده است (نجاشی، 372). گویا زمانی در بغداد زیسته است چرا که برخی در بغداد از او دانش آموخته و اجازه روایت یافتهاند (همو، 373). تقریباً در تمام منابع رجالی شیعی ابن بُطّه به ایمان و پارسایی ستوده شده است. در عین حال غالب رجالشناسان شیعی او را «ضعیف» دانسته و گفتهاند که وی روایات را سهلانگارانه نقل کرده و لذا در احادیث منقول او اشتباه بسیار هست (همانجا؛ مجلسی، 163؛ مامقانی، 2/92)، اما برخی از رجالشناسان متأخر وی را «ثقه» یاد کردهاند (کاظمی، 231). با اینهمه ابن بطه در سلسلهٔ راویان کسانی چون ابن بابویه قمی (1/33، 69، 156، 195، 282، 285، 338)، شیخ مفید (ص 6، 52، 64، 83، 88) و طوسی ( الاستبصار، 1/466؛ لتهذیب، 3/66 -67؛ الفهرست، 9، 40) قرار دارد. ابن بطه از تنی چند از راویان بنام شیعی روایت کرده است که عبارتند از: احمد بن ابی عبدالله برقی (ابن بابویه، 1/33)، محمد بن حسن صفار (همو، 1/156)، محمد بن علی بن محبوب (همو، 1/282)، محمد بن عبدالله بن عمران (مفید، 64)، محمد بن احمد بن یحیی (طوسی، الفهرست، 164)، حسن بن علی بن شعیب صایغ (همو، التهذیب، 6/75) و حسین بن حسن بن ابان قمی (آقابزرگ، طبقات، 254). وی از محمد بن عبدالرحمان بن قبهٔ متکلم شیعی نیز استفاده کرده است (نجاشی، 375). راویانی که از او روایت کردهاند از این قرارند: حسن بن حمزهٔ علوی طبری (د 358ق/969م)، ابوالمفضل محمد بن عبدالله بن مطلب شیبانی (طوسی، الفهرست، 40؛ نجاشی، 373)، سمع بن حاتم (طوسی، التهذیب، 3/66)، جعفر بن حسین (مفید، 6)، احمد بن هارون فامی (ابن بابویه، 1/69)، و جعفر بن محمد بن مسرور (همو، 1/338). به ابن بطه آثاری نسبت داده شده که هیچ یک از آنها در دست نیست. این آثار عبارتند از: تفسیر اسماءالله، قرب الاسناد (نجاشی، 373)؛ فهرست ابن بطه (آقابزرگ، الذریعهٔ، 16/374) که به گمان قوی همان کتاب طبقات الرجال اوست و دنبالهٔ کار استادش برقی است و گویا همین فهرست است که رجالشناسان گفتهاند دارای آشفتگی بسیار است (همو، مصفی المقال، 399). افزون بر اینها وی کتابی به سبک و سیاق خصال صدوق و کتاب محاسن برقی تدوین کرده که بر اساس اعداد بوده و با عناوین کتاب الواحد، کتاب الاثنین، کتاب الثلاثهٔ تا بیش از 40 کتاب تنظیم شده و احتمالاً در یک کتاب جمع شده بوده است (همو، الذریعهٔ، 25/5).