اِبْن‌ِ اَیّوب، جمال‌الدین عبدالله بن علی بن یوسف بن علی بن محمد قادری مخزومی (782- 868ق/1380-1463م)، پزشک و محدث شافعی مذهب دمشقی، جد بزرگ او یوسف بن علی، به علت مصائبی که بر او وارد آمد، ایوب لقب گرفت. از این رو بازماندگان او به ابن ایوب شهرت یافتند (سخاوی، 5/36). عبدالله در دمشق زاده شد و رشد یافت و دانش آموخت و قرآن را حفظ کرد. بعدها عازم قاهره شد و در آنجا با الزین عبدالباسط و سعید السعداء (از افراد صاحب نفوذ در دربار فاطمیان و شیخ خانقاهی به همین نام در قاهره (نک: ابن تغری بردی، 15/132) و دیگر مشاهیر زمان معاشر شد. صحیح بخاری را نزد ابن صدیق آموخت و خود برای جمعی دیگر درس گفت. وی دربارهٔ مفاد برخی احادیث آن با گروهی از محدثان قاهره و از جمله محمد بن عبدالرحمان سخاوی گفت‌وگوهایی داشته است. ابن ایوب از پدرش علی کرامات بسیار نقل می‌کرده، و نیز به پیروی از او با عرفا، به ویژه ابن فارض و ابن عربی، دشمنی می‌ورزیده است. سخاوی (5/36-37) اخلاق او را بسیار می‌ستاید. در 86 سالگی در قاهره از دنیا رفت و در مقبرهٔ سعید السعداء دفن شد. آثار: ابن ایوب در فن پزشکی و داروشناسی آثاری دارد که موجب شهرت او گشته است. از آن جمله‌اند: 1. دواء النفس من النَکس، این رساله که مؤلف در 835ق از تألیف آن فراغت یافته (سخاوی، 5/37)، شامل 5 فصل است: شناخت مواد حاوی سم، خواص سموم و داروهای کشنده، درمان عمومی در صورت عدم شناخت اصل سم، درمان مسمومیتهای ناشی از سموم حیوانی و نباتی و معدنی پس از شناخت آنها و چگونگی مبارزه با حشرات. فصلهای چهارم و پنجم این کتاب، زیر عنوان «صیانهٔ الانسان من اذی المعدن و النبات و الحیوان» به صورت یک رسالهٔ مستقل درآمده است (حاجی خلیفه، 1/761). نسخهٔ خطی این کتاب که در حیات مؤلف استنساخ شده در بانکیپور، کتابخانهٔ عمومی شرق ( بانکیپور، و نسخهٔ خطی دیگری در پاریس (دوسلان، و نسخه‌ای نیز در کتابخانهٔ برلین ( آلوارت، نگهداری می‌شود. 2. نشر اللواء فی مقتضی الفصد و الدواء، رسالهٔ مختصری است شامل یک مقدمه و 9 فصل و یک خاتمه که در آنها دربارهٔ فن پزشکی و مفهوم یاری خواستن از پزشک، علل توسل به فصد با استعمال دارو و انصراف از هر یک از آنها، هدف از فصد، و برتری فصد نسبت به دارو، شرایط فصد و اینکه هم پرخونی و هم کم خونی را می‌توان با فصد درمان کرد، غلبهٔ صفرا بر بدن در هنگام فصد، ضرورت اجتناب از خفتن در روز فصد و مطالب دیگری بحث شده است. نسخهٔ خطی این کتاب نیز در کلکته نگهداری می‌شود و تاریخ استنساخ آن معلوم نیست ( بانکیپور، .(IV/189-191 3. سیاسهٔ الخَلق بتحسین الخُلق، که در اخلاق و در 10 فصل نوشته شده است. از این کتاب نیز نسخه‌ای خطی در برلین ( آلوارت، و نسخه‌ای دیگر در لیدن (ورهووه، موجود است. 4. سد الذرائع من القول بتأثیر الطبائع، که نسخه‌ای از آن در کتابخانهٔ چستربیتی (زرکلی، 4/106) نگهداری می‌شود. به گفتهٔ سخاوی (5/37) ابن الهمام بر برخی از کتابهای ابن ایوب تقریظ نوشته است.
