اِبْن‌ِ اَمین، ابواسحاق ابراهیم بن یحیی بن ابراهیم بن سعید (ح 489-544ق/1096- 1149م)، فقیه، محدث، مورخ و لغت شناس. او در قرطبه (کردوا) که در آن ایام مرکز تجمع دانشمندان و فقیهان و محدثان بود، به دنیا آمد. ابن امین از ابومحمد عبدالرحمان بن عتاب، ابوبکر ابن عربی، ابوالولید بن رشد، ابوالحسن بن عفیف، ابوالقاسم بن صواب و ابوالولید بن طریف حدیث شنید. بین او و ابوعلی حسین بن محمد صدفی دوستی استواری برقرار بوده و هر یک از آن دو به دیگری حدیث آموخته و از هم روایت کرده‌اند (ابن ابار، 64؛ تونکی، 4/471- 472) و نیز چنانکه پیداست، ابن بشکوال نزد ابن امین درس خوانده و این یک نیز به نوبهٔ خود - چنانکه در قدیم عادت دانشمندان بوده و تاکنون در بسیاری از دانشگاههای اسلامی و حوزه‌های علمی دینی مرسوم است - دروسی از او فرا گرفته است. ابن امین از لحاظ روایت و درایت و صحت ضبط و استواری‌ِ سند از بزرگان علم حدیث بوده و به رجال سند نیک واقف و آگاه بوده است (ابن بشکوال، 1/100). به موجب روایت ابن ابار (همانجا) وی امامت نماز را در مسجد عبیدالله بن ادهم در قرطبه به عهده داشته است و این سمت را جز به کسانی که به زهد و پرهیزگاری متصف و مشهور بوده‌اند، نمی‌داند. ابن امین در اواخر زندگانی خود به فتنه‌ای که در قرطبه روی داد - و مصامده پس از قیام ابوجعفر بن حمدین بدان شهر درآمدند - دچار شد (همانجا). فتنهٔ مزبور آن بود که لمتونیان (مرابطون) در 540ق/1145م، به سرداری یحیی بن غانیه در قرطبه با ابن حمدین جنگیدند و ابن حمدین شکست خورد و قرطبه را ترک کرد (ابن خطیب، 253). در این واقعه یکی از سپاهیان بربر ابن امین را تعقیب کرد و او خود را از بام به صحن خانه‌ای افکند که بگریزد، اما در چاهی افتاد و بدین‌گونه نجات یافت و سپس به لبله1 رفت. وی 4 سال پایان عمر خود را در همانجا به سر برد تا درگذشت. ابن امین به هنگام وفات 55 سال داشت. از وی دو تألیف باقی است: 1. الاِعلام بالخیرهٔ الاعلام من اصحاب النبی علیه السلام که استدراکی است بر آنچه از امام ابوعمر بن عبدالبر قرطبی در کتابش، الاستیعاب لمعرفهٔ الاصحاب فوت شده است. نسخه‌ای کهن از این کتاب در کتابخانهٔ تیموریه در 7 برگ وجود دارد و سماعات بسیاری را نیز شامل است (عبدالبدیع، 2(1)/12-13). 2. تألیفی دربارهٔ کتاب الموطأ مالک که شاید شرحی بر آن کتاب باشد. در حاشیهٔ کتاب الصلهٔ ابن بشکوال به نقل از هامش نسخهٔ اصل آمده است که این تألیف ارزشمند در 6 جزء و به خط مؤلف در سبته2 موجود است (ابن بشکوال، همانجا). اگر این گفته درست باشد، محتمل است که کتاب مذکور در گنجینه‌های کتب مغرب موجود باشد.
