اِبْنِ مَولی، ابوعبدالله محمد بن عبدالله بن مسلم، (د ح 170ق/ 786م)، شاعر عصر اموی و عباسی. وی از بردگان آزادشدهٔ قبیلهٔ عمروبن عوف بود، در قُبا (جنوب مدینه) به دنیا آمد و در همانجا پرورش یافت (ابوالفرج، 3/286؛ مرزبانی، 342؛ خطیب تبریزی، 2/357). وی عمری دراز یافت (مرزبانی، همانجا) و چنانکه از روایات ابوالفرج (3/310) برمیآید، وی ظاهراً نخستین مدایح خود را به عبدالملک بن مروان (د 86ق/705م) - حتی پیش از آنکه به دیدار وی نایل شود - تقدیم داشته است. اما دانسته نیست که پس از آن هم خلفای اموی را مدح گفته است، یا نه؟ وی شاید به آن سبب که از دربار خلفا مأیوس شده بود، به مدح امیران پرداخت و به یزید بن حاتم که از 144ق از سوی منصور خلیفهٔ عباسی حکومت مصر را برعهده داشت، روی آورد. شاعر این بار نیز بیآنکه او را دیده باشد، مدیحهای به وی تقدیم کرد (همو، 3/291) و سپس برای ملاقات با او از مدینه به مصر رفت و مدتی نسبتاً طولانی در خدمت او به سر برد و از هدایا و جوایز بسیاری بهرهمند شد (خطیب تبریزی، 2/357؛ ابوالفرج، همانجا). به روایت ابوالفرج (3/290) یزیدبن حاتم، در مقابل یک مدیحه 20 هزار دینار موجودی خزانه را به او بخشید. ابن مولی یک بار دیگر نیز زمانی که یزید بر اهواز حکم میراند، بر او وارد شد و او را مدح گفت (همو، 3/295). وی علاوه بر یزید بن حاتم، والیان مدینه جعفر بن سلیمان (حک 161-163ق) و حسن بن زید (حک 150- 155ق) و نیز قثم بن عباس حاکم یمامه را که همه از حامیان شعر و ادب بودند، مورد مدح و ستایش قرار داده است (نک: زبیری، 33؛ جاحظ، 2/245؛ ابوالفرج، 3/290، 293-294؛ مرزبانی، همانجا). از میان خلفای عباسی وی تنها مهدی (حک 158- 169ق) را مدح گفته است. مهدی هنگامی که به خلافت رسید، او را به دربار خود فراخواند و بسیار گرامی داشت. از آن پس ابن مولی با پاداشهای گزاف خلیفه، زندگی آسودهای برای خود فراهم ساخت و خانهای در مدینه بنا کرد (ابوالفرج، 3/293، 298). ابن مولی شاعری پاکدامن بود و از تغزل به زنان سخت پرهیز میکرد، اما این را نیز به خوبی میدانست که «محبوبیت شاعر در گرو غزلیات اوست». به همین جهت از بیم اینکه مبادا با تغزل به زنان به گناه افتد، غزلیات خود را خطاب به کمانش که لیلی نام نهاده بود، میسرود (همو، 3/301-302؛ صفدی، 3/296؛ فروخ، 2/87). برای برخی غزلیات دلنشین وی آهنگهایی نیز ساخته بودند که گروهی از خنیاگران از جمله ابن عایشه آنها را به آواز میخواندند (ابوالفرج، 2/218، 3/293). ابن ندیم (ص 184) مجموعهٔ اشعار او را حدود 30 ورقه ذکر کرده است که از آن جز قطعاتی پراکنده (حدود 200 بیت) که در آثار ابوتمام (2/357- 358)، زبیری (ص 33)، جاحظ (2/245) و ابوالفرج اصفهانی (2/218، 3/285-302) آمده، اثری برجای نمانده است.