نگارنده پس از پیش گفتاری کوتاه در خصوص فطری بودن دین, به گونهای گذرا درباره تاریخ دین, مذاهب و عقاید ابتدایی (نظیر :آنیمیزم, فیتیش, رب النوعها) اقدام آریایی و سکنه مشرق زمین مطالبی درج میکند . وی سپس مطالب اصلی خویش را با توضیح درباره ادیان ایران باستان یعنی : تمدن کلدانیان, سومر, آکد, بابل, عیلام, آسور, ماد, سکاها, هخامنشیان و پارتها در فصل نخست آغاز مینماید .در پی آن نحوه شکلگیری و انتشار چهار آیین بزرگ بودا, میترائیسم, زرتشت و آیین زروان در ایران بررسی میگردد .نگارنده در این فصل ذیل هر یک از آیینهای مذکور, ابتدا به معرفی آنها, سپس علل شکلگیری و تثبیت این ادیان و آیینها در ایران, همچنین علل افول آنها به بحث میپردازند .در ادامه علل ورود دین یهود و مسیحیت در ایران بررسی میشود .نگارنده در این فصل ویژگیهای دینی در دین بزرگ الهی و نیز فرقههای مختلف آنها, همچنین درباره عدم موفقیت آنها توضیحاتی عرضه کند .فصل پنجم کتاب به تشریح عقاید و اعتقادات دو آیین ایرانی یعنی 'مانویه 'و 'مزدک 'اختصاص دارد .در این فصل علل پیدایش این دو دین, ریشههای آیین مانویه و مزدک, و نیز برخی تهمتهای وارد شده بر آیین مزدک (همچون اباحیگری وی, اشتراکی دانستن زن و خانواده, اشتراک در مال) بررسی و ارزیابی شده است .فصل ششم تا پایان فصل نهم به ظهور و ورود دین اسلام همچنین فراز و نشیبهای این دین طی سالهای متمادی اختصاص دارد' .اسلام در ایران', 'تکوین شیعه در ایران', 'فرقههای اسلامی 'و 'ملحقات '(نهضت حروفیه, نهضت نقطویه, قیامهای شیعی, قیام سربداران و مرعشیان) .از موضوعات اساسی چهار فصل پایانی کتاب هستند .