در کتاب 'فلسفه و کلام اسلامی 'نوشته 'منتگمری وات '(استاد مطالعات اسلامی در دانشگاه ادینبورای اسکاتلند), سیر تاریخی تحول اندیشههای فلسفی و دینی, به اختصار از آغاز تا زمان حاضر بررسی میشود .مطالب اصلی کتاب درباره صدر اسلام و قرون نخستین بوده ضمن آن که شیوه بیان مولف توصیفی ـ تحلیلی است .مترجم (سید جعفر شهیدی) بر پارهای آرای مطرح شده در کتاب توضیحاتی افزوده است .عناوین کتاب از این قرار است :عصر اموی (آغاز فرقهگرایی, خوارج, شیعه, مرجئه و دیگر میانهروها), نخستین موج یونانگرایی (مترجمان و نخستین فیلسوفان, توسعه تشیع, معتزله, تحکیم مبانی تسنن, اشعری), دومین موج یونانگرایی (شکوفایی فلسفه, غزالی, کلام سنی(..., دوران ظلمت (تصلب کلام فلسفی, حنبلیان, دگرگونی تشیع), و فجر جدید (آینده علم کلام) .