بيمارىهاى واگيردار، ناشى از ميکروبها، انگلها، کرمها، قارچها، تکياختهها و ويروسها هستند. اين بيمارىها قابل انتقال و سرايت و قابل پيشگيرى هستند و عمدتاً با درمان مناسب، درمان مىشوند.
بيمارىهاى واگيردار از طريق منبع با مخزن عفونت نگهدارى و منتقل مىشوند. بهعنوان مثال سل گاوى از طريق گاو، طاعون توسط کک و موش، تبمالت از طريق گاو، گوسفند و بز، هارى از طريق گرگ و سگ و سياهزخم از طريق گاو و گوسفند منتقل مىشوند. هرکدام از اين بيمارىها از طريق راه خروج از منبع خارج و از طريق راه ورود عفونت به ميزبان بيمارى منتقل مىشوند. بهعنوان مثال عامل سل و ديفترى از راه خروجى دستگاه تنفسى خارج و از راه ورودى دستگاه تنفس و گوارش وارد مىشوند. عامل بيلاريوز يا خونشاشى از طريق دستگاه ادرارى خارج و از طريق پوست وارد مىشوند. عوامل يرقان و سيفليس از طريق جفت آلوده خارج مىشوند. تب مالت و سل از طريق شير حيوانات خارج مىشوند و عامل يرقان از طريق خون خارج مىشوند. عامل زردزخم و سياهزخم از طريق ترشح زخم خارج مىشوند و انتقال مىيابند.
راههاى معمول ورود عفونت، دستگاه تنفس، گوارش، ادرار، پوست و مخاط و خون هستند.
بدى تغذيه، مسکن نامناسب و غيربهداشتي، پائينبودن سطح زندگى از لحاظ اقتصادى و اجتماعي، شغل نامناسب، سن خيلى کم يا خيلى زياد، ايمنى پائين بدن، همراهى بيمارىهاى زمينهاى مثل بيمارى قند، سرطانها و الکليسم و ضعف و خستگى مفرط، زمينه را براى درگيرى بدن با بيمارىهاى واگيردار مساعد مىکند.
چند اصطلاح در بحث بیماریهای واگیردار عبارتند از:
- دوره نهفتگى بيمارى:
دورهاى است که عامل بيمارى وارد بدن شده است ولى علامتى از بيمارى وجود ندارد.
- دوره مقدماتى بيمارى:
دورهاى که علائم اوليه بيمارى بروز مىکند.
- دوره استقرار بيمارى:
دورهاى که علائم کلى و اختصاصى بيمارى کاملاً واضح و آشکار است.
- دوره نقاهت بيمارى:
دورهاى که بيمار رو به بهبودى مىرود تا بهبودى کامل حاصل شود.
- بيمارى اسپوراديک يا تکگير:
در اين نوع بيمارىهاى واگير ابتلاء به صورت گهگاه و تکتک اتفاق مىافتد.
- بيمارى اندميک يا بومى:
در اين نوع بيمارىهاى واگير ابتلاء بهصورت هميشگى و تکتک در يک جامعه اتفاق مىافتد.
- بيمارى اپيدميک:
در اين نوع بيمارىهاى واگير ابتلاء در يک جامعه اتفاق مىافتد.
- بيمارى پاندميک:
اين نوع بيمارىهاى واگيرى در سراسر دنيا شايع مىشود.