بحث و بررسی پیرامون مسائل زنان همواره دستخوش افراط و تفریطهایی بوده ، که هر یک آسیبهای خاص خود را به همراه داشته است به نظر می رسد این اختلاف ناشی از تفاوت بینش درباره زن و مرد است که این مساله خود نتیجه دو امراست: اولا: عدم شناخت صحیح از انسان که باید اذعان نمود امری دشوار و حتی به عقیده برخی متفکرین غیر ممکن است به گونه ای که گفته اند انسان موجودی ناشناختنی است. ثانیا: این اختلاف ها نتیجه اشک...
به گواهی شرع، عقل و عرف، بایدها و نبایدهای دینی بر اساس واقعیت ها تنظیم شده اند. بر این اساس، دو نظریه عمده ذیل مطرحند: 1. نظریه اعتبارات که همه “باید و نباید”های اخلاقی، حقوقی، دینی و شخصی را توجیه کرده و نشان می‌دهد، آن ها بر بنیان مصالح، مفاسد و آثار واقعی که به جسم، روح، جامعه یا طبیعت باز می‌گردد، استوارند. 2. نظریه ضرورت بالقیاس و بالغیر که بر طبق آن، “بایدها و نبایدها”، ضرورت فلسفی و گو...
درباره جایگاه عقل و خردورزی در دین بسیار سخن گفته اند. عده‌ای، با هدف پاسداشت حرمت وحی منزلت عقل را فروکاسته، جمعی به منظور عزت عقل، دین را تضعیف نموده و گروه سوم که خردگرایان معتدل و پیروان مکتب اهل بیت (ع) هستند، به دور از هرگونه افراط و تفریط با مراجعه به متون اصیل اسلامی، از یک سو مقام و منزلت عقل را ستوده و آن را حجت و پیامبر درونی معرفی کرده اند، و از سوی دیگر با انگشت نهادن بر کاستی های ابز...
آنچه پیش رو داریم تتبع و کنکاشی است از روند تاریخی ایدئولوژیک شدن دین مسیحیت در غرب، بر پایه تحلیل جریان ها و رویکردهای دینی در الهیات مسیحی، در این تحلیل تلاش می شود فرایندی تدریجی ایدئوژیک شدن دین را همگام با تحولات تدریجی الهیات مسیحی مورد مطالعه قرار گیرد. بر این اساس، ایدئولوژیک شدن دین را در معنا و بار جدیدش یعنی نظام فکری و عقیدتی معطوف به دنیا را در بستر تحولات درونی الهیات مسیحی که در موا...
مرگ در زندگی انسان گذرگاهی است که او را از جهان دگرگونی‌ها و ناپایداری‌ها به جهان پایدار و جاویدان آخرت انتقال می‌دهد. با مرگ، دنیایی نو فراروی انسان قرار گرفته، که در آن حقایق و ارزش‌های راستین آشکار می‌شوند. با این همه ترس از مرگ دامنگیر بسیاری از انسان‌ها می‌باشد. دلایل این ترس را می‌توان ناشی از عشق به زندگی، ترس از چگونگی مرگ و رویدادهای پس از آن، سختی جان‌دادن و نگرانی از اعمال دانست. از...
فیزیکدانان غربی از نظر اعتقاد به خداوند سه دسته اند: الف: منکران خدا که معتقدند؛ 1. برای اثبات وجود خدا هیچ شیوه‌ای وجود ندارد. 2. علوم تجربی به تنهایی می‌تواند به تمام پرسش‌های ما پاسخ دهد. 3. جهان خودزا و خودکفاست، در نتیجه بیان نقش خدا در خلقت لازم نیست و چه بسا مانع پیشرفت علمی گردد. ب: افراد بی تفاوت؛ که آشکارا ادعای بی اعتقادی به خدانمی کنند ولی در گفتارها ونوشته هایشان هم مطلبی حاکی ا...
نظریه پوپر بر مبنای نقدگرایی شکل گرفته است. او پایه‌ای‌ترین عنصر عقلانیت را انتقاد می‌داند. با این نگرش، نظریه‌ای معقول است که در برابر انتقادها مقاومت کند. پوپر معتقد است، همه چیز حتی امور اخلاقی، اجتماعی و سیاسی باید نقادی شود. این فلسفه پیامدهای مثبت بسیاری در مباحث معرفت‌شناسی دارد. برای نمونه، نفی حجیت مشاهده و حس، سنت‌گریزی، تشجیع در نظریه پردازی و … البته با این وجود انتقاداتی نیز بر این...
اومانیسم برخلاف مکاتب کمونیسم، پراگماتیسم، پرسونالیسم و... جنبش فلسفی و ادبی است که در حقیقت اصول و مبانی معرفت‌شناسی آن در تمامی این مکاتب جاری است. اساس این تفکر بر محور قراردادن انسان در برابر محوریت خداست که به دوران فشار و اختناق کلیسای قرون وسطا باز می¬گردد. در آن هنگام که به نام مذهب، آزدای و اختیار انسان‌ها از آنان سلب می¬شد، نهضت اومانیستی در صدد اعاده‌ی حیثیت انسان به عنوان موجودی مختار...
این کتاب به بررسی تاریخ هرمنوتیک از هرمنوتیک رومانتیک تا هرمنوتیک فلسفی با توجه به آراء متفکران این دانش از شلایرماخر تا پل ریکو می‌پردازد. سپس با پیش درآمدی در هنر مدرن و هنر پست مدرن و ارائه اندیشه‌های قالب‌در این دو نوع تفکر وارد بحث بررسی تأثیر هرمنوتیک بر درام مدرن و درام پست مدرن شده و با ارائه مصداق از دو نمایشنامه مدرن و پست و مدرن از اوژن یونیکو و تام...
برای شناخت هر موضوعی در ابتدا باید آن را درست و دقیق مطرح کرد، چرا که یکی از اشکالات اساسی در شناخت پدیده‌ها و امور مختلف عدم طرح صحیح آنها می‌باشد. برای شناخت فلسفه خلقت نیز باید در ابتدا علل و انگیزه‌هایی را که موجب می‌شوند، انسان از فلسفه حیات سؤال کند مورد بررسی قرار داد تا به طرح دقیق این موضوع توفیق پیدا کرد. اگر بگوییم که اکثر آنهایی که درباره فلسفه...
هنر استدلال کتابی در مورد مهارت‌های اندیشیدن است. این کتاب برای دوره‌های منطق و تفکر انتقادی نگاشته شده و گستره‌ای از موضوعات کاملاً سنتی را پوشش می‌دهد: طبقه‌بندی و تعریف، تحلیل برهان، سیلوجیسم،... این کتاب در مورد اندیشیدن است، این کتاب در مورد چگونگی اندیشیدن است. در معنای وسیع واژه به هر چیزی که در ذهن ما می‌گذرد اندیشیدن یا تفکر می‌گوئیم...
آقای دکتر شرف الدین خراسانی شاعر و استاد پر سابقهٔ فلسفه در دانشگاه ملی ایران، مؤلف آثار متعددی دربارهٔ تاریخ فلسفه است، مانند: ” نخستین فیلسوفان یونان“ و ”جهان و انسان در فلسفه“ و ”فلسفهٔ معاصر اروپایی“ و غیره. آقای دکتر شرف الدین خراسانی اکنون در تدارک اثر معتبری است تحت عنوان ”از برونو تا کانت“. دیباچهٔ این کتاب متضمن بحث مشبعی است دربارهٔ تاریخ نگاری فلسفه. مقالهٔ زیرین از این دیباچه اتخاذ...
در بند آن باش که من کیم و چگونه جوهرم؟ و به چه آمدم و به کجا می‌روم؟ و اصل من از کجاست؟ و این ساعت در چه‌ام؟ و روی به چه دارم؟ برای شناخت هر موضوعی در ابتدا باید آن را درست و دقیق مطرح کرد، چرا که یکی از اشکالات اساسی در شناخت پدیده‌ها و امور مختلف عدم طرح صحیح آنها می‌باشد. برای شناخت فلسفهٔ خلقت نیز باید در ابتدا علل و انگیزه‌هایی را که موجب می‌شوند، انسان از فلسفهٔ حیات سؤال کند مورد بررسی قر...
یادداشت مترجم: دانشجوی ایرانی در طول دوران تحصیلش، از کلاس اول دیستان تا پایان دانشگاه، مطالب بسیاری می‌آموزد که هیچ گاه به کارش نمی‌آیند. برای نمونه به انبوه دروس عمومی بی ریط، بیهوده و بی‌مایه‌ای توجه کنید که نظام آموزشی ایدئولوژیکی حاکم در دانشگاه‌ها به خورد دانشجو می‌دهند. از مهارت‌های اساسی و عام زندگی و تحقیق، تفکر انتقادی است. این دوره که در بسیاری از دانشگاه‌های کشورهای غربی به صورت یک در...
کیهان‌شناسی و بحث از آغاز و انجام جهان از مقولات مشترک سه حوزه معرفت بشری یعنی علم، دین و فلسفه است که از قدیم مورد عنایت صاحب نظران این سه حوزه بوده است، هر چند تا قبل از رنسانس و حتی تا اوایل قرن بیستم، کیهان‌شناسی فیزیکی جایگاه پایین‌تری نسبت به کیهان‌شناسی‌های دینی و فلسفی داشت. در این مقاله، اصول و مبانی بنیادین و مهم‌ترین مدل‌های کیهان‌شناسی نوین علمی مطرح شده‌اند و در پی آن اشکالات و نارس...
رودولف کارناپ در دوره فعالیت علمی خویش آثار فراوانی از خود باقی گذارده، نقش مؤثری در شکل دادن به بحث‌های فلسفی در اروپا و آمریکا داشته است. این تاثیر که عمدتاً به صورت تلاش دیگر فلاسفه تحلیلی برای رد آرا و دیدگاه‌های وی تجلی کرده، از آن روی حائز اهمیت است که درک دقیق‌تر بخش قابل توجهی از نظرات فلاسفه سرشناسی همچون پوپر و کواین و شاگردان نام آور آنان را به آشنایی تفصیلی با آراء کارناپ وابسته و منوط...
مساله چیستی زمان از زیباترین و در عین حال بغرنج‌ترین مسائل فلسفی به شمار می‌رود. از دیرباز فلاسفه برای شکافتن این مبحث از طبیعیات مدد می‌جستند و در حال حاضر نیز بدون استمداد از یافته‌های علم فیزیک امکان بحث جدی در این زمینه وجود ندارد. در این نوشتار سعی شده است به‌طور بسیار فشرده گزیده‌ای از آراء گوناگونی که در خصوص چیستی زمان در طول تاریخ مدون فلسفه ارائه شده است، مرور شود و با توجه به نتایج اخ...
معرفت شناسی در میان شاخه‌های بسیار متنوع فلسفه از جهاتی ممتاز است. شاید مهم‌ترین جهت این باشد که بسیاری از مباحث و مسائل دیگر شاخه های فلسفه توانمندی عقل و ذهن را در درک و کشف واقعیت از پیش فرض گرفته‌اند، وجود معرفت را مفروض پنداشته و نفی شکاکیت را مسلم انگاشته‌اند. حال آنکه این مسائل مانند ده‌ها مبحث مردافکن و تشویش‌آور دیگر از قبیل: تحلیل معرفت، ارزشمندی ادراکات، ملاک توجیه باور، مشکلات انواع مع...
ما در متون مقدس و در زبان عادی خدا را به بعضی از اوصاف توصیف می‌کنیم، یکی از مشکلات دیرین در راه تأسیس الهیات، چگونگی فهم و تحلیل معنای این اوصاف است (به‌ویژه اوصاف مشترک بین انسان و خدا). آیا این اوصاف به هنگام حمل بر خدا همان معنای عادی و متعارف را دارند؟ یا واجد معنای دیگری می‌باشند؟ این معنای دیگر چه نسبتی با معنای عادی و متعارف این اوصاف دارد؟ در این نوشتار سعی شده است تا راه حل معروف آنال...
از زمان طرح بحث مدل‌های معرفت دینی، بیش از چند دهه نمی گذرد. گرچه ریشه این بحث را می‌توان در مباحث کهن معرفت‌شناسی و فلسفه دین جست و جو کرد؛ لیکن گسترش دامنه این بحث، در چند دهه اخیر، به‌ویژه در چند سال اخیر بوده است؛ لذا در بسیاری از کتابهای معرفت‌شناسی دینی، این بحث به‌طور مستقل مطرح نشده است. بحث‌هایی که در فلسفه دین و معرفت‌شناسی دینی مطرح می‌شود، عمدتاً از دیگر زمینه‌ها از قبیل: معرفت‌شناسی...
هر کس، چه کشاورز باشد چه بانکدار، چه کارمند ساده باشد چه ناخدای کشتی، چه شهروند باشد چه حاکم، به معنی واقعی کلمه، یک فیلسوف است. انسان بودن و داشتن مغز و سلسله اعصابی توسعهیافته، او را در موقعیتی قرار می‌دهد که چارهای جز فکر کردن ندارد. تفکر نیز جواز ورود به فلسفه است. جهانی که ما در آن زندگی می‌کنیم، ما را راحت نخواهد گذاشت. این جهان، مدام ما را تهییج میکند، با مسائل خود به مبارزه میخواند،...
اینک به ضمیمهی دو مقالهی دیگر (اولی، مصاحبهای در باب روشنفکران، قدرتمندان بیمسند و دیگری در باب قرائت فاشیستی از دین) مجدداً به دست ارباب مطبعه سپرده می‌شود تا روانهی بازار نقد و نظر گردد. قرائت فاشیستی از دین، عمری بلندتر دارد و تاریخ تولدش، بسی پیشتر از تولد برادر کوچکتر اوست و سابقهاش به سال 1375 میرسد، که این ضعیف، به سبب جفاهای تلخ و ناامنیها و نامردمیهای گزندهی این روزگار و این...
آدمی همواره آرزوی آتشینی داشته به اینکه دریای افلاک را درنوردد، به این احتمال که به ساحل‌های دوردستش در خطهٔ پروردگار عالیمان پا بگذارد. هم‌چنین است که ربازارتارز که این سفر را به پایان رسانده است در جستجوی آن است که دیگران را هم از موهبت چنین تجربیاتی برخوردار کند. به‌عنوان شخصی که تجربهٔ چنین سیاحتی را به انجام رسانیده و به حیات در این جهان بازگشته، نتایج هنگفتی به‌دست آورده‌آم که موظف به ثبت آ...
نوشتن دربارهٔ جهان‌بینی از دیدگاه شخصی، شاید پنج‌دقیقه یا پنج‌سال طول بکشد. این به شخص نویسنده و پیچیدگی‌های شخصیتی او بستگی دارد؛ یعنی آنچه که در زندگی‌های متعدد و طی سالیان متمادی زیستن در این عوالم اندوخته است. افراد صاف و ساده یعنی کسانی‌که صاحب ذهنی روشن هستند، عموماً در چند کلمه خواهند گفت که زندگی با هدف به‌خصوصی جریان دارد؛ اما کسانی‌که ذهن پیچیده‌ای دارند دربارهٔ جهان‌بینی خود مدت‌ها قلم...
پال‌توئیچ یک معماست. شاید بهتر باشد این نظریه را به این ترتیب تعدیل کنم که بگویم پال توئیچل از دیدگاه من یک معماست. در نظر صدهاهزار نفر از مردم، تقریباً در تمام ممالک جهان، او یک گورو، معلم، استاد، سفیر روح و پیر معنوی است. شاید این یکی از ویژگی‌های چهره‌هائی باشد که مثل پال توئیچل جذبه‌ای الهی دارد. احتمالاً آنانی‌که در مراتب معنوی کار می‌کنند فراسوی تلاش‌های روزنامه‌نگارانی به‌سر می‌برند که ک...
