سلام شاه حسب المعمول به خاطر عيد نوروز مقدمات سلام را در دربار فراهم کرده بودند.


چون در مشرق زمين جشن‌ها بعد از غروب آفتاب آغاز مى‌گردد، در اين سال بسيارى از مقامات عالى دربارى روز پيش از سال نو براى عرض تبريک به حضور شاهنشاه در کاخ شاهى حضور يافته بودند که بدان‌ها خبر داده شد فردا سلام برقرار نخواهد بود. چون در کاخ شاهى هيچ اقدامى بدون مشورت قبلى و صوابديد منجمان به‌عمل نمى‌آمد شاه عصر روز پيش از عيد از منجم داناى خود فرمان اختران را جويا شده بود. چون پاسخ منجمان مساعد نبود.


تشريفات سالم به حکم ستارگان به روز دوم سال نو که روزى سعد بود موکول شد. تهرانى‌ها ابتدا از اينکه عيد به عقب افتاده بود انزجار کردند اما چون در روز اول سال بارانى سيل‌آسا باريد، از عقب افتادن آن خشنود شدند در حقيقت اين‌بار منجم کذاب از ميان درنيامده بود. اين پيش‌بينى موجب شد که گروهى بيش از پيش به منجمان معتقد شوند. اما ديرباوران، اين پيش‌بينى را نتيجهٔ قابليت ميزان الهواى قصر شاهى مى‌دانستند، نه هنر منجمان.


روز بيست و دوم مارس ۱۸۷۸ (۱۷ ربيع‌الاول ۱۲۹۵ هـ.ق) واقعاً روزى بهارى بود. به همان اندازه که هواى روز پيش ابرى و تاريک و غمزده بود. هواى اين روز آفتابى و صاف و درخشان و تهران سراسر جشن و شادى بود.


از من دعوت شده بود که در جايگاهى که وزير خارجه براى سياستگران خارجى و اروپائيان اختصاص داده بود در سلام شرکت کنم. اين جايگاه که در يکى از حياط‌هاى داخل قصر و در دست چپ تختگاه شاه قرار داشت. بهترين جا براى ديدن همهٔ جمعيت و تشريفات مفصل سلام عيد بود. در مسير خيابان اصلى اقامتگاه اروپائيان که به قصر شاه مى‌پيوندد، به ‌سختى راهى از ميان جمعيت براى خود باز کردم. هرکس بهترين لباس خود را پوشيده بود. بيشتر حاضران لباس کاملاً نو بر تن داشتند زيرا معتقد هستند که پوشيدن لباس نو در نوروز خوشبختى مى‌آورد گروهى از مردان کلاهائى بر سر داشتند که براى همين تشريفات خريده بودند.


نمايندگان هيئت‌هاى سياسى خارجى در لباس تمام رسمى او باشکوه تمام براى شرکت در سلام در حرکت بودند. معمولاً شاه پيش از آنکه در تختگاه به سلام عام بنشيند، وزيران را در تالار ”شمس‌العماره“ به حضور مى‌پذيرد. سفرا و ديگر نمايندگان دول خارجى به نام دولت‌هاى متبوع خود و به وسيلهٔ مترجمان عيد نوروز را به حضور شاه تبريک مى‌گويند و وى نيز از همان طريق بدان‌ها پاسخ مى‌دهد.


سربازان شاه در حالى‌که دستهٔ موزيک در جلو آنها حرکت مى‌کرد و آهنگ‌هاى شاد مى‌نواخت رژه مى‌رفتند. در ميدان توپخانه توپچى‌ها در فاصلهٔ ”هرم‌هاى مشهور خود“ مرکب از گلوله‌هاى مزين به آب طلا و سيمگون توپ‌ها که در زير اشعهٔ آفتاب مى‌درخشيدند و آتش‌بازهائى که تا حد امکان آنها را تميز کده بودند ديده مى‌شدند. از همه محله‌هاى مسلمان‌نشين شهر مقامات دولتى و افسران ارشد و رؤساى ادارات و روحانيان و مورخان و شاعران دربار و گروهى از شخصيت‌هاى ديگر سر مى‌رسيدند تا مراتب تهنيت را به پيشگاه فرمانرواى مطلق خويش عرضه داشته با وى تجديد ميثاق کنند.


فراش‌‌ها با سينى‌هائى پر از شيرينى که بر سر داشتند و روى آنها با روپوش‌هاى زردوزى و شرابه‌دار پوشيده شده بود از هر طرف در حرکت بودند گروهى زن پوشيه در چادرهاى نو و مزين به الياف زرين بى‌سر و صدا عبور مى‌کردند کفش‌هاى بى‌پاشنه و قرمز و زرد يا سبز آنها از دور مى‌درخشيد و مى‌نمود که براى اولين بار آنها را به پا کرده‌اند. موهاى قرمز و دست‌ها و ناخن‌هاى حنا گرفتهٔ اطفال حاکى از آن بود که آنان نيز با دقت براى شرت در جشن آرايش و آماده شده‌اند.


در ميان انبوه پيادگان، معدودى سوار نيز با موکبى از فراشان و جلوداران خويش براى تقديم تهنيت نوروز به شخصيت‌هاى معتبر مملکتى در حرکت بودند زيرا در ايران نيز، همچون اروپا، ديد و بازديد آغاز سال دقيقاً رعايت مى‌شود.


گروه سواران گاه صفى از ارابه‌هاى از مد افتادهٔ بزرگان محلى و گاه کالسکه‌هاى شکوهمند و مجلل مد روز سفيران خارجى بود. سرانجام به درگاه قصر رسيده از راهى تو در تو و درها و خيابان‌هاى بسيار مرا به قسمتى از محل اقامت شاه که آن‌را ”ديوان‌خانه“ مى‌نامند و کاخ پذيرائى يا دادگسترى معنى مى‌دهد هدايت کردند اين تالار پذيرائى در انتهاء حياطى وسيع و سنگ‌فرش و مشجر و مزين به حوضى فواره‌دار واقع شده است.


اين تالار که در ندارد و در قسمت پيش آمده يا پيشانى ساختمان قرار گرفته است داراى پنجره‌هائى با شيشه‌هاى کوچک است. اتاقک‌هاى چسبيده به تالار مقر ميرغضب و مددکاران او است که در همهٔ تشريفات دربارى جاى مخصوص دارند.


در پشت تالار چند درخت چنار و تعدادى درختان ديگر هست که بر باغ وسيعى سايه افکنده‌اتد. تختگاه شاه که به‌قدر سه پا از زمين بلندتر و عرض آن از عمق آن بيشتر است، داراى دو ستون است که مى‌گويند بهاء آن‌را از حد تقويم بيرون است و به دستور کريم‌خان از شيراز به تهران آورده شده است. تزئينات سقف و ديوارها به سبک ايرانى است و قسمت‌هائى از آنها با قطعات کوچک شيشه‌هاى رنگين آرايش گرديده است. بدنهٔ ديوارها با چندين تصوير ايستاده از شاهزادگان سلسلهٔ قاجار و شخص ناصرالدين شاه که در زمان‌هائى مختلف نقش گرديده‌اند، زينت شده است. چند تابلو نيز وقايع جنگى را نمايش مى‌دهند که از لحاظ هنرى بسيار عيبناک هستند. پرده‌اى بزرگ از پارچهٔ سفيد که با پارچه‌اى آبى رنگ نقش‌هائى بر آن دوخته‌اند و آسترى از چيت گلدار دارد، در جلو تالار آويخته است که بالا و پائين مى‌رود و بدين تشريفات بيش از بيش جنبهٔ نمايشى مى‌دهد.