مجموعهٔ حسينيان
مجموعهٔ حسينيان دربرگيرندهٔ خانه و مدرسه‌اى است که به کوچهٔ حسينيان متصل است و در سال ۷۲۶ هـ.ق ساخته شد. بانى آن شرف‌الدين حسين و فرزندش معين‌الدين اشرف، از سادات حسينى يزد بودند.
خانهٔ حسينيان
مصالح بکار رفته در اين خانه، خشت و گل است. راهروى ورويد کوتاه و باريک آن وارد فضاى باز حياط مى‌شود. اتاق‌هاى خانه در اطراف حياط قرار دارند. طاق اتاق‌ها، قوسى و در بعضى از آنها مقرنس گچى بکار رفته است. در بعضى از قسمت‌ها نيز ارسى‌هاى دورهٔ قاجار ديده مى‌شود. کنار اين خانه، يک خانهٔ ديگر و سپس مدرسهٔ حسينيان قرار دارد. دورتادور مدرسه، خانه‌هاى قديمى ديده مى‌شود. اين خانه به خانهٔ سقف بلند نيز شهرت دارد.
مدرسهٔ حسينيان (بقعهٔ گنبد هشت)
مجموعهٔ شهاب‌الدين قاسم
مجموعهٔ شهاب‌الدين قاسم شامل مسجد (مدرسه)، حسينيه و آب‌انبار است و در محلهٔ شاه ابوالقاسم شهر يزد قرار دارد. خواجه شهاب‌الدين قاسم طراز در سال ۷۳۷ هـ.ق اين مجموعه را بنا نهاد.
در گذشته مسجد اين مجموعه، بصورت مدرسه بود. در زمان سلطنت جلال‌الدين محمود خوارزمشاه بر گنبد مسجد و صفهٔ آن، کاشى‌هايى که سورهٔ انا فتحنا روى آنها حک شده بود، نصب شد. امروزه قسمت عمدهٔ اين کاشى‌ها از بين رفته است. اين مسجد محراب سنگ مرمر نيز داشت.
تکيهٔ شاه ابوالقاسم با نخل معروف آن، در جوار اين بنا قرار دارد و در ايام عاشورا مورد استفادهٔ اهالى محل قرارت مى‌گيرد. چنانچه از بقاياى آثار برمى‌آيد در کنار اين بنا، بادگير، آب‌انبار، خانه، باغ مشجر و حياط وسيعى بود و آب نرسوآباد از ميان حوض بزرگ اين مدرسه مى‌گذشت. با اين که خانه و متعلقاتش در سال ۸۰۳ هـ.ق ساخته شده، ولى زودتر از مسجد از بين رفته است.
مجموعهٔ حجت‌آباد وزير
مجموعهٔ حجت‌آباد وزير در سى کيلومترى شمال غربى شهر يزد، در تقاطع جاده‌هاى تهران-يزد و يزد-طبس قرار دارد.
اين مجموعه شامل باغ، عمارت، حمام، آب‌انبار، ساباط و کاروانسرا است و بانى آن ميرزا محمد مستوفي -حاکم يزد در اواخر سلطنت ناصرالدين‌شاه- بود. اين مجموعه در مسير قنات قديمى به نام حجت‌آباد قرار داشت. آب آن به حوض درون محوطهٔ عمارت ختم مى‌شد و از آن براى آبيارى باغ استفاده مى‌کردند.
حمام اين مجموعه داراى دو صحن هشت ضلعى با نورگيرهاى سقفى است. عمارت مجموعه، مجاور ضلع غربى باغ، حدود صد و سى سال قدمت دارد. اين عمارت مستطيل شکل با مساحت هزار و چهارصد متر مربع، در سه طبقه ساخته شده است. عمدهٔ مصالح ساختمانى آن خشت گل و آجر است. بنا در جبههٔ غربى به ديوار باغ متصل و سه جبههٔ ديگر آن باز است. نماى اصلى عمارت، ضلع شرقى آن است و ورودى اصلى در ميانهٔ اين ضلع قرار دارد. بنا داراى هشت ورودى فرعى نيز است.
از تزيينات اين مجموعه مى‌توان به ترکيب آجرنماها در رنگ‌هاى سبز، نخودي، قرمز با طرح‌هاى حصيرى و خفتهٔ راسته اشاره کرد.
مجموعهٔ شيخداد
اين مجموعه در محلهٔ شيخداد شهر يزد قرار دارد و شامل بقعه، حسينيه، آب‌انبار و مسجد است.
بقعه
اين بقعه متعلق به دادا محمد مشهور به سلطان شيخداد است. او هم‌زمان با حکومت آل‌مظفر در شهر يزد زندگى مى‌کرد. بقعهٔ سلطان شيخداد شامل مقبره‌اى با پوشش گنبدى و ايوانى در جلو است. غرفه‌هاى اطراف گنبد بصورت قبرهايى به چشم مى‌خورد. در ضلع شرقى و جلوى ايوان، يک حياط با غرفه‌هاى دو طبقه‌اى در طرفين ديده مى‌شود که صحن حياط را به حسينيه شبيه کرده است. بقاياى يک حسينيه در قسمت ورودى بنا ديده مى‌شود و در مدخل آن نيز سردر بلندى با کاربندى گچى وجود دارد. مصالح اصلى ساختمان خشت و گل و قسمت‌هاى داخلى بقعه سفيدکارى شده است. اين بقعه در سال ۷۲۶ هـ.ق شکل گرفت.
حسينيه
در حال حاضر از اين حسينيه تنها يک بدنه در ضلع شمالى بر جاى مانده است. سردر بلند ورودى بقعه سلطان شيخداد نيز در ضلع غربى آن قرار دارد. حسينيه صورت معبر را دارد. اين بنا احتمالاً به دوران صفوى تعلق دارد.
آب‌انبار
مؤلف جامع مفيدي، بانى اين اثر را خواجه مقصودعلى صباغ (قرن دهم هـ.ق) مى‌داند. بر مدخل آب‌انبار دو لچى از کاشى معرق با نقش گل و بوته ديده مى‌شود.
مسجد
اين مسجد در کوچهٔ متصل به بقعهٔ شيخداد قرار دارد و تنها اثر قديمى آن سنگى است به ابعاد ۴۶٭۲۹ سانتى‌متر که در محراب نصب است.