پل شاه‌عباسى کرج

پل شاه‌عباسى در مدخل ورودى شهر، روى رودخانه کرج زده شده است. جاده کرج-چالوس در ضلع شرقى اين پل واقع و پل جديدى که در مدخل شهر ساخته شده، در ضلع جنوبى اين پل قرار دارد.


پل قديمى کرج در گذشته ارتباط ميان رى و تهران را با قزوين و غرب کشور ميسر مى‌ساخت و در سفرنامه‌ها و اسناد تاريخى بسيار از آن سخن رفته است. حمداله مستوفى از اين پل ياد کرده است.


طول پل ۲۰/۶۱ و عرض آن ۸۰/۸ متر است. پل از ابتداى ساخت مورد بهره‌بردارى قرار گرفت ولى در سال ۱۳۳۰ که بر اثر عبور و مرور بسيار به پل خسارات زيادى وارد آمد، با ساخت پل جديد، رفت و آمد براى حفاظت از اين پل تاريخي، ممنوع شد.


پل داراى دو دهانه است و آب رودخانه از زير طاق چشمهٔ شرقى عبور مى‌کند. در دورهٔ قاجار و در زمان حکومت فتحعلى‌شاه، در داخل قطور بين دهانه کوچک و بزرگ پل، حجره‌اى در دو طبقه با طاق‌نمايى در سمت شمال و جنوب طراحى شد که از آن به عنوان چايخانه و تفرجگاه استفاده مى‌شد.


اين پل به دوره صفويه تعلق دارد و بخشى از آن در دوره قاجار مرمت و بازسازى شده است. هرچند براساس شواهد موجود در گوشهٔ شرقى پل، احتمالاً احداث آن به دوران پيش از صفويه باز مى‌گردد. قديمى‌ترين تصويرى که از اين پل به جاى مانده، تصويرى است که توسط اوژن فلاندن طراحى شده است.

پل بادامک

اين پل در مسير جادهٔ تهران-شهريار و مجاور روستاى بادامک شهريار، روى يکى از شعب فصلى رودخانهٔ کرج واقع شده و به نظر مى‌رسد از آثار دوره قاجاريه باشد. در اوايل دورهٔ اخير، در کنار پل قديمي، پل سنگى يک دهانه‌اى ساخته شد که جاده تهران-شهريار از روى آن مى‌گذشت. در سال‌هاى اخير به قصد تعريض اين جاده، پل قديم و جديد را با مصالح بتونى به يکديگر اتصال داده و سطح جاده را روى آنها گسترش دادند. بدين ترتيب، پل قديمى در زير قسمتى از جاده کنونى قرار گرفت و با توجه به ترافيک سنگين اين جاده و همچنين سوراخ‌هاى بزرگى که در پايه‌هاى پل ايجاد شده، اميد نمى‌رود که ماندگارى زيادى داشته باشد.

پل باقرآباد

اين پل در ۲۵ کيلومترى جنوب غربى تهران و در مسير جادهٔ تهران-ورامين، روى يکى از شاخه‌هاى رودخانه جاجرود قرار دارد. وجه تسميهٔ پل به جهت مجاورت آن با روستاى باقرآباد است.


جهت رودخانه در اين قسمت، از شمال شرقى به جنوب غربى است و پل با حالت تقريباً عمود در جريان رودخانه، در جهت شمال غربى به جنوب شرقى احداث شده است. طول کلى پل حدود ۵۵ متر و کمى بيشتر از عرض مجراى رودخانه در اين قسمت است.

پل جاجرود

اين پل در ۳۰ کيلومترى شمال شرقى تهران روى رودخانهٔ جاجرود واقع شده و ظاهراً از آثار صفويه است که در دوره قاجاريه و بعد از آن بازسازى و تعمير شد.


پل در مسير مهم ارتباطى تهران-آمل قرار دارد. امروزه اين جاده متروک شده و جادهٔ جديد نيز از چند صدمترى شمال پل قديم جاجرود عبور مى‌کند. به نوشتهٔ منابع تاريخي، پل جاجرود در زمان ناصرالدين‌شاه قاجار به دست حاج ميرزا بيک نوري -فرّاش خلوت‌شاه- با هزينه بيست و چهار تومان بازسازى شد.


به نظر مى‌رسد که طاق غربي، تنها طاق اصلى وصفوى پل است و سه طاق ديگر در دوره قاجاريه و بعد از آن، روى شالوده و پايه‌هاى قديمي، بازسازى و تعمير شده‌اند.

پل صفوى‌ حسن‌آباد

اين پل روى رودخانه شور (قره‌سو)، در مسير جاده کاروان‌رو تهران-قم واقع و از آثار صفوى است که در دوره‌هاى بعد بازسازى شده و گسترش يافته است. آب رودخانه که امروزه از جنوب پل مى‌گذرد، در بهار به قدرى زياد است که ساخت اين پل را ايجاب مى‌کرد.


با توجه به نقشه پل و آثار و شواهد موجود، عرض و پهناى اوليه پل در ميانه ۲۰/۵ و در دو انتها ۴۰/۴ متر بوده که بعداً -در دوره صفويه يا قاجاريه- به پهناى آن در جهت بالادست اضافه شده است. همچنين به نظر مى‌رسد که هم‌زمان با اين کار، از دو طرف بر طول پل و تعداد دهانه‌هاى آن اضافه شده باشد. در جنوب پل، بقاياى يک کوره آجرپزى به چشم مى‌خورد که احتمالاً براى تهيه آجرهاى مورد نياز پول بوده است.