ايوان‌هاى حرم مطهر
ايوان طلا
ايوان طلا و دو ايوان کوچک‌تر کنار آن که در شمال روضه مقدسه واقعند، در سال ۹۲۵ هـ.ق هنگام تجديد بناى گنبد و احداث صحن عتيق و گلدسته‌هاى آن ساخته شد. بر فراز اين ايوان کتيبه‌اى به خط ثلث سفيد در زمينه لاجوردي، گرداگرد ايوان ديده مى‌شود که متن آن را حديث نورانى الا و من مات على حب آل محمد مات شهيدا ... تشکيل مى‌دهد.
پس از اين کتيبه، بدنه ايوان تا دو متر، آراسته به کاشى‌هاى معرق است و بعد از آن کتيبه سراسرى ديگرى به چشم مى‌خورد و بالاى آن مقرنس‌هاى سقف ايوان با خشت‌هاى طلا پوشيده شده است.
دو ايوان کوتاه در دو طرف ايوان طلا قرار دارد که به کاشى‌هاى معرق آراسته شده است.
ايوان آينه
در جانب شرقى حرم مطهر نيز ايوانى مرتفع قرار دارد که به خاطر آينه‌کارى آن، به ايوان آينه معروف است. پايين ديوار ان به بلندى بيش از يک متر سنگ مرمر به کار رفته و هر بدنهٔ آن با يک قطعه سنگ آراسته شده و از بالاى آنها بدنه ايوان تا سقف آينه‌کارى شده است. در کمربند ايوان، کتيبه‌اى سراسرى از سنگ مرمر وجود دارد که به خط ثلث آيه شريفه الله نور السموات و الارض ... بر آن نقش بسته است.
ميان ايوان و رواق شرقى حرم، ايوانچه‌اى است که مانند ايوان اصلى با آينه‌کارى تزيين شده و بر سردر آن حديث من زار فاطمه بقم فله الجنه به خط نستعليق مشکي، ديده مى‌شود. اين مجموعه هنرى شگفت‌انگيز از کارهاى ارزشمند هنرمند مشهور دوره قاجار استاد حسن معمار قمي است که هم‌زمان با بناى صحن نو، به دستور ميرزا على اصغرخان اتابک صدراعظم بنا شد.
گلدسته‌ها
مناره‌هاى صحن عتيق بر فراز ايوان طلا دو مأذنه استوانه‌اى رفيع قرار دارد. پوشش مأذنه‌ها کاشى گرهى به شکل مارپيچ است که در ميان پيچ‌ها نام‌هاى مبارک الله، محمد، علي به خط بنايى خوانده مى‌شود. اين مأذنه‌ها به دستور محمد حسن خان شاهسون شهاب‌الملک، در سال ۱۲۸۵ هـ.ق بنا شدند و قبه آنها در سال ۱۳۰۱ هـ.ق، طلاکارى شد.
مناره‌هاى ايوان آينه
بر فراز پايه‌هاى دو طرف ايوان دو مأذنه است که از بلندترين بناهاى آستانه هستند. در بالاى مأذنه‌ها کتيبه‌اى با پهناى حدود يک متر ديده مى‌شود که متن آن در يکى از مأذنه‌ها لاحول ولاقوة الا باالله العالى العظيم و در ديگرى سبحان الله و الحمدلله و لااله‌الاالله و الله‌اکبر است.پوشش هر دو مأذنه از بالا تا پايين سرتاسر کاشى گرهى است که در ميان آنها نام‌هاى پروردگار متعال خوانده مى‌شود.
مأذنه‌هاى صحن بزرگ
دو مأذنه نيز در صحن بزرگ (نو يا اتابک) وجود دارد که در روبه‌روى ايوان آينه واقع شده است که تا سال‌هاى اخير نيز مؤذّنين در بالاى آنها اذان و مناجات‌خوانى داشتند. اين دو مأذنه نيز زيبايى خاصى را در صحن ايجاد نموده است.
مساجد حرم مطهر
عنوان مسجد بر اين مکان‌هاى مقدسه صرفاً نام‌گذارى است و احکام خاص مسجد در اين مکان‌ها وجود ندارد؛ از اين رو اموات و بزرگان از علما و مراجع، در اين رواق‌ها دفن شده‌اند. از مجموعهٔ آستانه و حرم مطهر دو نقطه داراى احکام مسجد است:
- محوطه جلوى محراب مسجد طباطبايى
- محوطه‌اى در رواق بالاسر حضرت (س)
به اين ترتيب بعدها نام مسجد بر مجموعه اطراف نيز گذارده شد.
مسجد بالاسر
مسجد بالاسر از زيباترين رواق‌هاى آستانه و محل تشکيل مجالس عمومى و نماز جماعت، در دوران صفويه به عنوان ميهمان‌سراى آستانه شمرده مى‌شد. در عهد قاجاريه تجديد بنا شد و به عنوان بزرگ‌ترين مکان سرپوشيده از اماکن متبرکه آستانه به شمار آمد. اين فضا در سال ۱۳۳۸ هـ.ق با ضميمه شدن زمينى در غرب مسجد، افزايش يافت و بر سه ستون قطور آجرى استوار شد.
تا زمانى که مسجد اعظم با آن وسعت و زيبايى خاص ساخته شد و از آن جا که ديگر بناى قديمى مسجد بالاسر بين ساختمان عظيم حرم مطهر و مسجد اعظم نوبنياد نماى خوبى نداشت، متولى وقت به تجديد بناى آن اقدام نمود؛ ساختمان قديمى حذف و به جاى آن عمارتى رفيع با خصوصيات ويژه معمارى بنا شد که امروزه يکى از باشکوه‌ترين اماکن متبرکه حرم مطهر محسوب مى‌شود.
مسجد طباطبايى
مسجد شهيد مطهرى
اين مسجد به جاى موزۀ سابق ساخته شده و با کاشى‌کارى‌هاى جديد جلوه زيبايى دارد. بيشتر مراسم مذهبى حرم مطهر در اين محل برگزار مى‌شود.