بقعه متبرکه سيد ابوالحسن المؤيد بالله

سيد البوالحسين المؤيد بالله از رهبران زيديه بود که در ديلمان به تبليغات دينى پرداخته و محل استقرارش دهکده لنگا بود. وى در سال ۴۲۱ هـ.ق وفات يافت، او را در خانه‌اش به خاک سپردند و هم‌اکنون مزارش معروف به مشهدى سره زيارتگاه است.


بقعه سيد ابوالحسن المؤيد بالله از قدمتى برخوردار نيست و بناى حاضر چهار گوشه با ايوان‌هايى در چهار طرف آن است و در محوطه گورستان قديمى قرار دارد.

بقعه متبرکه سيد زين‌العابدين بن سيد کمال‌الدين مرعشى

بقعه سيد زين‌العابدين به صورت برج آرامگاهى در خيابان جمهورى سارى و مجاور امامزاده يحيى (ع) قرار دارد. اين سيد و برادرش امير شمس‌الدين در قرن نهم هـ.ق در سارى حکومت داشتند. بنايى که هم‌اکنون به مقبره سيد زين‌العابدين مشهور است، احتمالاً مدفن پنج تا دوازده تن از سادات مرعشى است.


بناى اين مقبره چهار ضلعى و چهار کنج بالاى آن داراى چهار گوشواره است و به گنبدى رک هشت ضلعى در نماى بيرونى منتهى مى‌شود. ورودى اصلى در بدنه جنوبى قرار دارد و در بالاى آن کتيبه‌اى بر روى کاشى به خط رقاع موجود است که بر آن نوشته شده: الامير الکبير المغفور مير زين‌العابدين بن کمال‌الدين حسيني. داخل بنا با کاشى‌هاى کتيبه‌دار تزيين شده است، در وسط صحن صندوق چوبى منبت‌کارى شده قرار دارد.

بقعه متبرکه سيد على کياسلطان

اين بقعه در روستاى سيدعلى کياسلطان شهرستان نوشهر در داخل گورستان قديمى قرار دارد و مدفن سيدعلى کياسلطان بن سيد على عمران بن امام موسى‌الکاظم عليه‌السلام است. اين بقعه بنايى آجري، با بدنه و گنبد رک هشت وجهى است. داخل هر يک از اضلاع را طاق‌نمايى نسبتاً عميق و بلند محصور در قاب چهار گوش پوشانده است و در تقاطع اضلاع با چفت‌هاى بلند ناودانى به هم متصل شده و منتهى‌اليه بدنه قطارى از قرنيس مشاهده مى‌شود که گنبد رک با کمى پيش‌آمدگى بر روى آن قرار گرفته است. پوشش سقف به شکل گنبدى مدور و کوتاه است. اين بنا از آثار قرن نهم و دهم هـ.ق است و کفش‌کن و مؤذنه آن از دوره قاجار به جاى مانده است.

بقعه متبرکه سلطان محمد طاهر

بقعه سلطان محمد طاهر فرزند امام موسى کاظم (ع) در چهار کيلومترى شرق بابل، در روستايى به همين نام قرار دارد. اين بقعه بنايى هشت ضلعى است که هر ضلع آن در خارج با طاق‌نماى بلند کم عمق و تزيينات آجرى به شيوه دندانه‌دار، گيلويى و باند مقرنس‌کارى در قسمت فوقانى طاق‌نما تزيين شده است. گنبد بقعه از نوع دوپوش، در نماى بيرونى به صورت رک هشت وجهى و در نماى داخلى به صورت مدور احداث شده است.


طبق شواهد موجود در صحن بقعه صندوق چوبى نفيسى قرار داشت که به استناد کتيبهٔ آن اين مکان مشهد منور مقدس مطهر امام اعظم سلطان طاهر ابن امام موسى کاظم (ع) و بانى بنا امير مرتضى الحسينى (پسر سيد على از نوادگان مير بزرگ) است.


بر روى دو لنگه در منبت‌کارى شده قاب و گره که در ورودى شمالى بنا قرار دارد، نام نجار آن بدين شرح آمده است: عمل استاد على بن استاد فخرالدين نجار راضى سنه تسعين و ثمانمائه. معمار آن نيز چنين معرفى شده است: معمار هذه‌العمارت مولانا شمس بن نصرالله المطهري.


اين بنا داراى دو در ورودى و ساختمان آن در سال ۸۷۵ هـ.ق به اتمام رسيده است.

بقعه متبرکه سه سيد (سيد سه‌تن، ميرحيدر آملي)


دکتر ستوده در کتاب از آستارا تا استرآباد به نقل از ملکنوف مى‌نويسد در وسط گنبد سيايه سه تن يعنى گنبدى که بر روى جسد سه تن از پسران ميرقوام‌الدين سايه انداخته است، سنگى ناتراشيده بود. از خطوط کوفى آن بر مى‌آيد که امام ابوالقاسم پسر ابوالمحاسن روياني حکيم الهى نيز در آنجا مدفون است.


بناى اصلى متعلق به قرن شش هـ.ق است که در نتيجه تعمير و مرمت‌هاى مکرر، به صورت بناى تازه‌اى درآمده است. ساختمان آن شامل برج هشت ضلعى و گنبد هرمى شکل به ارتفاع ۱۲ متر است.


اين بنا توسط ميراث فرهنگى استان مازندران مرمت و بازپيرايى شده است.