امامزاده سيد جلال‌الدين (بقعه باباگرگر)

اين بقعه در روستايى به نام باباگرگر و در شهرستان قروه واقع شده است. اين بقعه به امامزاده سيد جلال‌الدين بن موسى‌الرضا (ع) و باوه‌گرگرنيز مشهور است.


بناى مقبره روى صخرهٔ سنگى حاصل از آب‌ها و گازهاى معدنى ساخته شده است. ورودى بنا به صورت ديوارچينى از خشت و قلوه است و پوشش چوبى دارد و اتاق مقبره داراى گنبدى شلجمى است. در ساخت گنبد از سنگ‌هاى لاشه‌اى محلى روى پايه‌هاى خشتى و سنگى استفاده شده است. اين بقعه داراى تزيينات خاصى نيست.


در اين محل چشمه‌هاى آهک‌ساز فراوان، برجستگى ‌هايى را به وجود آورده که مشهورترين آنها اژدها نام دارد. اين پديده حدود ۳۰۰ متر طول، ۵ متر ارتفاع و پهنايى بين ۴ تا ۷ متر دارد. مردم منطقه به اين بقعه شريفه اعتقاد وافرى دارند و در مورد اين سنگ که به شکل اژدهاست، نقل قول‌هاى مختلف شده است.


تاريخ دقيق ساخت بقعه مشخص نيست، ولى به نظر مى‌رسد که پيش از دوره قاجار توسط معماران محلى ساخته شده باشد.

امامزاده پير عمر


بناى امامزاده از سه فضاى گنبددار تشکيل شده و دو قسمت آن به عنوان زيارتگاه و قسمت ديگر به عنوان مسجد مورد استفاده است. اين بنا شامل تزيينات آجري، گچ‌بري، آينه‌کارى و اروسى‌هاى زيبا و نيز خط بنايى در حاشيه گنبد است.


اين امامزاده را پسر بلافصل حضرت على (ع) مى‌دانند و نام ايشان را سيد عبدالصمد ذکر نموده‌اند که چون در بلاد اهل تسنن درگذشت، او را پير عمرى‌ها (پير عمر) خوانده‌اند.

امامزاده پيرمحمد

اين بقعه در ميدان نبوت شهر سنندج، بالاى تپه، در گورستان قديمى پير محمد واقع شده است. اين بنا محل دفن امامزاده محمد بن يحيي مشهور به پير محمد فرزند پيرعمر است. او از اولين ساداتى است که در اين منطقه سکونت اختيار نمودند.

امامزاده طاقه‌گوره

امامزاده عقيل

اين امامزاده در شهر حسن‌آباد ياسوکند، از توابع بيجار قرار دارد. يناى امامزاده عقيل يکى از قديمى‌ترين آثار معمارى کردستان در دوره اسلامى است و احتمالاً به دوره سلجوقى تعلق دارد.


بناى امامزاده در يک محوطه قديمى وسيع قرار گرفته و آثار سفالينه‌هاى آن از دوره سلجوقى و ايلخانى به جاى مانده است.


پلان اين بنا مربع شکل و ابعاد فضاى داخلى آن ۶٭۵/۶ متر است. در هر يک از اضلاع بنا، طاق‌نما و در گوشه‌ها فيلپاهايى به شکل دايره تعبيه شده است. از مشخصات بارز معمارى اين بنا، آجرکارى پرکار با طرح‌ها و نوشته‌هاى مختلف است و عبارت بسمله آن خوانده شده است.


در داخل ساختمان تزيينات گچ‌برى جالب و کتيبه‌هايى به خط کوفى است. کتيبه‌ها حاوى آيات قرآنى و احتمالاً زمان ساخت بنا است. گنبد بنا تخريب شده است. نوع معمارى و تزيينات به کار رفته در بنا، تاريخ احداث آن را به دوره سلجوقيان نسبت داده و تداوم استفاده از آن را در زمان ايلخانان نشان مى‌دهد.


ساختمان امامزاده قابل مقايسه با امامزاده باکندي و بقعه پيرو در تاکستان است و به ويژه، از نظر نمادهاى تزيينى با بقعه پير در تاکستان شباهت بسيار دارد. اين بنا را مى‌توان در شمار مهم‌ترين بناهاى دوره سلجوقى در ايران به حساب آورد.

امامزاده هاجره خاتون

اين امامزاده در خيابان صلاح‌الدين ايوبي، در محله قديمى سرتپوله شهر سنندج واقع است. اين امامزاده به صورت مجموعه شامل سه حياط با فضاهاى مجاور، مقبره، مسجد و آرامگاه مشايخ و بزرگان سنندج است. مقابر مشايخ با گچ‌برى‌هاى زيبا و نقوش گل و گياه، کار استادان و هنرمندان بزرگ تزيين شده است. اين قسمت از مهم‌ترين ويژگى‌هاى اين بنا به شمار مى‌رود. استفاده از معمارى سبک کردستان در ايجاد ايوان ستون‌دار در سمت جنوب از ديگر ويژگى‌هاى اين بنا است. در اين مجموعه در کنار مسجد، حجره‌هايى براى آموزش علوم دينى به طلاب ساخته شده است.


براساس روايات موجود، اين امامزادهٔ شريفه، خواهر امام رضا (ع) است که در سفر آن بزرگوار به خراسان در کردستان فوت نمود و در اين مکان به خاک سپرده شد.



از امامزاده‌هاى ديگر استان مى‌توان به بقعه پير عکاشه در شهرستان کامياران، مقبره پير شاليار در هوارامان (اورامان)، مقبره شيخ فاضل گروسي در بيجار و شيخ عباس کومايين در کامياران نام برد که هر يک از آنها زوار خاصى دارند.